Hviezdoslav (pseud.), pol. Hwiezdosław, właśc. Pavol
Országh (2 II 1849 Wyżni Kubin na Orawie - 8 XI 1921 Dolny Kubin). Wielki poeta
słow. o akcentach nar. i lud. w swej twórczości, silnie związany z rodzinną
Orawą. Także prozaik i tłumacz, z zawodu adwokat.
Szkołę średnią ukończył w Kiezmarku 1865-70, studia prawnicze w Preszowie
1870-72. W 1875 jako adwokat osiadł na Orawie, kolejno w Namiestowie 1875-76,
Dolnym Kubinie 1876-79 (tu pracował w sądzie), znowu w Namiestowie 1879-99. W
1899 wrócił do Dolnego Kubina, gdzie tylko do 1902 zajmował się adwokaturą, po
czym poświecił się już wyłącznie literaturze.
Pierwsze wiersze pisał jeszcze w szkole, po węg. i niem., a ogłosił je w
1867. Potem pisał i publikował (od 1868) tylko po słowacku. Twórczość H.
obejmuje lirykę, epikę i dramat.
Ogromnym źródłem natchnienia dla niego była przyroda, zwł. jego rodzinnych
stron: Orawy, Chocza, Tatr. Wierzył w głęboki wewn. związek człowieka z
przyrodą, która stanowi podstawę narodowego bytu. Ta wiara wypływała z ideologii
tego rewol. pokolenia słow. patriotów i poetów, które wierzyło, że "duch
Słowaków - to duch Tatr, duch oryginalny, mocny, wielki, żelazny, jak te Tatry
wielkie, mocne, żelazne, niezmierzone". Tatry były dla niego symbolem
niezniszczalnego żywota narodu słowackiego. Nie uważał jednak Tatr za pomnik
swego uciemiężonego wówczas narodu, lecz za kołyskę, z której wyjdzie słońce
wolności.
Wyraz takich poglądów H. widać np. w jego wierszu z 1890 pt. K Tatrám
( w zbiorze Sobrané spisy básnické II, Turč. Sv. Ma. 1896). Tak
częsta w dawniejszej słow. poezji symbolika nie tylko Tatr, lecz specjalnie Krywania
, występuje w wierszu H. pt. Za oných časov snivej mladosti
("Slov. Pohlady" 1906), znanym też jak Sen o Kriváni, a wydanym osobno
pt. Smrt Kriváňa (Banská Bystrica 1961).
Stosunek H. do przyrody - i to górskiej przyrody Orawy - odzwierciedla się
również w często przedrukowywanym wstępie (pt. Pozdrav) do jego poematu
epickiego Hájnikova žena ("Turč. Sv. Ma. 1886), zaczynającym się słowami:
"Pozdravujem vás, lesy, hory". Słow. wydania dzieł H. są liczne. Pol. przekłady
wierszy H. ukazywały się w czasopismach, np.: Do Tatr ("Kur. Lwow." 1920,
nr 207), W Górnym Kubinie ("Zakopane" 1939, nr 12).
H. przyjaźnił się z wieloma Polakami, m.in. z poetą
Marianem Gawalewiczem, z etnografem i językoznawcą Romanem Zawilińskim.
Przełożył na język słow. kilka wierszy Adama
Mickiewicza
(m.in. Sonety krymskie ) oraz
dwa poematy Juliusza Słowackiego
(W Szwajcarii i Ojciec zadżumionych ).
W Dolnym Kubinie istnieje » Muzeum Hviezdosława, poświęcone jego życiu i
twórczości. Pomniki H. znajdują się m.in. w Namiestowie i Dolnym Kubinie, a
tablice pamiątkowe w wielu miejscach.
