Havránek František (13 VI 1887 Čelechovice na Hané, okres Prostějov - 18
XII 1964 Ważec = Važec, Liptów). Czes. malarz (studia w Wiedniu, Monachium,
Paryżu itd.) i speleolog, po 1918 osiadły na Słowacji, w Ważcu. Po raz pierwszy
był w Tatrach jako student i ogłosił Vzpomínky z Tater (Olomouc 1907).
W jego malarstwie i grafice przeważają pejzaże, m.in. liptowskie (z Ważca) i
tatrz., np. Važecké chalupy (1921, rys.), Pod Kriváňom (1924),
Jeseň vo Važci (1928). Jego rysunki drewnianego
budownictwa w Ważcu mają wartość dokumentarną. W 1923 z in. malarzami czes.
założył Tovarišstvo výtvarných umelcov Tatran. Od 1923 wystawiał razem z nimi i
osobno, w Czechach i na Słowacji. Był też członkiem towarzystwa Sztuka
Podhalańska w Zakopanem
i
propagował kontakty malarzy czes., słow. i pol. malujących w Tatrach i na
Podtatrzu. Opublikował artykuł Naše výtvarné umenie v Tatrách ("Vys.
Tatry" 1933, nr 19).
Zajmował się dużo speleologią. W 1922 i nast. latach
odkrył, opisał i uprzystępnił nowe odcinki Ważeckiej Jaskini k. Ważca, a także
badał zjawiska krasowe w okolicy i in. jaskinie. Od 1929 uczestniczył w naradach
nad stworzeniem Muzeum Słowackiego Krasu w
Mikułaszu Lipt . i w 1930 wszedł do jego kuratorium. W 1948-52 zarządzał
Ważecką Jaskinią, uprzystępnioną do zwiedzania. Opis tej jaskini i zjawisk
krasowych w jej sąsiedztwie wraz z opisem Ważca
ogłosił w książeczce Važecká jeskyně a její kras (Važec, wyd. 4 w 1936).
Pisał też o tej jaskini w czasopismach, jak np. "Československý Kras" (1948, nr
1-2, 1949, nr 9). Jest autorem pracy Matej Bel (1684-1749), otec
československej jaskyňovedy (tamże 1950, nr 2-7). Pisywał ponadto o różnych
sprawach dotyczących Tatr i Podtatrza.
H. w swoim domu w Ważcu ok. 1930 urządził » Ważeckie Muzeum (Tatranské a jaskynné
múzeum), a przy Ważeckiej Jaskini alpinarium, zwane » Tatraneum
. W
latach 1930-tych organizował z lotniska polowego w Ważcu loty samolotem dla
chętnych oglądania Tatr z powietrza. Notował lud. pieśni i opisywał zwyczaje
lud. w Ważcu (np. Svatba važeckých sedláků), ale pozostało to w
rękopisach.
