Halczyn Wojciech

Halczyn Wojciech (4 X 1863 Lendak - 5 VIII 1932 tamże). Małorolny pol. gazda ze spiskiej wsi Lendak , baca i robotnik leśny, w 1919-20 pol. działacz w sporze o granicę na Spiszu  i Orawie . W literaturze utrwaliła się błędna rzeczownikowa forma jego nazwiska: Halczyn, Halczyna itd., ale w rzeczywistości była to forma przymiotnikowa: Halczyn, Halczynego itd.

W młodych latach był bacą w Tatrach Bielskich  i Wysokich (w Kiezmarskiej Dolinie ), potem robotnikiem leśnym. W 1897-1904 pracował w USA, gdzie nauczył się mówić po angielsku; w 1914-18 walczył jako żołnierz w armii austro-węgierskiej, w 1919-20 uczestniczył w działalności pol. Komitetu Obrony Spisza, Orawy i Czadeckiego i następnie Głównego Komitetu Plebiscytowego. W kwietniu 1919 z ks. Ferdynandem Machayem, Piotrem Borowym z Orawy i Kazimierzem Rouppertem  był w składzie delegacji wysłanej przez rząd pol. do Paryża, gdzie delegację przyjął m.in. prezydent USA Woodrow Wilson, z którym Halczyn rozmawiał po angielsku.

Po ustaleniu granicy w Tatrach i na Podtatrzu decyzją Konferencji Ambasadorów państw alianckich w 1920 (bez plebiscytu), Lendak znalazł się w Czechosłowacji. H., obawiając się represji ze strony władz czechosł., pozostał w Nowym Targu, ale po jakimś czasie wrócił do Lendaku i pracował w lasach (także w Tatrach).

Od przyjaciół z Polski Halczyn otrzymywał corocznie pomoc pieniężną, a po jego śmierci jego rodzina. W 1935 na grobie Halczynego w Lendaku umieszczono kosztem tychże przyjaciół tablicę z krótkim pol. napisem; nie było przy tym żadnej uroczystości, ani przemówień, ale obecny był delegat z Polski. W nast. roku z nakazu władz czechosł., usunięto z grobu tę tablicę, zastępując ją potem bardziej okazałym nagrobkiem i tablicą w in. języku. W 1992 z okazji 60-tej rocznicy śmierci Halczynego odbyła się w Łapszach Niżnich uroczystość z odsłonięciem odpowiedniej tablicy w tamtejszym kościele.

---