gęśle (gęśliki) , dawniej złóbcoki. Rodzaj małych skrzypeczek,
wyrabianych na Podhalu z jednego kawałka drzewa z naklejoną wierzchnią
płytą.
Spód był zawsze sporządzany z drewna jaworowego, które posiada właściwości
rezonansowe, wierzch zaś ze smrekowego, przy czym istniało przekonanie, że
najpiękniejszy, najśpiewniejszy ton ma instrument, którego płyta wierzchnia jest
sporządzona ze smreka wyrosłego w cieniu nad szumiącym "śpiewającym" potokiem.
Ale z drugiej strony - jak przytacza Chybiński - baca z Siwej Polany twierdził,
że najlepsze na gęśle jest drzewo takie, "co wody nie słyszy", tj. rośnie daleko
od wody. Oba te poglądy godzi trzeci: "ono może słyszeć wodę , ale musi mieć
miazgę twardą."
Ton gęśli był raczej słaby, dość szorstki, cienki i przejmujący, często
piskliwy. Długość gęśli wahała się od ok. 50 do ok. 60 cm, szerokość zaś od 8 do
12 cm. Dawniej g. były 3-strunowe, później 4-strunowe, strojone jak zwykłe
skrzypce. Smyczek łukowaty, mały, znacznie krótszy od zwykłego skrzypcowego.
Na złóbcokach grywał słynny Sabała, nosząc je
zawsze z sobą w rękawie cuhy. Był to ostatni znany grajek na tym instrumencie,
potem weszły już w użycie zwykłe skrzypce. Nawet » Bartuś Obrochta grywał już
tylko na skrzypcach, choć - jak sam opowiadał - zaczynał grać na
gęślikach.
KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81