Lawiny, są to masy śniegu lub lodu, obsuwające się gwałtownie i niezmiernie szybko po zboczu górskim. Gdy się mówi o lawinach bez podania ich rodzaju, ma się zwykle na myśli lawiny śnieżne. Spadłszy na płaski teren na dnie węższych dolin, l.ś. nieraz toczą się siłą rozpędu jeszcze w górę na przeciwległy stok; często wyłamują las lub kosodrzewinę, burzą szałasy, powodują śmierć kozic i in. zwierzyny, nieraz zasypują szosę do Morskiego Oka. L.ś. w Tatrach były przyczyną śmierci wielu ludzi. W 1909 zginął w lawinie pod Małym Kościelcem znany taternik i kompozytor, Mieczysław Karłowicz.

Przyczyny lawin: 1) wzrost temperatury (ciepły wiatr, nasłonecznienie itp.); 2) oberwanie się nawisu (nawis spada na pokryte śniegiem zbocze i wywołuje lawinę); 3) spadające kamienie (w podobny sposób jak nawis); 4) podcięcie śnieżnego zbocza przez przechodzącego człowieka (pieszo lub na nartach) albo zwierzę; 5) głośne krzyki (wstrząsy powietrza); 6) wiatr, deszcz; 7) osiadanie śniegu.

Warunki terenowe sprzyjające powstawaniu lawin: 1) duże nachylenie stoku; 2) równa i gładka powierzchnia terenu (przy lawinach gruntowych nierówności terenu utrudniają ruszenie lawiny); 3) gładka, twarda powierzchnia pośredniej warstwy śniegu (po której łatwiej obsuwa się wierzchnia warstwa w postaci lawiny); 4) wypukły przekrój zbocza (przy wklęsłym przekroju zbocza lawina nie ruszy tak łatwo); 5) pd. wystawa stoków (pd. stoki są jednak czasem bezpieczniejsze, jeżeli lawiny na nich już zeszły); 6) wielka rozległość stoku.

Przeszukiwanie lawiniska (fot. arch. MT)

Przeszukiwanie lawiniska (fot. arch. Muzeum Tatrzańskiego)

Zamarła Turnia 1913 r. (fot. arch. MT)

Najczęstsza pora spadania lawin, nie wywołanych przez człowieka, to okres między godz. 11 a 15 (wpływ nasłonecznienia). Istnieją jednak b. liczne odstępstwa od tej reguły: lawiny spadają o każdej godzinie dnia i nocy. W Tatrach, zależnie od opadów śnieżnych i in. warunków, lawiny spadają od listopada do czerwca, najwięcej w marcu.