E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Tatry
Aktualności
 ABC turysty
   Przygotowanie
   Ekwipunek
   Informacje TOPR i TPN
   Oznaczenia szlaków
   Przewodnicy
   Przejścia graniczne
    Bezpieczeństwo
      Gdy spotkasz misia...
      Lawiny
      Ku przestrodze...
      Bezpieczeństwo, porady
   Zwierzę na szlaku
   Schroniska
 O Tatrach
   TPN i TANAP
   Klimat
   Geologia
    Zwierzęta
      Gatunki
   Rośliny
    Tatry w liczbach
    Historia
 Encyklopedia Tatr
   Alfabetycznie
   Tematycznie
   Multimedia
 Wycieczki
   Zaplanuj wycieczkę
   Miejsce startu
   Miejsce docelowe
   Skala trudności
   Wszystkie
 Jaskinie tatrzańskie
    SKTJ PTTK
      Aktualności
      Działalność
      Kurs
      Wspomnienia
      Polecane strony
      Galeria
      Kontakt
   Powstanie jaskiń
   Krążenie wody w skałach
   Nacieki
   Morfologiczne typy
   Klimat jaskiń
   Powstanie jaskiń tatrz.
Zagadki tatrzańskie
 Aktywny wypoczynek
   Taternictwo
   Speleologia
   Paralotnie
   Ski-alpinizm
   Narciarstwo
   Na rowerze
   Turystyka jaskiniowa
   Trasy biegowe
   Turystyka piesza
   Sporty wodne
Galeria
Warunki w Tatrach
Forum dyskusyjne
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


zapamiętaj numer alarmowy w górach!!!
0 601 100 300
 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański

Przewodnicy
Dzieje przewodników tatrzańskich
     „Mój przewodniku ! tyś mnie wiódł przez góry,
Dając mi poznać ich poezję świeżą…”
                                                 Adam Asnyk 1879
   Najstarsze ślady obecności człowieka w pobliżu Tatr pochodzą z paleolitu sprzed ponad stu tysięcy lat. Działalność gospodarczą w Tatrach rozpoczął człowiek już w pierwszych wiekach naszej ery prowadząc po południowej stronie Tatr Wysokich roboty górnicze. Zainteresowanie turystyczne najwyższymi górami Karpat rozpoczęło się znacznie później.

   Za początek turystyki w Tatrach uważa się rok 1565, kiedy to Beata Łaska, żona polskiego magnata Olbrachta Łaskiego władającego zamkiem w Kiezmarku, odbyła wraz ze swoją świtą wycieczkę do Zielonego Stawu w Dolinie Kieżmarskiej.

   Pierwsze wzmianki o przewodnictwie znajdujemy w XVII –wiecznym opisie przygód Simplicissimusa węgierskiego. Za autora tej powieści podróżniczej uważa się Daniela Speera pochodzącego ze Śląska. Jeden z rozdziałów jest zatytułowany „Jak Simplicissimus z pięcioma studentami i przewodnikiem przez trzy dni drapał się po najwyższych Karpackich górach”. Młodzi zdobywcy nie wyruszyli w góry sami. Jako przewodnika wynajęli nauczyciela ze wsi leżącej pod górami. Przewodnik zaopatrzył ich w odpowiedni sprzęt a w trakcie wycieczki chronił przed grożącymi im niebezpieczeństwami. Uważa się, że zdobyli wówczas Kieżmarski Szczyt. 

   W rolę przewodnika wcielał się także rektor liceum w Kieżmarku – Goerg Buchholtz młodszy, którzy wraz ze swoimi studentami odbywał wycieczki w Tatry. Znamy dwa opisy takich wycieczek – z roku 1724 i 1726.

   Przewodnicy towarzyszyli również  naukowcom zwiedzającym Tatry w celach badawczych, pomagając im wnieść na szczyty ważące wtedy sporo przyrządy pomiarowe – termometry, barometry, higrometry i inne niezbędne do przeprowadzenia pierwszych badań naukowych. Stanisław Staszic, w latach 1802 – 1805, podczas swoich wypraw na Kołowy Szczyt, Sławkowski i Krywań, zatrudniał jako przewodników górali z Jurgowa, zaś w wejściu na Łomnicę towarzyszyli mu przewodnicy z Gierlachowa i Starej Leśnej. Przewodnicy ówcześni znali zatem tylko część Tatr, tą w której działali jako kłusownicy czy pasterze, nie posiadali wiedzy o całych górach. Dzięki ich pomocy przeprowadzono pierwsze badania Tatr, przecierając szlaki dla naukowego poznania tych gór.

   W wieku XIX Tatry stają się celem wycieczek coraz większej liczby osób. Istnieją już drogi doprowadzające w bezpośrednie sąsiedztwo tych gór, w podtatrzańskich miejscowościach turyści mają już zaplecze noclegowe i bazę wypadową dla wypraw w głąb gór. Wraz ze zwiększającą się liczbą turystów, rośnie także zapotrzebowanie na przewodników. Ludzie pną się coraz wyżej, by wejść na, niezdobyte jeszcze, najwyższe tatrzańskie szczyty.
   W pierwszej połowie XIX wieku mamy informacje o następujących polskich przewodnikach: Jan Budz, Wojciech Galica, Józef Bigos i Jędrzej Para, leśniczowie – Franciszek Klein i Ignacy Blumenfeld. Po południowej stronie Tatr działali jako przewodnicy: Tomasz Mauksch, Jan Ruman Driecny starszy, Johann Still.

   Ówcześni turyści ruszali na wycieczki prawie wyłącznie z przewodnikami, tylko nieliczni wędrowali samotnie. Nie było w tym czasie znakowanych szlaków turystycznych, schronisk, dokładnych map. Wycieczki wyglądały zatem całkiem inaczej niż dzisiaj. Najczęściej były to kilkudniowe wyprawy. Nocowano w szałasach lub skalnych kolebach, przy których w chłodne wieczory ogrzewano się ciepłem ogniska. 

   Druga połowa XIX wieku to czas, gdy działają legendarni przewodnicy, którzy znali całe Tatry i przyczynili się do szybkiego rozwoju turystyki, a później taternictwa. Po północnej stronie Tatr byli to: Jędrzej Bachleda Wala starszy, Maciej Gąsienica Sieczka, Szymon Tatar, Wojciech Roj, Jędrzej Bachleda Wala młodszy, Jan Bachleda Tajber i Klemens Bachleda. Po południowej stronie Tatr do najbardziej znanych przewodników należeli: Jan Ruman Driecny młodszy, Martin Spitzkopf, Johann Hunsdorfer starszy. W tym okresie przewodnicy wyprowadzają turystów na niezdobytą wtedy „koronę Tatr”.

   W 1873 roku powstają równolegle dwie ważne organizacje turystyczne: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie i Węgierskie Towarzystwo Karpackie. Organizacje te stawiają sobie za zadanie rozwijanie turystyki, badania naukowe i ochronę przyrody w Tatrach. Powstaje coraz więcej schronisk, wyznacza się i znakuje szlaki turystyczne, powołuje się  straż ochrony przyrody. Obie instytucje przystępują także do ujęcia przewodnictwa w ramy organizacyjne. Po południowej stronie Tatr odbyło się to w roku 1875, zaś u nas w roku 1877. Przewodnicy otrzymują legitymacje, odznaki przewodnickie czyli „blachy”, ustala się zakres uprawnień dla przewodników (podział na klasy) i stawki za poszczególne wycieczki.

   Początek XX wieku to rozwój turystyki indywidualnej. Turyści w większości wędrują już samodzielnie, po przygotowanych szlakach, wyposażeni w książkowe przewodniki i mapy. Wielu jednak wciąż korzysta z pomocy przewodników, szczególnie w bardziej ambitnych wyjściach górskich i wycieczkach zbiorowych. Wzrost ilości turystów i rozwój nowych form turystyki: taternictwa i turystyki zimowej, pociągnął za sobą coraz większą liczbę wypadków. Było to impulsem do powołania do życia w 1909 roku Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Jego szeregi zasilili w pierwszym rzędzie przewodnicy tatrzańscy.

   Po drugiej wojnie światowej, wraz z powstaniem parków narodowych po obu stronach Tatr, turystyka na ich obszarze zostaje podporządkowana wymogom ochrony przyrody. Dawne PTT zostaje przekształcone w ogólnopolską organizację PTTK, któremu podlegało także przewodnictwo górskie. Rozwijający się w tym okresie masowy ruch turystyczny, opierający się głównie na zorganizowanych wycieczkach zbiorowych, był impulsem ponownego rozwoju przewodnictwa. Poza Zakopanem, powstały nowe koła przewodnickie, m.in. w Krakowie, Katowicach, Gliwicach, a także akademickie koła przewodników. Organizuje się kursy przewodnickie, a kandydaci na przewodników muszą zdawać egzaminy przed państwową komisją.

   Dziś uprawnienia przewodników tatrzańskich posiada kilkaset osób. Kontynuują oni tradycję przewodnictwa, służąc swoją wiedzą i doświadczeniem w trakcie wycieczek wszystkim, którzy ruszają śladami tych pierwszych zdobywców sprzed kilku wieków i odkrywają Tatry na nowo – odkrywają je dla siebie.

tekst: Jan Krzeptowski Sabała

«« Powrót do listy
 Zapisz w schowku     Drukuj       Zgłoś błąd    4591





Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024