Déchy Mór

Déchy Mór (4 XI 1847 Budapeszt - 8 II 1917 tamże). Węg. geograf, podróżnik, alpinista i taternik, czł. koresp. Węg. Akad. Nauk. (1909).

W grudniu 1871 dokonał z towarzyszami wejścia zim. na Krywań Fatrzański (a nie na Krywań w Tatrach ). W 1872, 1874 i 1876 odegrał znaczną rolę w zdobywaniu Alp. Następnie działał w in. górach Europy, Azji Środk. (w 1878 próba zdobycia szczytu Mustag Ata 7433 m) i in. Największą sławę zdobył 7 wyprawami w Kaukaz w 1884-1902, ogłaszając rezultaty w wielkim dziele: Kaukasus, Reisen und Forschungen in kaukasischen Hochgebirge (3 t., 1905-07). Był jednym z pionierów fotografiki wysokogórskiej.

Jego działalność tatrz. ograniczyła się do 1874 i najważniejszym tu osiągnięciem, wybitnym w dziejach taternictwa, było I wejście na Wysoką (towarzyszyli mu przew. Jan Ruman Driečny jun. i Martin Spitzkopf). Tegoż dnia dokonali oni I tur. przejścia Wsch. Żelaznych Wrót. Wyprawę tę opisał D. pt. Aus der Hohen Tátra, Die Ersteigung der Hohen Viszoka und die Ueberschreitung des Vaskapu ("Jahrb. des Schweizer Alpenclub" 1875).

Wcześniej tegoż samego roku dokonał on z towarzyszami I wejścia przez Wielicką Próbę na Gierlach i opisał pt. Die Gerlachfalverspitze in der Hohen Tátra ("Zs. DÖAV" 1875). Przejście przez Wsch. Żelazne Wrota opisał też osobno pt. Neue Uebergänge in der Tátra ("Jahrb. UKV" 1875). Swoje wyprawy tatrz. opracował również od strony geogr. i ogłosił pt. Jelentés a Magas Tátrában tett utazásról ("Földr. Közlem." 1875), z dużą panoramą Tatr, rysowaną z miasta Poprad.D. wprawdzie chodził po Tatrach z miejscowymi przewodnikami, jednakże cała zasługa jego zdobyczy tatrz. jest jego własna. Inicjował, decydował i w najtrudniejszych miejscach pomagał swym przewodnikom. Był już wtedy doświadczonym alpinistą; w Tatrach posługiwał się liną i czekanem.Lit. - "Tur. Lapja" 1917, nr 1-3 (József Déry). - "Földr. Közlem." 1917, nr 1-3 (Samu Lasz). - "Vys. Tatry" 1971, nr 5-6 (Ivan Bohuš).

---