Związek Podhalan w Północnej Ameryce

Związek Podhalan w Północnej Ameryce (ZPPA), ang. Polish Highlanders Alliance of North America. Powstał w Chicago w 1929 i istnieje nadal jako duża organizacja zrzeszająca pol. górali i ich potomków w USA.

Projekty i nawet usiłowania stworzenia tego rodzaju organizacji wśród pol. emigrantów pojawiały się już przed I wojną światową. Pierwszym zrealizowaniem takiej organizacji, ale złożonej z górali i niegórali, było » Polsko-Amerykańkie Towarzystwo Tatrzańskie, które istniało od 1928 do 1929. Już przed jego upadkiem rozwinęła się akcja zmierzająca do utworzenia organizacji czysto góralskiej.

Najpierw, już 1928, powstały trzy samodzielne stowarzyszenia góralskie w różnych dzielnicach Chicago. Koło im. Sabały i Koło im. Władysława Orkana były kołami Związku Podhalan, dopiero planowanego; oba skupiały pol. górali z Podhala i sąsiednich obszarów. Trzecim było Stowarzyszenie Podhalan, złożone wyłącznie z mieszkańców Nowego Targu i jego bliskich okolic. Pierwsze dwa koła połączyły się w 1929, tworząc Związek Podhalan w Pn. Ameryce. Dopiero w 1934 przyłączyło się do niego także Stowarzyszenie Podhalan.

ZPPA rozwinął się w dużą organizację o licznych kołach. Oprócz działalności samopomocowej dla członków, ZPPA pielęgnuje tradycyjną kulturę górali pol., zwł. podhalańskich, a więc silnie związanych z Tatrami. Objawia się to w licznych imprezach i wydawnictwach, m.in. w pamiętnikach kolejnych sejmów, tj. walnych zgromadzeń ZPPA, a także w publikacjach poszczególnych kół, np. » "Tatrzański Orzeł" lub » "Podhalanin w Ameryce".

ZPPA od dawna utrzymuje bliskie kontakty ze Związkiem Podhalan w Polsce i popiera w różny sposób akcje na Podhalu lub związane z Tatrami. Kolejni prezesi ZPPA byli albo urodzeni na Podhalu, albo w USA z rodziców góralskich. Zob. też Gromada (rodzina).

Istnieje również Związek Podhalan w Wielkiej Brytanii z siedzibą w Londynie (od 1954) i Związek Podhalan w Kanadzie z siedzibą w Toronto (od 1978).

Lit. - Srebrny jubileusz Związku Podhalan w Północnej Ameryce. Chicago 1953. - Wincenty Galica: 50-lecie Związku Podhalan w Ameryce. "Podtatrze" nr 14 , wiosna 1979. - Włodzimierz Wnuk: Górale za Wielką Wodą. Wa. 1985.

---