Zubek Józef

Zubek Józef, też Zubek-Nozka (4 III 1914 wieś Kościelisko - 6 XI 1988 Zakopane). Zakop. cieśla, narciarz, taternik, alpinista, przewodnik tatrz., ratownik górski.

Pochodził z podh. rodziny Zubków, której kolejne pokolenia przewędrowały z Maruszyny przez Nowe Bystre i Kościelisko (Polany) do Zakopanego na Bystre; od ok. 1870 mieli przezwisko Kocańda, od 1905 Nozka (od "nóżka", zapewne od panieńskiego nazwiska matki, Stopka). Do szkoły podst. chodził w Kościelisku, Osielcu i Zakopanem do 1926, do zakop. gimnazjum państw. 1926-28 (klasa III i IV starego typu), po czym wyuczył się na cieślę i pracował w tym zawodzie.

Narciarstwo uprawiał od młodych lat i był zawodnikiem narc. (ok. 150 startów), głównie w biegach, ale także w skokach i zjeździe narciarskim. Uczestniczył w Narc. Mistrzostwach Polski 1934-53 w biegach, w IV Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1936 w Garmisch-Partenkirchen i w III Narc. Mistrzostwach Świata FIS w 1939 w Zakopanem w biegach na 50 km (pierwszy z Polaków) i 18 km (trzeci Polak).

Po Tatrach chodził turystycznie i taternicko od 1926 do 1976. Członkiem Klubu Wysokogórskiego PTT został w 1949 i w tymże roku wiceprzewodniczącym Koła Zakop. KW PTT. W 1934-39 pracował sezonowo w Tatrach: w 1934 przy pomiarach stawów tatrz., wykonywanych przez Wojsk. Inst. Geogr. (WIG) pod kierownictwem kpt. Kazimierza Śliwerskiego, a przy udziale Jerzego Młodziejowskiego; w 1935 pomagał J. Młodziejowskiemu przy pomiarach Jamnickich Stawów i Bystrych Stawów; w jesieni 1937 razem z Wilhelmem Brachem z polecenia PTT znakował szlaki tatrz.; w jesieni 1938 brał udział w budowie nartostrad z Kasprowego Wierchu do Kuźnic; w 1939 pracował przy pomiarach WIG do mapy fotogrametr. Tatr Biel. i Wys. (kierownik mjr Antoni Zawadzki). Walczył w kampanii wrześniowej 1939 od 1 IX do 2 X, po czym wrócił do Zakopanego. W X-XI 1939 z Ludwikiem Chmiel-Stanowskim po raz pierwszy przeszedł trasę Zakopane-Tatry-Budapeszt i z powrotem już jako kurier ze zleconą pocztą. Na pocz. grudnia 1939 znowu przeszedł przez Tatry do Budapesztu, a stamtąd przedostał się do Francji, gdzie walczył w Wojsku Polskim do 20 VI 1940 uzyskując wojskowe odznaczenia polskie i francuskie.

W 1940-45 był internowany w Szwajcarii, gdzie w 1941-44 chodził po Alpach w lecie i zimą (na nartach), m.in. z Janem Kulą. W 1945-46 był we Francji i wspinał się w Alpach, m.in. z Henrykiem Mückenbrunnem. W 1946 wszedł na Mont Blanc z Janem Marusarzem.

W 1946 wrócił do Polski i do Zakopanego. Nadal startował w biegach narc. do 1953; od 1947 do 1977 był najpierw instruktorem narc., a następnie trenerem narc., kolejno Sekcji Narc. PTT, KS Kolejarz i KS "SNPTT-1907". Przewodnikiem tatrz. klasy II został w 1947, od 1948 był instruktorem Komisji Szkolenia Górskiego KW PTT, a w 1948-50 sekretarzem Szkoły Turystyki Górskiej i Taternictwa KW PTT w Zakopanem. Był też członkiem Tatrz. Ochotn. Pogotowia Ratunkowego od 1947 i uczestniczył w 28 wyprawach ratunkowych. W 1960 był w USA i z Andrzejem Mateją na wycieczce narc. w kalifornijskich górach Sierra Nevada. W 1964-68 asystował prof. Stanisławowi Szporowi w jego badaniach nad piorunami w Zakopanem i Tatrach. Przez szereg lat opiekował się zabytkowym "Domem pod Jedlami".

Z. był wielkim miłośnikiem gwary podh. i jej dobrym znawcą. Pozostawił w rękopisie obfite materiały do tej gwary oraz wspomnienia z tułaczki wojennej. Gromadził też materiały do historii narciarstwa polskiego. Był postacią dobrze znaną, lubianą i poważaną w różnych zakop. środowiskach. W 1969 nadano mu tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu, a w 1980 członkostwo hon. Klubu Sport. "SNPTT-1907". W 1988 "minął się" Józek Nozka Hanusin s-Polon (tak podpisał swe materiały gwarowe), ale można go zobaczyć i usłyszeć w telewiz. filmie biogr. o Jerzym Młodziejowskim.

Lit. - "MES" 2, 1987.

---