cerkiel

cerkiel lub cyrkiel. Ściśle wytyczona (ocerklowana, ocyrklowana ) przestrzeń lasu przytykającego do polany lub hali, w którym właściciel lub współwłaściciele danej polany czy hali mieli z pewnymi ograniczeniami prawo wypasu bydła i owiec oraz prawo poboru drewna w określonych ilościach i gatunkach, ale bez prawa karczunku. Ocerklowanie robiono za pomocą znaków i zaciosów na drzewach, za pomocą kopców usypanych z ziemi lub ułożonych z kamieni, i opisywano, np. w dawnych nadaniach król. dla osadników na Podhalu, lub w późniejszych urzędowych aktach. Cerkle takie zwano też cerklami pastwiskowymi lub cerklami leśnymi.W Tatrach i na Podhalu cerkle obejmowały niegdyś znaczną część lasów król., a później wielkiej własności, z czasem jednak sporo cerkli zmniejszono lub zniesiono przez zamianę owych praw wypasu i poboru drewna na tzw. ekwiwalenty, tj. odpowiednio mniejsze obszary lasu, oddawane na całkowitą własność górali w zamian za zrzeczenie się owych praw na większych obszarach cerkli.Niektórzy autorzy stosują niewłaściwie termin cerkiel (także cerkiel pastwiskowy i cerkiel wypasowy) na oznaczenie hali łącznie z właściwym cerklem leśnym, albo w ogóle na oznaczenie terenu wypasowego (nawet bezleśnego), stanowiącego jednostkę gosp. lub własnościową.Słowo cerkiel pochodzi zapewne z łaciny i to albo wprost (łac. circulus, pol. ocyrklować, ocerklować, cyrkiel, cyrkuł, lud. cyrkiel, cerkiel ) albo za pośrednictwem niem. (Zirkel, zirkeln ). Łączenie tego wyrazu z » cyrhlą nie jest słuszne.

---