E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Tatry
Aktualności
 ABC turysty
   Przygotowanie
   Ekwipunek
   Informacje TOPR i TPN
   Oznaczenia szlaków
   Przewodnicy
   Przejścia graniczne
    Bezpieczeństwo
      Gdy spotkasz misia...
      Lawiny
      Ku przestrodze...
      Bezpieczeństwo, porady
   Zwierzę na szlaku
   Schroniska
 O Tatrach
   TPN i TANAP
   Klimat
   Geologia
    Zwierzęta
      Gatunki
   Rośliny
    Tatry w liczbach
    Historia
 Encyklopedia Tatr
   Alfabetycznie
   Tematycznie
   Multimedia
 Wycieczki
   Zaplanuj wycieczkę
   Miejsce startu
   Miejsce docelowe
   Skala trudności
   Wszystkie
 Jaskinie tatrzańskie
    SKTJ PTTK
      Aktualności
      Działalność
      Kurs
      Wspomnienia
      Polecane strony
      Galeria
      Kontakt
   Powstanie jaskiń
   Krążenie wody w skałach
   Nacieki
   Morfologiczne typy
   Klimat jaskiń
   Powstanie jaskiń tatrz.
Zagadki tatrzańskie
 Aktywny wypoczynek
   Taternictwo
   Speleologia
   Paralotnie
   Ski-alpinizm
   Narciarstwo
   Na rowerze
   Turystyka jaskiniowa
   Trasy biegowe
   Turystyka piesza
   Sporty wodne
Galeria
Warunki w Tatrach
Forum dyskusyjne
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


zapamiętaj numer alarmowy w górach!!!
0 601 100 300
 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański

w nazwach
w nazwach i opisach
wszędzie
alfabetycznie:    A  B  C  Ć  D  E  F  G  H  I  J  K  L  Ł  M  N  O  P  R  S  Ś  T  U  W  Z  Ź  Ż  

 

Szontagh Miklós sen.

 
  Kategoria: 
Nie okreslony 

  opis  
  forum (0)  

Szontagh Miklós sen., także Nikolaus (11 VIII 1843 Dolny Kubin, Orawa - 2 XII 1899 Nowy Smokowiec, poch. tamże w kościele ewang.), syn » Daniela Szontagha. Węg. lekarz (uniw. wiedeński 1868, dr), z zamiłowań także botanik, turysta, taternik i myśliwy.

Już jako uczeń szkoły średniej napisał swą pierwszą pracę tatrz. zawierającą m.in. spis roślin obserwowanych w drodze z Dolnego Kubina na Rohacze w 1858; wydał to pt. Eine Excursion auf den Rohács ("Oester. Bot. Zs." 12, 1862). W rok poźniej wydał większą pracę bot. o florze Orawy i Tatr Zach.: Enumeratio plantarum phanerogamicarum et cryptogamicarum vascularium comitatus Arvensis in Hungaria ("Verh. Zool.-Bot. Ges. Wien." 13, 1863); w pracy tej wyzyskał też rękopis swego ojca (Daniela S.) o florze Orawy.

Z jego nast. prac bot. (z różnych okolic Słowacji) Tatr dotyczą: Botanische Reise durch das Waagthal in die Central-Karpathen ("Oester. Bot. Zs." 14, 1864), Kárpáti képek ("Term.-tudom. Közlöny" 1, 1869), Die unterste Grenze des Krummholzes am Südabhange der Tátra ("Jahrb. UKV" 9, 1882), Dentaria glandulosa W.K. (Zahnwurz) bei Neu-Schmecks (tamże 9, 1882), Pflanzet Zirbelbäume in der Tátra ("Zipser Bote" 1887, nr 13, wezwanie do sadzenia limb w Tatrach z nasion alp.) oraz inne.

Od 1873 był lekarzem i kierownikiem zakładu wodoleczniczego w Starym Smokowcu, w 1875 założył Nowy Smokowiec i wybudował tam pierwsze sanatorium przeciwgruźlicze u stóp Tatr (zarazem pierwsze na Węgrzech), a w 1885 drugie sanatorium, od 1898 otwarte również i w zimie.

Na tematy lekarskie związane z Tatrami (m.in. o klimatoterapii oraz leczeniu tam gruźlicy i choroby Basedowa) ogłosił szereg artykułów i prac, np. Winteraufenthalt für Lungenkranke in Neu-Schmecks ("Zipser Bote" 19, 1881, nr 40), Über die Heilung Lungenkranken in der subalpinen Region im Hochgebirge (Igló 1884), A Basedow betegség és sikeres orvoslása Új-Tátra-füreden 82 eset kapcsán (Bp. 1899).

W powiązaniu z lecznictwem klimatycznym w Nowym Smokowcu S. założył i prowadził tam przez wiele lat stację meteor. i ogłosił na tej podstawie liczne prace klimatologiczne (i częściowo zarazem lekarskie) ważne w dziejach badań klimatu Tatr, np.: Neu-Tátrafüred (Bad Neu-Schmecks). Klimatologische und therapeutische Studie (Bp. 1877, także po węg.), Der Winter in der Tátra ("Jahrb. UKV" 7, 1880), Die climatischen Verhältnisse von Bad Neu-Schmecks auf Grund 10-jähriger meteorologischen Beobachtungen zusammengestellt (Igló 1883, toż po węg.), Szepesvármegye éghajlati viszonyai (w: "Szepesi Emlékkönyv", Szepes-Váralja 1888), Die klimatischen Verhältnisse von Neu-Schmecks, auf Grund 21-jähr. meteor. Beobachtungen zusammengestellt (Késmárk 1894, toż po węg.).

S. uprawiał też turystykę w Tatrach i był jednym z pierwszych zimowych turystów tatrz. Już w 1873-95 odbył 127 wycieczek zim. w Tatry, m.in. do Gierlachowskiego Kotła i na Sławkowski Szczyt używając czasem karpli (ale nie nart, jak błędnie pisano).Nieraz pisał o swych wycieczkach letnich i zimowych, np.: Kirándulás a Krivánra ("Vasárnapi Ujság" 1864, nr 39), Kárpáti képek (Pest 1870), Lengyel nyereg a Tátrában ("Tátra-Vidék" 2, 1884, nry 28-30).Jest też autorem przewodników po Tatrach w języku węg. i niem. wydawanych od 1885 i wznawianych nawet pośmiertnie aż do 1910 (» przewodniki). W 1883-85 redagował założone przez siebie czasopismo » "Tátra-Vidék", przynoszące dużo cennych wiadomości z Tatr.Był jednym z najbardziej czynnych działaczy Węg. Tow. Karp. (MKE) i prezesem jego sekcji "Tátra".

Zajmował się sprawami ratownictwa w Tatrach i z ramienia MKE w 1882 zreorganizował przewodnictwo na Spiszu, urządzając przy tym pierwszy kurs dla przewodników tatrz. (czterotygodniowy). Pisał o tym w artykule Das Führerwesen in der Tátra ("Zipser Bote" 20, 1882, nr 8).

Również był zapalonym myśliwym i polował na kozice w dzierżawionych przez siebie rewirach myśl. w Tatrach, m.in. w Granatach Wielickich.

O zwierzynie tatrz. i polowaniach ogłosił sporo artykułów, np.: A zerge kiméletlen pusztítása ("Vadász- és Versenylap" 1871, o kozicy), Luchse in der Tátra ("Zipser Bote" 19, 1881, nr 52, o rysiach).Karpathenverein (następca MKE) uczcił zasługi Szontagha tablicą pamiątkową odsłoniętą 4 VII 1937 w Altanie Szilágyiego na Smokowieckim Siodełku.

Lit. "Prz. Zakop." 1, 1899, nr 21 Stanisław Eljasz-Radzikowski . - "Jahrb. UKV" 27, 1900. - Samuel Weber: Ehrenhalle... Igló 1901. - "Tur. und Alp." 3, 1922-23, nr 3 Julius A. Hefty .





KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
Pełny tekst w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej. Kliknij tutaj

   Udostępnij




Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024