Szentiványi

Szentiványi (ród), także Szent-Ivany i Szent-Iványi. Węg. ród szlachecki, jeden z najstarszych rodów ziemiańskich na Liptowie, z siedzibą w Św. Janie Lipt. (węg. Szent-Iván lub Szentiván, słow. Svätý Ján).

Wspólne były początki lipt. rodów Szentiványi, »Pongrác, » Szmrecsányi, » Baán i Pottornyai. Pierwsi znani wspólni przodkowie tych rodów to: Beucha, Hauch i Polko (prawdopodobnie czes. pochodzenia), którzy za wojenne zasługi otrzymali w 1230 od węg. króla Andrzeja II nadanie ziemi zwanej » Węgierską Wsią (węg. Mogiorfolu, Magyarfalu, słow. Uhorská Ves) i obejmującej duży obszar Liptowa (na którym powstały później wsie Szczyrba, Ważec i in.) wraz z częścią Tatr.Potomkiem Beuchy był komes Bogomer czyli Bogomel lub Bohumír (zm. 1286), który w 1263 od króla Beli IV otrzymał obszar, gdzie powstał Św. Jan, w 1269 ziemię, na której założona została lipt. Trzciana (Trstené), a po 1272 teren, gdzie powstały Smreczany. Potomkowie Bogomera osiadli w tych trzech miejscowościach dali początek trzem rodom: Szentiványi (w Św. Janie), Baán (w Trzcianie) i Szmrecsányi (w Smreczanach); ziemie należące do tych trzech rodów sięgały w głąb Tatr.Ród Szentiványi miał znaczne posiadłości w różnych węg. komitatach, a na Liptowie m.in. w Św. Janie, Ważcu i Szczyrbie wraz z częścią Tatr obejmującą Młynicką Dolinę ze Szczyrbskim Jeziorem, Furkotną Dolinę i Ważecką Dolinę. Część posiadłości tatrz. Szentiványich ze Szczyrbskim Jeziorem, ale bez Młynickiej Doliny zakupiło państwo węg. w 1901. Resztę stracili później.

Przez kilka stuleci członkowie rodu Szentiványi zajmowali na Węgrzech (nie tylko na Liptowie) ważne stanowiska państw., odegrali też wybitne role w życiu nauk. i relig., przyczynili się również do rozwoju turystyki w Tatrach.

Życiorysy niektórych są podane osobno.

Zob. też własnościowe sprawy.

---