Suski Augustyn

Suski Augustyn, także Gustaw (8 XI 1907 Szaflary - 26 V 1942 Oświęcim). Poeta, prozaik, publicysta, działacz lud., z zawodu nauczyciel, instruktor i kier. uniwersytetów ludowych. Z urodzenia był góralem podhalańskim.

Większość jego twórczości publicyst. dotyczy Podhala, zwłaszcza podh. spraw społ., gosp. i kult., np. Listy ze wsi ("Marchołt" 1935) oraz liczne artykuły w "Gaz. Podh." i in. czasopismach. Ogłosił też kilka opowiadań w gwarze podhalańskiej.

Najbardziej jednak jest znany jako poeta podh., jeden z najwybitniejszych w okresie międzywojennym. Wiersze pisał przeważnie w gwarze, zgodnie ze swym programem twórczym, wyrażonym w wierszu Do gwary mojej (pierwodruk pt. Gwaro w "Gaz. Podh." 1931, nr 37).

Szereg jego wierszy nawiązuje do tradycji wolnościowych ludu podh., m.in. Śleboda, Chochołowiany, Janosik. Tatry są tematem wierszy: Holny wiater, Powstanie Tatr, Zmrozono turń, Gwar mojego lasu i in. Świat legend podh. również znalazł odbicie w jego wierszach, np. God, Płanetnik, Dziwizony śpiywajom, podobnie jak i sprawy codziennego trudu górali podh., wyrażone nieraz z akcentami rewol., jak w wierszach: W drodze, Słowa po ćmie i in.

Poszczególne swe wiersze i in. utwory publikował od 1927 po czasopismach i wygłaszał też przez radio. Cykl jego wierszy ukazał się w czasopiśmie "Marchołt" (1935) i w zbior. książce Poezja Młodego Podhala (Kr.1937), a cała jego zachowana spuścizna lit. i publicyst. została wydana pt. Utwory zebrane (Wa.1966); są tam też przedruki artykułów S. z redagowanego przezeń w 1941 czasopisma konspiracyjnego "Na Placówce" oraz wspomnienia i wypowiedzi różnych osób o S.

Służąc w wojsku dostał się S. we wrześniu 1939 do niewoli niem., z której uciekł i w 1941 wrócił na Podhale. Tu w 1941 stał się współorganizatorem i naczelnikiem » Konfederacji Tatrzańskiej, podziemnej organizacji do walki z niem. okupantem. Aresztowany 30 I 1942 przez gestapo, S. został wywieziony do niem. obozu koncentr. w Oświęcimiu i tam zamordowany.

Lit. - "LP-PE" 2, 1987 (Włodzimierz Wnuk).

---