Schiele Aleksander

Schiele Aleksander (27 IX 1890 Warszawa - 6 IV 1976 Konstancin, poch. w Warszawie na cment. ewang.-augsb.). Taternik, alpinista, narciarz (turysta i zawodnik), zasłużony działacz tur. i narc., inż. architekt (politechn. w Wiedniu 1917).

Taternictwo uprawiał od 1905 do 1965, początkowo najczęściej ze swym bratem Kazimierzem (bliźniakiem) i w towarzystwie przewodników (Klimek Bachleda, Wojciech Tylka-Suleja, Jędrzej Marusarz-Jarząbek). Potem towarzyszami jego wycieczek tatrz. byli też m.in.: Aleksander Znamięcki, Roman Kordys, Wanda Jerominówna, Mieczysław Świerz, Henryk Bednarski, Rafał Malczewski, Bronisław Czech i alpinista austr. Robert Jäger.

Razem z bratem zaliczał się do najbardziej czynnych taterników pol. i razem przeszli szereg nowych dróg. Jeszcze w latach międzywoj. dokonał m.in. I wejścia pn.-zach. ścianą Niżniego Żabiego Szczytu (w 1926 z Henrykiem Mückenbrunnem).

Od 1908 był członkiem Sekcji Tur. TT, potem Klubu Wysokogórskiego. Był członkiem TOPR i od 1912 brał udział w wyprawach ratunkowych. Przed I wojną świat. dokonał też wielu trudnych przejść w Alpach w lecie i zimie.

Narciarstwo uprawiał od 1910, najpierw w Alpach, a od 1912 także w Tatrach i w ogóle w Karpatach. W Alpach uczestniczył w wielu wejściach narc. na wysokie szczyty, np. w 1913 na Hoher Sonnblick 3106 m, w 1914 na Grossvenediger 3673 m, w 1939 na Marmolada 3344 m.

W Tatrach aż do II wojny świat. był jednym z najaktywniejszych narciarzy wysokogórskich, także w Beskidach i Karpatach Wsch. Jako zawodnik narc. startował w biegach od 1912 (bieg zjazdowy z Kasprowego Wierchu) przez blisko 20 lat, zdobywając wiele pierwszych, drugich i trzecich nagród, także za granicą (w Austrii już w 1913).W 1919-20 służył w Kompanii Wysokogórskiej w Zakopanem, potem był instruktorem narc. w Szkole Wysokogórskiej przy Brygadzie Górskiej. W 1920 zaprojektował i zbudował pierwszą w Polsce większą skocznię narc., w Dolinie Jaworzynce, następnie kierował budową murowanego schroniska PTT (Murowańca) na Gąsienicowej Hali. Później pracował w Warszawie, ale często bywał w Zakopanem.

Był wieloletnim działaczem narc. w Sekcji Narc. PTT i również w PZN jako członek jego zarządu, sędzia narc., przodownik i instruktor narc., kapitan sport. i członek komisji egzam. (dla kandydatów na instruktorów i sędziów narc.).Od 1910 ogłosił liczne artykuły na tematy tatern., alpin. i narc., np. Ze wspomnień o Robercie Jägerze ("Tat." 9, 1922, nr 1-2), Wanda Jerominówna (tamże 29, 1947, nr 2-3), Pochwała taternictwa ("Problemy" 6, 1950, nr 1), Na memoriał Bronisława Czecha ("Turysta" 2, 1953, nr 4), Wspomnienia o Henryku Bednarskim (tamże 6, 1957, nr 3), Polacy w Alpach Austriackich przed pół wiekiem ("Tat." 38, 1962, nr 1), Bronisław Czech 1908-1944 (tamże 54, 1978, nr 4).

Jest on też autorem popularnego poradnika narc. Zima w górach (Wa. 1950).W latach międzywoj. pracował w Warszawie w browarach firmy Haberbusch i Schiele (był wnukiem założyciela firmy) i był dyrektorem Zjednoczonych Browarów Warszawskich.

W czasie II wojny świat. był żołnierzem AK, w 1943 więziony przez gestapo na Pawiaku.Po wojnie pracował przy odbudowie zabytków Warszawy, potem w dziale inwestycji ZG PTTK do końca 1965. W tymże roku był w Tatrach na swej ostatniej wspinaczce (pn. filar Świnicy), 60 lat po pierwszej.Był członkiem hon. Klubu Wysokogórskiego i Pol. Związku Alpinizmu. Za działalność w dziedzinie narciarstwa był mianowany członkiem hon. SNPTT (1960) i hon. instruktorem PZN. Zob. też Schiele Kazimierz.

Lit. - "Tat." 52, 1976, nr 2. - Józef Kapeniak: Tatrzańskie diabły. Wa. 1971.

---