Puchalski Włodzimierz

Puchalski Włodzimierz (6 III 1908 Mosty Wielkie, pow. Żółkiew - 19 I 1979 na wyspie King George, Szetlandy Południowe, Antarktyka). Przyrodnik (ornitolog), wybitny fotografik i filmowiec (scenarzysta, reżyser i operator) w dziedzinie pop.-nauk. filmów przyr., pisarz, inż. rolnik (Politechn. Lwow. 1939).Walczył w kampanii wrześniowej 1939 i dostał się do niewoli, z której zbiegł. W 1940-44 pracował jako leśniczy w pow. tarnobrzeskim będąc równocześnie oficerem AK.

Już przed II wojną świat. stał się znany jako fotografik (7 wystaw indywidualnych w 1927-39) i filmowiec (pierwszy film Bezkrwawe łowy w 1934). Swe gł. sukcesy osiągnął jednak po wojnie. Po 1945 zrealizował ponad 60 filmów przyr., niektóre przy współpracy swych uczniów, m.in. » Janusza Czecza.

Jednym z terenów działalności fot. i film. Puchalskiego były Tatry, przed wojną i po niej. Zrealizował tam dwuczęściowy film Flora Tatr (1949, współpraca: Z. Radwańska-Paryska) i liczne wkładki do in. filmów. Jego tatrz. fotografie ukazały się w wielu czasopismach i publikacjach książkowych (najobficiej w 1953 i 1963 w Zielonym świecie Tatr Z. Radwańskiej-Paryskiej), a także na pocztówkach.

P. jest również autorem licznych albumów i bogato ilustr. książek przyr. (częściowo o charakterze wspomnieniowym), o tematyce pol. i zagr. (z wypraw na Spitsbergen 1957-58 i do Antarktyki 1978-79), poczynając od książki Bezkrwawe łowy (Wa. 1951 i wydania nast.), ale w tej twórczości przyroda tatrz. pojawia się tylko fragmentarycznie, np. w albumie Mieszkańcy lasów (Wa. 1967, tu kozica i świstak).

Specjalnie Tatrom jest poświęcony jego albumik fot. (składanka) Flora Tatr (1-2, Kr. 1957) i szereg artykułów, m.in. Jaworzyna, nowy skarbiec polskiej przyrody ("Medycyna i Przyroda" 3, 1939, nr 2), Na zimowych tropach tatrzańskiej fauny ("Turysta" 1953, nr 3), Wiosna w Tatrach (tamże 1953, nr 4), Głos zmroku (tamże 1953, nr 6, o sowach).

P. był wybitnym orędownikiem przyrody, powszechnie zagrożonej dziś w Tatrach, w całej Polsce i już prawie wszędzie na świecie. Swą twórczością, żywym słowem i przykładem szerzył w społeczeństwie umiłowanie przyrody i ideę jej ochrony. Jego albumy i książki, wydawane w kraju i za granicą, były b. popularne i lubiane, podobnie jak jego filmy. Uzyskał wiele nagród i medali na wystawach fot. i pokazach film. w kraju i za granicą.

Zmarł nagle na jednej z wysp Szetlandów Południowych, na lodowcu swego imienia, filmując ostatnie zdjęcia do swego ostatniego filmu. Na jego mogile powyżej owego lodowca postawiono w 1980 nagrobek (duża rzeźba mosiężna Bronisława Chromego). Film biogr. o Puchalskim zrealizował Janusz Czecz w 1982.

Lit. - Hanna Pieczarkowska: Nowy film o Tatrach. "Tat." 31, 1949, nr 1-2. - "Przekrój" 1979, nr 1765 (Zbigniew Święch). - "Chrońmy Przyr. Ojcz." 1979, nr 3 (Bronisław Ferens). - "PSB" 29, 1986 (Tadeusz Chrzanowski i Ligia Hayto). - Zbigniew Święch: Ostatnie bezkrwawe łowy. "Tyg. Pol." 1986, nr 35 i 36. - Tenże: W dziesięciolecie śmierci... "Gaz. Krak." 1989, nr 18.

---