Podhalanie

Podhalanie (sing. Podhalanin). Jest to ta część »Górali, która zamieszkuje Podhale. Niewłaściwie nazwa ta jest czasem rozciągana na ludność sąsiednich terenów w granicach Polski. Pierwotnie nazwa Podhalanie (podobnie jak nazwa Górale) oznaczała tylko ludność wiejską, ale obecnie mieszkają oni też w miastach Podhala: w Zakopanem i Nowym Targu, natomiast nazwami Podhalanie i Górale nie obejmuje się ludności napływowej na Podhalu, licznej np. w Zakopanem już od II poł. XIX w.Ludność podh. była dawniej zasadniczo wiejska (głównie rolnicza i past., ale także rzemieślnicza), obecnie jednak wśród Podhalan jest dużo osób z wykształceniem średnim i wyższym, pracujących w różnych zawodach i często poza Podhalem. Zdobywanie średniego i wyższego wykształcenia zaczęło się u Podhalan już bardzo dawno temu (co najmniej w XVIII w.), ale przez długi czas było sporadyczne. W II poł. XIX w. fundowano stypendia państw. na wyższe studia młodzieży podh. Błędna zupełnie jest powtarzana wiadomość, jakoby pierwszym góralem podh. z wyższym wykształceniem byl Andrzej Stopka-Nazimek lub dr Andrzej Chramiec, którzy studiowali dopiero pod koniec XIX w. Emigracja zarobkowa Podhalan wzmogła się w II poł. XIX w. (zwł. do USA) i trwa nadal. Skupiska górali podh. poza Podhalem nieraz pielęgnują swe tradycje podh. (» Związek Podhalan oraz » Związek Podhalan w Północnej Ameryce).Na terenie samych Tatr Podhalanie od b. dawna działali przede wszystkim jako pasterze, robotnicy leśni, gajowi, przewodnicy i ratownicy górscy, a obecnie we wszystkich dziedzinach: jako narciarze, taternicy, grotołazi, leśniczowie z wyższym wykształceniem itd., także jako badacze naukowi.

---