Muzeum Kiezmarskie

Muzeum Kiezmarskie lub Muzeum w Kiezmarku; Múzeum v Kežmarku. S. Pierwsze zbiory muzealne w Kiezmarku powstały w tamtejszym liceum w XVIII w. (jeżeli nie wcześniej). Nosiły one nawet nazwę "Museum", jednakże oprócz zbiorów o rzeczywiście muzealnym charakterze (rośliny, minerały, monety) zawierały też pomoce nauk.; te dwa działy rozdzielono w 1805. W 1873 zbiory licealne zajmowały dwie sale w liceum i obejmowały 400 okazów numizmatycznych i ponad 6000 przyrodniczych, ale nie wszystkie dotyczyły regionu kiezm. czy Tatr. W 1874 zbiory uprzystępniono publiczności.

W latach 1876-82 Węg. Tow. Karp. (MKE) magazynowało w kilku kolejnych lokalach w Kiezmarku zbiory gromadzone do swego przyszłego Muzeum Karp.(ulokowanego potem w Popradzie) i we wspom. latach przejęło tatrz. okazy przyr. z liceum kiezmarskiego. Ale zbiory tego ostatniego i tak rosły i przed końcem stulecia wynosiły ponad 11 000 okazów. W 1887 założono w Kiezmarku szkołę hand. i w niej również urządzono na sposób muzealny dostępną dla zwiedzających wystawę zbiorów przyr. (kilkaset okazów).Właściwe jednak muzeum w Kiezmarku, mimo wcześniejszych projektów, powstało dopiero po I wojnie świat. i to tam, gdzie mieści się obecnie: w Kiezmarskim Zamku (Kežmarský hrad). Zamek był wówczas mocno zrujnowany i b. powoli restaurowany. W 1931 nastąpiło otwarcie muzeum w dwóch salach, a w 1935 rozszerzono muzeum o dalsze pomieszczenia. W owym czasie muzeum było poświęcone jedynie przeszłości Kiezmarku i okolicy. Stale walczyło z dużymi trudnościami finans. i wszystkie zbiory pochodziły z darów, np. Arpád Bene, obywatel sąsiedniej Lubicy ofiarował ponad 200 cennych eksponatów. Duże zasługi dla muzeum położył jego ówczesny kustosz, Karl Piovarcsy, który podobnie jak inni pracował dla muzeum bezinteresownie.

Podczas II wojny świat. na Kiezmarskim Zamku w pewnym okresie gestapo więziło słow. partyzantów i rozstrzelało ich na dziedzińcu koło kaplicy; wśród ofiar był » Pavol Bilík. Muzeum Kiezm. w owych latach poniosło wielkie straty w swych zbiorach.Po wojnie, dzięki ofiarnej pracy Brunona Bene i Bedřicha Kostřánka, muzeum zostało ponownie otwarte już w 1947, ale tylko w części poprzednich pomieszczeń, jako muzeum miejskie: Mestské múzeum v Kežmarku. W 1952 zostało przejęte przez powiatową radę nar. i zmieniło nazwę na: Okresné múzeum v Kežmarku. Odtąd miało już fachowego, płatnego kierownika (najpierw Mária Mariáni, a w 1953-58 Jozef Címer); liczba pomieszczeń wzrastała przy postępie prac nad odbudową zamku.

W okresie tym bogate i ciekawe zbiory Muzeum Kiezmarskiego dotyczyły głównie historii samego miasta (m.in. jego 29 cechów) i najbliższej okolicy. W dziale etnogr. urządzono wnętrze dawnego domu Niemców spiskich i góralskiej chaty ze Zdziaru pod Tatrami Bielskimi. Dział przyr. dotyczył też Tatr. Na jednej ze ścian znajdowała się przedwojenna wielka mapa schematyczna Spisza i Tatr (wykonał ją Ernst Scholz wg projektu Johanna Liptáka) z obrazowym przedstawieniem najważniejszych momentów w dziejach poznawania Tatr.

Generalny remont Kiezmarskiego Zamku został przeprowadzony w 1962-85 i odtąd wszystkie jego pomieszczenia służą celom muzealnym, a muzeum nazywa się po prostu: Múzeum v Kežmarku. Zaznajamia ono zwiedzających z wynikami badań archeol. oraz z historią (dawną i współcz.) samego Kiezmarku i jego okolic.

---