Łaski Olbracht

Łaski Olbracht lub Albert (1536 Kiezmark - 23 XI 1604 Łask, poch. tamże w 1605), syn » Hieronima Łaskiego. Od 1566 wojewoda sieradzki, w 1581-86 starosta spiski.

Odziedziczył po ojcu m.in. Niedzickie Państwo i Kiezmarskie Państwo z dużą częścią Tatr, a na Spiszu ponadto Szczawnik i przynależne mu posiadłości. W 1564 jego drugą żoną została Beata Ostrogska (odtąd Beata Łaska); wesele odbyło się w Januszpolu (Jampolu) 12 IV 1564, a 21 V 1565 oboje przybyli do Kiezmarku. Ok. 10 VI 1565 Beata Łaska odbyła słynną wycieczkę w Tatry, jako pierwsza znana z nazwiska turystka, ale w towarzystwie Olbrachta Łaskiego (»Łaska Beata). Pierwszymi znanymi z nazwiska turystami tatrz. byli więc oni oboje.

W 1571 Ł. zastawił Kiezmark i związane z nim dobra, a w 1575 także spiski Szczawnik z jego dobrami Janowi Rueberowi, generalnemu kapitanowi Górnych Węgier, a znowu Rueber zastawił Kiezmark najpierw Stanisławowi Thurzo, a potem Sebastianowi Thökölyemu. Spory między Łaskim, Rueberem i Thökölym o Kiezmark trwały kilka lat, a po śmierci Ruebera (15 III 1584) wrócił Ł. na krótko na zamek w Kiezmarku, ale 27 IV 1584 musiał go ostatecznie opuścić. Ani jednego, ani drugiego zastawu nie wykupił i obie te posiadłości (Kiezmark i Szczawnik) utracił.

Następnie Ł. w 1584 zastawił, a w 1589 sprzedał Jerzemu Horváthowi de Palocsa całe Niedzickie Państwo (wraz z Niedzickim Zamkiem i Tatrami Jaworzyńskimi), kończąc w ten sposób związki Łaskich ze Spiszem i z Tatrami. Pojawił się on jednak u granic Spisza 12 XI 1598, kiedy prawowitym właścicielom Czorsztyna, Sienieńskim, bezprawnie zajął osobiście Czorsztyński Zamek z przynależnymi dobrami; już jednak w 1599 musiał zwrócić Czorsztyn prawym właścicielom.

Lit. - Jakob Melzer: Biographieen berühmter Zipser. Kaschau, Leipzig 1833. - "PSB" 18, 1973 (Roman Żelewski). - Ryszard Zieliński i Roman Żelewski: Olbracht Łaski. Od Kieżmarku do Londynu. Wa. 1982. - "SBS" 3, 1989.

---