E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Tatry
Aktualności
 ABC turysty
   Przygotowanie
   Ekwipunek
   Informacje TOPR i TPN
   Oznaczenia szlaków
   Przewodnicy
   Przejścia graniczne
    Bezpieczeństwo
      Gdy spotkasz misia...
      Lawiny
      Ku przestrodze...
      Bezpieczeństwo, porady
   Zwierzę na szlaku
   Schroniska
 O Tatrach
   TPN i TANAP
   Klimat
   Geologia
    Zwierzęta
      Gatunki
   Rośliny
    Tatry w liczbach
    Historia
 Encyklopedia Tatr
   Alfabetycznie
   Tematycznie
   Multimedia
 Wycieczki
   Zaplanuj wycieczkę
   Miejsce startu
   Miejsce docelowe
   Skala trudności
   Wszystkie
 Jaskinie tatrzańskie
    SKTJ PTTK
      Aktualności
      Działalność
      Kurs
      Wspomnienia
      Polecane strony
      Galeria
      Kontakt
   Powstanie jaskiń
   Krążenie wody w skałach
   Nacieki
   Morfologiczne typy
   Klimat jaskiń
   Powstanie jaskiń tatrz.
Zagadki tatrzańskie
 Aktywny wypoczynek
   Taternictwo
   Speleologia
   Paralotnie
   Ski-alpinizm
   Narciarstwo
   Na rowerze
   Turystyka jaskiniowa
   Trasy biegowe
   Turystyka piesza
   Sporty wodne
Galeria
Warunki w Tatrach
Forum dyskusyjne
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


zapamiętaj numer alarmowy w górach!!!
0 601 100 300
 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański

w nazwach
w nazwach i opisach
wszędzie
alfabetycznie:    A  B  C  Ć  D  E  F  G  H  I  J  K  L  Ł  M  N  O  P  R  S  Ś  T  U  W  Z  Ź  Ż  

 

Żuławski Wawrzyniec

 
  Kategoria: 
Ludzie 

  opis  
  forum (0)  

Żuławski Wawrzyniec, właśc. Jerzy Wawrzyniec, ale pierwszego imienia nie używał (14 II 1916 Zakopane - 18 VIII 1957 w Alpach), syn » Jerzego Żuławskiego. Taternik, alpinista, ratownik górski, autor książek o tematyce górskiej, muzykolog, kompozytor, krytyk muzyczny i pedagog, prof. Wyższej Szkoły Muzycz. w Łodzi (1945-49) i Warszawie (od 1950). W czasie II wojny świat. był czł. AK i brał udział w Powstaniu Warszawskim.

Taternictwo uprawiał od 1932, najpierw w towarzystwie brata stryjecznego Jacka Ż. oraz swych braci, Marka i Juliusza, i już w 1934 rozwiązał z Markiem swój pierwszy problem tatern.: wejście pn.-zach. ścianą Żabiego Mnicha. Następnie chodził z różnymi taternikami, do II wojny świat. ze Stefanem i Tadeuszem Bernadzikiewiczami, Stanisławem Luxemburgiem, Maciejem Zajączkowskim, Zbigniewem Korosadowiczem, Janem Staszlem i in.

Już od 1935 zaliczał się do czołowych taterników i dokonał licznych pierwszych przejść, m.in. Mięguszowiecki Szczyt pn.-wsch. filarem (w 1935), Mały Młynarz pn. ścianą (1935), Łomnica wsch. ścianą (1935), a w zimie np. Lodowy Szczyt z Czarnej Doliny Jaworowej przez Śnieżną Dolinę (1935), Cubryna pn.-wsch. ścianą (1935).

W czasie II wojny świat. chodził po Tatrach tylko dorywczo, dokonując m.in. II wejścia drogą Orłowskiego na Galerię Gankową (1943, z Tadeuszem Orłowskim), co było równocześnie pierwszym przejściem całej tej drogi za jednym razem.

Po II wojnie świat. uprawiał taternictwo w towarzystwie różnych taterników i dokonał licznych nowych przejść, osiągając najlepsze wyniki z T. Orłowskim, np. Pośredni Mięguszowiecki Szczyt środk. filarem pn.-wsch. ściany (1948), Wyżni Żabi Szczyt lewą częścią pn. ściany (1948) i pn.-wsch. filarem (1949), Spadowa Kopa zach. filarem (1949), Kapałkowa Strażnica pn.-wsch. ścianą (1952), a z taternikami słow. (Arno Puškáš i in.): Lodowy Szczyt środkiem wsch. ściany (1953).

Swoje wyprawy tatrz. opisywał Ż. w różnych czasopismach, m.in.: W poszukiwaniu Małej Kapałkowej ("Tat." 1935, nr 5), Na wschodniej ścianie Łomnicy (tamże 1938, nr 3), Skalne lato ("Twórczość" 1957, nr 10-11). Z taternictwem wiąże się też jego Wspomnienie o Adamie Karpińskim i Stefanie Bernadzikiewiczu ("Tat." 1940, przedruk tamże 1949, nr 1-2).

Od 1936 równocześnie z taternictwem uprawiał też alpinizm, stając się szybko jednym z czołowych pol. alpinistów. Uczestniczył w wyprawach Klubu Wysokogórskiego w Alpy w 1936, 1937, 1938 (jako kier.), 1947, 1956 i 1957. Z wypraw tych ogłosił szereg wspomnień, opisów, reportaży itd. (m.in. w "Tat." i "Expressie Wieczornym") oraz książkę Wędrówki alpejskie (Wa. 1939 i rozszerz. wyd. w 1956).

Ż. odegrał b. ważną rolę w życiu organizacyjnym polskiego taternictwa i alpinizmu. W 1935 działał w zarządzie KWOWPTT, w 1938 wszedł do Komisji Wypraw KWPTT, w marcu 1939 został przewodniczącym Koła Warsz. KWPTT i był nim powtórnie w 1949-51. Członkiem zarządu KWPTT był od marca 1939 do 1945 i w 1949-51. W 1954-56 był przewodniczącym Sekcji Alpinizmu ZG PTTK i GKKF, a w 1956-57 prezesem Klubu Wysokogórskiego, reaktywowanego dzięki przede wszystkim jego zabiegom.

W dużej mierze jego również zasługą po II wojnie świat. było wznowienie pol. wypraw alpin. w góry obce (Alpy, Kaukaz). Jako instruktor prowadził szkolenie na licznych kursach taternickich. Był członkiem ZG PTTK.

W związku ze swą działalnością organizacyjną w taternictwie i alpinizmie pol. ogłosił np. Obrachunki dziesięciolecia ("Tat." 1956, nr 1-2), a także artykuły związane z ochroną przyrody i gospodarką tur., m.in. Weźmy przykład stamtąd ("Tat." 1942), Nieco o schroniskach w Tatrach i o duchu hotelarstwa (tamże 1942).

Jako kompozytor Ż. jest autorem szeregu utworów, np. Kwintet fortepianowy (1943, wydany w 1966), w którym odbiły się przeżycia górskie autora, Wierchowe nuty na chór i skrzypce solo (1955), Pójdziemy w góry, w góry, przyjacielu na głos i fort. (1954, do słów Leopolda Lewina). Z jego utworów nie związanych z górami najczęściej jest wykonywana Suita hiszpańska w starym stylu na ork. symf. (1953-57).

Jako krytyk i publicysta muzyczny ogłaszał liczne recenzje i artykuły w czasopismach muzycznych i codziennych; pisywał nieraz na tematy powiązane z muzyką górską, o Karolu Szymanowskim i Mieczysławie Karłowiczu.

Był w zarządzie Związku Kompozytorów Pol. i prezesem stowarzyszenia autorów ZAIKS.

Mimo że nie był członkiem TOPR, Ż. od pierwszych lat uprawiania taternictwa brał udział w wielu wyprawach ratunkowych zarówno po polskiej jak i po słow. stronie Tatr; niejedną akcją ratunkową kierował. Był jednym z najbardziej ochotnych i ofiarnych ratowników tatrz. Wiele swoich i in. wypraw ratunkowych w Tatrach opisywał w czasopismach i w osobno wydanych książkach: Niebieski krzyż (Wa. 1946), Sygnały ze skalnych ścian (Wa. 1954), Tragedie tatrzańskie (Wa. 1956 i dalsze wyd.).

W sierpniu 1957 podczas pobytu w Alpach kierował pol. grupą w wielodniowych poszukiwaniach zaginionych alpinistów (Stanisław Groński i dwaj Jugosłowianie); w ostatnim dniu akcji ratunkowej, na pn. stokach Mont Blanc du Tacul, Ż. został porwany przez lawinę lodową: "... dziwny los człowieka, który nigdy w katastrofach górskich nie opuszczał ani żywych, ani umarłych, a gdy sam przywalony lawiną legł na dnie szczeliny lodowej - jego grób nie doczekał się ze strony towarzyszy nawet próby rekonesansu".

Pośmiertnie nadano mu członkostwo hon. Klubu Wysokogórskiego (w 1958). Został uczczony trzema tablicami pamiątkowymi: na cment. w Chamonix (w 1958), na Tatrz. Cment. Symbolicznym pod Osterwą (1959), w Warszawie na domu, w którym po wojnie mieszkał, na rogu ul. Mochnackiego i Uniwersyteckiej (1967). W Zakopanem jest Dom Pracy Twórczej ZAIKSu im. Wawrzyńca Żuławskiego.

Również pośmiertnie ukazało się zbior. wydanie jego pism tatrz. (niekompletne): Sygnały ze skalnych ścian, Tragedie tatrzańskie, Wędrowki alpejskie, Skalne lato (Wa. 1958, wyd. 2 w 1967, wyd. 3 w 1980, wyd. 4 w 1985); jest to jedna z klasycznych pozycji literatury tatrz. z dziedziny taternictwa i ratownictwa górskiego, a także jedna z najważniejszych książek w pol. piśmiennictwie alpinistycznym.

Poświęcono mu też specjalny zeszyt "Taternika" (1959, nr 4), w którym omówiono całokształt jego działalności. Przedruk tego zeszytu ukazał się w nrze 5 (lipiec 1981) "Materiałów Krajoznawczych", wydawanych przez PTTK, Oddz. Warszawa-Ochota im. Wawrzyńca Żuławskiego.

Pamięci Ż. poświęcono także kilka wierszy: Haliny Ptakowskiej-Wyżanowicz Nie bacząc..., Boženy Mrhovej Čár temných mraků nad horami... (oba z 1959, druk w "Tat." 1960, nr 3-4) oraz Leopolda Lewina Śmierć w górach (w jego książkach Słowa dla ludzi, Wa. 1961, oraz Wiersze z półwiecza, Wa. 1981), przy czym w tej drugiej książce Lewina z pamięcią Ż. wiąże się również wiersz Cmentarz pod Osterwą .

Lit. - "Tat." 1959, nr 4 (artykuły różnych osób). - "SMP" 2, 1967 (Władysław Malinowski).





KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
Pełny tekst w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej. Kliknij tutaj

   Udostępnij




Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024