Jaskinia Dziura (fot. Andrzej Samardak)

Najbardziej charakterystyczną cechą klimatu jaskiń jest ciemność. Światło sięga od kilku do nawet kilkuset metrów w zależności od rodzaju otworu, jego ekspozycji, jak i przebiegu jaskini poza otworem.

Temperatura jest bardziej stabilna niż na powierzchni. Głęboko w jaskiniach jest w przybliżeniu stała i równa się średniej rocznej okolicy, w której jaskinia się znajduje, np. w Tatrach wynosi + 4^o C. Między powietrzem jaskini a powietrzem na zewnątrz zachodzi wymiana cieplna na drodze przepływu lub przewodnictwa cieplnego. Cyrkulacja powietrza zależy od morfologii jaskini, liczby otworów czy szczelin, przez które powietrze wpływa lub wypływa. Prędkość przepływu i jego kierunek jest uzależniony od różnicy wysokości między otworami. Ponadto większy przepływ występuje w przewężeniach korytarzy.

Pod względem klimatu jaskinie dzielimy na:

1. Jaskinie statyczne - wśród nich wyróżniamy:

• jaskinie statyczne zimne
• jaskinie statyczne ciepłe

W jaskiniach statycznych nie obserwujemy wyczuwalnych przepływów powietrza. Temperatura jest zbliżona latem i zimą. Jaskiniami statycznymi są przeważnie małe jaskinie.

Jaskinia Dziura - wejście (fot. Andrzej Samardak)

2. Jaskinie dynamiczne

Do tego typu jaskiń należą jaskinie co najmniej dwuotworowe, przy czym jako otwór należy rozumieć każdą szczelinę, przez którą może dostać się znacząca ilość powietrza. W jaskiniach tych, w partiach przyotworowych wyraźnie zaznacza się wpływ temperatury z zewnątrz i oddziaływanie jaskini na teren przylegający do otworu. W zimie dolne otwory tych jaskiń i ich okolice są wylodzone i mają temperaturę zbliżoną do zewnętrznej. W partiach przyotworowych dolnych tych jaskiń lód zalega przez cały rok, powstają lodospady, lód połogowy, nacieki lodowe. Już z samej nazwy w Tatrach można domyśleć się z faktu zalegania lodu np. Lodowa w Ciemniaku, Lodowa Mułowa, Śnieżna itd.

W zimie przy górnych otworach tych jaskiń wytapiany jest śnieg w najbliższej okolicy.

W lecie jest odwrotnie. Dzięki zimowemu powietrzu wypływającemu w lecie z jaskini dolnym otworem, może tam utrzymać się lód.

Zimą podczas odwilży, np. wiatru halnego może dojść do kilkugodzinnej lub dłuższej zmiany kierunku cyrkulacji powietrza.

Duże systemy jaskiniowe posiadają skomplikowaną cyrkulację powietrza, jednak idea pozostaje taka sama jak w przypadku jaskini dwuotworowej.

Obserwowanie ruchów przepływu powietrza jest często cennym wskaźnikiem w decyzji o eksploracji danej jaskini czy okolicy. Często zimowe obserwacje miejsc, gdzie wytapiany jest śnieg pozwala na odkopanie otworu nowej jaskini.

Woda w jaskini. fot. Sądecki Klub Taternictwa Jaskiniowego

WILGOTNOŚĆ WZGLĘDNA w głębi jaskini wynosi w przybliżeniu 100%. Mniejszą wilgotność mają partie przyotworowe.

Obecność wody w postaci deszczu podziemnego, wody płynącej, zwiększa wilgotność powietrza.

Ilość wody w jaskini jest ściśle uzależniona od warunków panujących na powierzchni. Jeżeli na powierzchni pada deszcz, to przesączająca się woda wcześniej czy później dotrze do wnętrza jaskini.