Spacerowa trasa na pół dnia, prowadząca z centrum w kierunku południowym, obok najważniejszych obiektów sportowych miasta, do dawnego ośrodka hutniczego w Kuźnicach, gdzie rozpoczyna się wiele atrakcyjnych wycieczek górskich.

Rondo Kuźnickie (fot. Andrzej Samardak)

    Ulicą Bronisława Czecha dochodzimy do ronda, wybudowanego w 1938 r. w czasie przygotowań do mistrzostw świata FIS i skręcamy w prawo, w Aleję Przewodników Tatrzańskich. Wchodzimy w obręb najbardziej tatrzańskiej dzielnicy Zakopanego - Kuźnic.

    W pierwszej połowie XIX wieku tutaj właśnie tworzyły się początki zakopiańskiej legendy. Zabudowania Kuźnic - najprężniej działającego w Galicji ośrodka hutniczego - były bazą dla coraz liczniej przybywających w Tatry naukowców i turystów, a sama kuźnicka huta, nazywana najczęściej Hutą Zakopane, była atrakcją przyciągającą tu pisarzy, artystów i... filistrów, epatujących siebie i swoich czytelników dziełem sztuki za jakie uznawano... fabrykę żelaza (sztuka, czyli rzecz sztuczna, sztucznie stworzona - w opozycji do dzieł natury, jakimi były surowe i dzikie Tatry...). W Kuźnicach także zatrzymywali się pierwsi kuracjusze, przybywający tu dla terapii żentycowych i wodoleczniczych - doprawdy, trzeba było mieć końskie zdrowie, żeby się leczyć w cienistej, wilgotnej dolinie, pełnej hałasu młotów wodnych, wyziewów wielkiego pieca i fryszerek, zimnej i pozbawionej jakichkolwiek wygód. Kuźnicka huta stanowiła też jedyne miejsce pracy dla zakopiańskich górali, gdzie ciężko zarobione pieniądze nieraz pomagały lepiej żyć, albo wręcz przetrwać przednówek.

    Dziś uważamy Kuźnice za miły, bardzo górski, ale jednak peryferyjny zakątek, ważny dla nas o tyle, że tam właśnie zaczyna się wiele atrakcyjnych tras górskich, no i dlatego, że jest tam dolna stacja kolejki na Kasprowy Wierch. Mało kto pamięta, że w zasadzie Zakopane jest "dzieckiem Kuźnic" - gdyby nie tatrzańska huta i idąca w ślad za przemysłem cywilizacja, być może uzdrowisko pod Giewontem w ogóle by nie powstało...

Brama Ośrodka Wypoczynkowego i Rekolekcyjnego Episkopatu Polski - "Księżówka" Al. Przewodników Tatrzańskich 2 (fot. Andrzej Samardak)

    Idziemy w górę Alei Przewodników. Po prawej stronie mijamy teren stadionów Ośrodka Sportowego i dochodzimy do Ośrodka Wypoczynkowego i Rekolekcyjnego Episkopatu Polski - "Księżówka" (Al. Przewodników Tatrzańskich 2). Drewniana, najstarsza część budynku wybudowana została w latach 1880-81 dla hrabiny Róży z Potockich Krasińskiej (synowej wieszcza Zygmunta). Na cześć syna dom został nazwany "Adasiówką".

    W 1889 roku, po kupnie dóbr zakopiańskich, mieszkał tutaj kuzyn Róży Krasińskiej-Raczyńskiej, Władysław Zamoyski i tutaj właśnie do 1891 r. mieściła się Szkoła Pracy Domowej Kobiet. W 1899 roku współwłaścicielami "Adasiówki" stali się Antonina Majewska i dr Bronisław Chwistek, który w 1905 r., spłaciwszy kuzynkę, zorganizował tu lecznicę dla nerwowo chorych. Ten właśnie budynek i otaczający go park jest tłem akcji autobiograficznej powieści Stanisława Ignacego Witkiewicza "622 upadki Bunga". W 1909 roku Towarzystwo Polskich Kapłanów Katolickich odkupiło od Chwistka "Adasiówkę" i przemianowawszy ją na "Księżówkę", urządziło tu pensjonat dla księży.

    W latach późniejszych dom znacznie rozbudowano. Autorami projektu najnowszej części "Księżówki" są Danuta Kopkowicz i Zbigniew Śliwiński. Bywali tu wszyscy najwybitniejsi kapłani polscy, m.in. kardynałowie Adam Sapieha, Stefan Wyszyński i Karol Wojtyła. Niekiedy odbywają się tu konferencje plenarne Episkopatu. W czasie pobytu Jana Pawła II w Zakopanem, w dniach 4-7 czerwca 1997 r. "Księżówka" była rezydencją papieża.

    Powyżej "Księżówki" w prawo odchodzi Droga pod Reglami, łącząca wyloty spacerowych dolin reglowych w okolicach Zakopanego. Wyznacza ona też granicę między miastem a obszarem Tatrzańskiego Parku Narodowego.

Murowana tama, przegradzająca Bystrą, za tamą zaczyna się ścieżka na Nosal (fot. Andrzej Samardak)

Kuźnicka Polana i Al. Przewodników Tatrzańskich (fot. Andrzej Samardak)

nbsp;   Wędrujemy dalej szeroką aleją (ruch samochodowy ograniczony!), już w obrębie TPN. Po prawej rozległa Kuźnicka Polana, popularnie zwana Polaną pod Krzyżem. Zimą działa tu wyciąg orczykowy, latem czasami pasą się owce. W XIX wieku usytuowana była tu największa z kuźni - "Młot Anny", zasilana wodą z młynówki, odprowadzonej od potoku Bystra, płynącego po drugiej stronie drogi. Dziś uwagę zwraca wysoka, murowana tama, przegradzająca Bystrą. Wzniesiono ją w czasie regulacji potoku w 1900 roku, głównie dla zatrzymania niesionego przez bystry nurt materiału skalnego, porywanego w górnej części doliny. Przy tamie (wstęp na koronę wzbroniony) zaczyna swój bieg sztucznie utworzony Potok Foluszowy, płynący potem wzdłuż ulicy Chałubińskiego, Zamoyskiego i Krupówek.