Spacerowa trasa na pół dnia, prowadząca z centrum w kierunku południowym, obok najważniejszych obiektów sportowych miasta, do dawnego ośrodka hutniczego w Kuźnicach, gdzie rozpoczyna się wiele atrakcyjnych wycieczek górskich.

Miejsce gdzie był "Cocktail-Bar", w tle hotel "Litwor" ul. Krupówki 40 (fot. Andrzej Samardak)

    Po przeciwległej stronie (Krupówki 40) znów miejsce związane ze wspaniałą tradycją hotelowo-gastronomiczną. Tutaj właśnie do 1999 roku mieścił się słynny zakopiański "Cocktail-Bar", znany z bardzo dobrych ciastek i lodów, działający pod patronatem Podhalańskiej Spółdzielni Mleczarskiej. Lokal został zlikwidowany, budynek sprzedany, a w jego miejscu ma powstać prywatny hotel. Tradycja tego typu rozpoczęła się tu ok. 1900 roku, kiedy to pierwszy hotelik z restauracją wzniósł tutaj Ferdynand Muchowicz. W 1903 roku mieszkał tu Władysław Reymont. W 1905 r. lokal został przejęty, a następnie rozbudowany przez lwowskiego kuchmistrza Stanisława Karpowicza, który wybudował tu renomowany hotel "Sport", przy którym znajdowała się bardzo popularna, szczególnie wśród ludzi sztuki i literatury, restauracja "Przełęcz". W czasie I wojny światowej działała tu "tajna" organizacja niepodległościowa, z Janem Kasprowiczem i Stefanem Żeromskim na czele. Mieszkający wtedy w hotelu malarz Kazimierz Sichulski za "wikt i opierunek" namalował liczącą 50 obrazów kolekcję karykatur słynnych zakopiańskich postaci - bywalców restauracji. Kolekcja w komplecie została zakupiona w 1975 r. przez Muzeum Tatrzańskie.
    Dochodzimy do skrzyżowania ulicy Krupówki z ulicą Staszica. W tym miejscu od deptaku odchodzi w kierunku Tatr szeroka, spacerowa ulica Józefa Piłsudskiego. W 1999 roku na samym skrzyżowaniu Zarząd Miasta polecił wybudować "oczko wodne" na płynącym wzdłuż Krupówek Potoku Foluszowym (od lat międzywojennych potok ten był tu ujęty w rury i płynął pod ziemią, a sąsiadująca ze skrzyżowaniem kamienica u zbiegu Krupówek i Piłsudskiego jest wybudowana "na potoku"). Malowniczy drewniany mostek (w zimie oblodzony i niebezpieczny) służy raczej celom fotograficznym niż komunikacyjnym - za nim pięknie maluje się panorama Tatr.

    Wybudowany w 1999 r. hotel "Litwor" (Krupówki 40), jest to pierwszy hotel czterogwiazdkowy w Zakopanem (drugim wybudowanym w 2003 roku jest hotel "Belvedere" Droga do Białego 3), zaprojektowany przez Grzegorza Leszka Krzanika w stylu nawiązującym do regionu, wyposażony w basen, dwie sauny (w tym parową), siłownię, restaurację. Ma ok. 100 miejsc w 55 pokojach. W hotelu jest kilka sal konferencyjnych (największa na ok. 200 osób).

Hotel "Litwor" ul. Krupówki 40 (fot. Andrzej Samardak)

"Oczko wodne", widok w stronę Krupówek (fot. Andrzej Samardak)

    Patronujący najładniejszej może ulicy spacerowej miasta Józef Piłsudski (1867-1935), polityk, komendant Legionów, Naczelnik Państwa, był kuzynem twórcy stylu zakopiańskiego - Stanisława Witkiewicza. W latach 1901-14 bywał w Zakopanem systematycznie dla zdrowia, prowadził tu również działalność polityczną, m.in. współtworząc zakopiański oddział "Strzelca". Najdłużej zatrzymywał się w domu u zbiegu ul. Kasprowicza i Chycowego Potoku (pamiątkowy napis). W 1928 r. jego imieniem nazwano ulicę prowadzącą do skoczni. W 1934 r. został mianowany honorowym obywatelem Zakopanego.

Restauracja "Bąkowo Zohylina - Niżnia" ul. Piłsudskiego 6 (fot. Andrzej Samardak)

Dom przy ul. Piłsudskiego 17 (fot. Andrzej Samardak)

Ulica Piłsudskiego, widok w stronę Krupówek (fot. Andrzej Samardak)

    Skręcamy w ulicę Piłsudskiego i idziemy pod górę, w stronę coraz bliższych Tatr. Po prawej stronie mijamy regionalną bramę będącą wejściem do restauracji "Bąkowo Zohylina - Niżnia" (Piłsudskiego 6). Zabudowa nieco rzednie, pojawiają się coraz liczniejsze indywidualne wille i pensjonaty. Charakter spacerowej alei nadano ulicy w 1961 r., podczas przygotowań do organizowanych rok później w Zakopanem narciarskich Mistrzostw Świata FIS. W 1970 r. oddano do użytku największy w Zakopanem dom wczasowy "Hyrny" (Piłsudskiego 20), projektowany przez krakowskich architektów Zygmunta Miecznikowskiego, Stanisława Miroszewskiego i Tadeusza Suwaja w stylu, który nie ma nic wspólnego z regionem podhalańskim.

Ulica Piłsudskiego, widok w stronę południową po minięciu skrzyżowania z ulicą Makuszyńskiego (fot. Andrzej Samardak)

Dom Wczasowy "Hyrny" ul. Piłsudskiego 20 (fot. Andrzej Samardak)

Pensjonat "Halama" ul. Piłsudskiego 24 (fot. Andrzej Samardak)

    Mijamy skrzyżowanie z ulicą Makuszyńskiego i dochodzimy do przedwojennego pensjonatu "Halama" (Piłsudskiego 24), wybudowanego w 1935 r. wg projektu Leona Kopkowicza dla słynnych gwiazd estrady - Lody i Zizi Halamy i męża Zizi - Ludwika Parnella. Od 1950 roku "Halama" (podobnie jak sąsiedni, położony w głębi "Orlik") należy do Stowarzyszenia Autorów ZAiKS i gości najsłynniejszych polskich aktorów, literatów, muzyków i publicystów. Tutaj właśnie w grudniu 1953 r. ostatnie dni swego życia spędził Julian Tuwim, o czym informuje tablica pamiątkowa. Dom ZAiKS-u nosi imię Wawrzyńca Żuławskiego (1916-57), kompozytora, pisarza i wybitnego alpinisty. Jego ojciec, wybitny pisarz i dramaturg Jerzy Żuławski, osiadł w Zakopanem w pierwszych latach XX wieku, a Wawrzyniec pod Giewontem się urodził, tu spędził dzieciństwo, a od 16 roku życia uprawiał wspinaczkę w Tatrach, a później w Alpach. Działacz Klubu Wysokogórskiego (prezes), organizator polskich wypraw alpejskich po II wojnie światowej. Był cenionym kompozytorem i krytykiem, współtwórcą powojennego życia muzycznego (Związek Kompozytorów Polskich) i twórczego w ogóle (ZAiKS), pisarzem i publicystą (tematyka tatrzańska i alpinistyczna - m.in. "Sygnały ze skalnych ścian", "Wędrówki alpejskie", "Skalne lato" i muzyczna). W jego kompozycjach są elementy podhalańskie i tatrzańskie (Kwintet fortepianowy, "Wierchowe nuty"). Zginął w Alpach, zasypany lawiną w czasie akcji poszukiwania zaginionego Stanisława Grońskiego.