Kościelisko lub Kościeliska (-sk); Ośrodek wsi
stanowią leżące koło siebie osiedla: Szeligówka (965 m), Pitoniówka i
Wojdyłówka. Liczne domy wypoczynkowe i wczasowe, gł. z okresu po II wojnie
światowej.
Mieszk.: 708 (w 1880), ok. 900 (w 1910), ok. 3000 (w 1970), ok. 3800 (w
1980).
Stałe zasiedlenie nastąpiło stopniowo na polanach użytkowanych pierwotnie
tylko sezonowo przez mieszkańców kilkunastu wsi podhalańskich. Najstarsze nazwy
takich polan, a potem stałych osiedli: Blachówka (z 1623), Spyrkówka (1623),
Kiera (1646). Wieś Kościelisko istniała już w 1790, ale została oddzielona od
Zakopanego jako osobna gmina dopiero w 1845-46.
Wieś nazywała się pierwotnie po prostu Polany (a
mieszkańcy polaniarze), od owych rozrzuconych polan. Nazwa Kościelisko,
wywodząca się od Starych Kościelisk
w Kościeliskiej Dolinie, oznaczała najpierw nie wieś lecz tę część dóbr
zakopiańskich, która obejmowała wraz z otoczeniem Stare Kościeliska (pierwotnie
Kościeliska lub Kościelisko) i większość lasów na obszarze późniejszej wsi
Kościelisko. Ta część owych dóbr nosiła nazwę państwo Kościelisko lub Herrschaft Koscielisko, albo krótko
Kościelisko. Ta ostatnia nazwa przeszła potem na wieś.
Natomiast spotykane wciąż w literaturze przypuszczenie lub nawet twierdzenie,
że powstanie tej wsi wiąże się z górnikami, którzy tu przenieśli się ze Starych
Kościelisk, przenosząc z sobą nazwę, jest czystym domysłem, sprzecznym ze
znanymi faktami historycznymi.
