Główny zakopiański cmentarz komunalny nazywany Nowym Cmentarzem, powstał pod koniec 1907 roku na skutek przepełnienia Starego Cmentarza. Na Nowym Cmentarzu pochowane są również osoby zasłużone dla Zakopanego i Polski, których groby warto odwiedzić.

    Główny zakopiański cmentarz komunalny nazywany jest Nowym Cmentarzem, powstał pod koniec 1907 roku. Uważany jest on przez wiele osób za jakby gorszy od Starego. A tymczasem jest to po prostu cmentarz inny, zaś wśród pochowanych tu ludzi niemało jest również osób zasłużonych, tak dla Zakopanego, jak i dla Polski. Jeśli Stary Cmentarz przy ul. Kościeliskiej prezentuje literacki obraz Zakopanego, to Nowy ukazuje Zakopane zwyczajne, codzienne. Są tu pochowani górale i przybysze, taternicy i ludzie sztuki, generałowie i wójtowie gminni, a także tysiące zwykłych ludzi.

    Zakopiańska nekropolia jest największym cmentarzyskiem ofiar Tatr i ludzi gór. Znalazło tu miejsce ostatniego spoczynku bardzo wielu żołnierzy legionów Piłsudskiego i kombatantów obu wojen światowych. Pochowani są tu Polacy, Czesi, Węgrzy, Niemcy, Rosjanie i Żydzi, katolicy, ewangelicy, unici, przedstawiciele wyznania mojżeszowego i prawosławnego, ateiści.

Nowy Cmentarz - aleja główna (fot. Andrzej Samardak)

Nowy Cmentarz (fot. Andrzej Samardak)

    Pod względem artystycznym Nowy Cmentarz dość znacznie ustępuje Staremu - przeważają na nim bezstylowe, standardowe nagrobki, jakich wiele na wszystkich cmentarzach Europy. Ale i tu znaleźć można piękne tatrzańskie kamienie, nieraz przyozdobione taternickim sprzętem, góralskie drewniane krzyże i kapliczki, rzeźby i pomniki w drewnie i kamieniu. Najbardziej interesujące dzieła postawili na Nowym Cmentarzu Antoni Rząsa, Karol Kłosowski, Henryk Burzec i Jerzy Popielak.

Grobowiec rodziny Chramców (fot. Andrzej Samardak)

    Czasami turyści dziwią się, dlaczego ten czy ów znany działacz zakopiański, wybitny przewodnik czy malarz pochowany został na Nowym Cmentarzu, podczas gdy jego zasługi predestynowałyby go do spoczywania na Pęksowym Brzyzku. Jako przykład podaje się tu osobę "króla przewodników tatrzańskich" Klimka Bachledy. Jednakże - o czym się zwykle nie pamięta - Stary Cmentarz po otwarciu Nowego, był po prostu zamknięty z przyczyn sanitarnych i nie chowano tam nikogo. Pierwszą po kilkuletniej przerwie (i przez dłuższy czas jedyną) osobą pochowaną na Pęksowym Brzyzku był Stanisław Witkiewicz. Na dobrą sprawę dopiero w latach trzydziestych zaczęto różnicować pochówki według prawdziwych czy wymyślonych zasług, a zwyczaj żonglowania trumnami z cmentarza na cmentarz w zależności od koniunktury przyjął się dopiero zupełnie niedawno.

    Szeroka aleja prowadzi od bramy przez najnowszą część cmentarza. W połowie jej długości, obok grobowca rodziny Chramców w kształcie niewielkiej willi, odchodzi w prawo Aleja Zasłużonych - osób działających przeważnie w rozmaitych komórkach lokalnej władzy minionego systemu, których zasługi pomału weryfikuje historia.

Krzyż na środku cmentarza (fot. Andrzej Samardak)

Środek Nowego Cmentarza, kaplica cmentarna z kostnicą (fot. Andrzej Samardak)

Tablica poświęcona ks. J. Popiełuszce (fot. Andrzej Samardak)

    W środkowej części cmentarza mijamy po prawej pomnik, upamiętniający męczeńską śmierć księdza Jerzego Popiełuszki i wszystkich ofiar stanu wojennego, wystawiony przez zakopiańskich działaczy "Solidarności" w 1994 r. Po lewej stronie wielkie mauzoleum księży zakopiańskich, zbudowane w latach osiemdziesiątych, z prawej - kaplica cmentarna z kostnicą, wybudowana w 1924 r.

Mauzoleum księży zakopiańskich (fot. Andrzej Samardak)

Aleja główna Nowego Cmentarza (fot. Andrzej Samardak)