Po wojnie miasto dość szybko odzyskało swoją rolę ośrodka leczniczego i wypoczynkowego. Powstał Fundusz Wczasów Pracowniczych i w ciągu kilku lat przejął kontrolę nad większością dawnych pensjonatów prywatnych. Powstały nowe inwestycje, zwłaszcza w przededniu organizowanych w 1962 r. w Zakopanem kolejnych mistrzostw świata FIS. Także w 1962 r. zorganizowana została pierwsza "Jesień Tatrzańska", mająca kontynuować tradycje dawnego "Święta Gór". Od 1968 r. najważniejszym elementem "Jesieni" stał się Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich. Powstały nowe hotele - "Giewont", hotel sportowy "Zakopane", "Gazda", "Kasprowy", "Helios". Wiele domów o dużych kubaturach zbudowano dla różnych instytucji - górniczych, hutniczych, rządowych i rzemieślniczych.

W 1957 r. reaktywowany został Związek Podhalan i wkrótce stał się najważniejszą organizacją regionalną, prowadzącą szeroką działalność kulturalną i społeczną.

Rozwijało swoją działalność Muzeum Tatrzańskie, poprzez otwieranie oddziałów w różnych częściach Zakopanego i Podhala. Powstały muzea biograficzne - Kasprowicza (1950), Makuszyńskiego (1966), Szymanowskiego (1976), Czecha (1983). W 1977 r. zorganizowany został pierwszy festiwal Dni Muzyki Karola Szymanowskiego. W 1985 r. utworzono Teatr im. S. I. Witkiewicza, który wkrótce zyskał ogólnopolską sławę.

Widok ogólny na Zakopane - widokówka z 1965 roku (wyd. PTTK Jasło)

Równocześnie ze wzrostem roli Zakopanego jako ośrodka kulturalnego i sportowego, następował stopniowy zanik jego funkcji leczniczej. W połowie lat 70. zlikwidowano większość sanatoriów przeciwgruźliczych, zamieniając je na ośrodki wypoczynkowe. Uzdrowiskowe cechy Zakopanego zanikały także wraz z postępującą jego urbanizacją oraz pogorszeniem się stanu ekologicznego. Drastyczne zwiększenie się ruchu turystycznego w samym Zakopanem, a także w Tatrach oraz działalność przemysłu, głównie mleczarskiego powodowała ogromny wzrost zanieczyszczeń potoków, setki indywidualnych kotłowni, opalanych kiepskim węglem oraz tysiące pojazdów mechanicznych emitowały w powietrze ilości pyłów w niektóre dni porównywalne z zanieczyszczeniami Śląska. Na szczęście, w latach 90-tych rozpoczął się coraz szybszy proces gazyfikacji miasta, który w przyszłości doprowadzi do znacznego zmniejszenia ilości szkodliwych emisji do atmosfery.

4.VI.1989 r. w wyborach do Sejmu i Senatu w Zakopanem zwyciężyli kandydaci "Solidarności". Pierwszym niekomunistycznym naczelnikiem miasta 12.II.1990 r. mianowano desygnowanego przez "Solidarność" Macieja Krokowskiego. 27.V.1990 r. w wyborach samorządowych zwyciężyli kandydaci Komitetu Obywatelskiego, tym razem w sojuszu ze Związkiem Podhalan. 6.VI.1990 r. burmistrzem został M. Krokowski, przewodniczącym Rady Gminnej - Maciej Krupa. Nowe władze zajęły się przede wszystkim poprawą stanu ekologicznego miasta i gminy, głównie poprzez rozwijanie kanalizacji i gazyfikacji.

Ruch turystyczny, głównie na skutek likwidacji rozmaitych form wypoczynku zbiorowego oraz wzrostu cen znacznie się zmniejszył i ograniczył do miesięcy ściśle sezonowych. Jednocześnie zaczęła rosnąć liczba gości z zagranicy, przyjeżdżających do Zakopanego. Zasadniczej przebudowie uległ zakopiański handel i gastronomia - powstało kilkadziesiąt nowych restauracji, barów i kawiarni, sklepy zyskały nowoczesny wystrój, wiele domów wczasowych reprywatyzowano, inne zmieniły właściciela i wygląd zewnętrzny. Baza hotelowa i pensjonatowa jest cały czas modernizowana. Dorobkiem pierwszej kadencji władz samorządowych stało się kilkadziesiąt kilometrów sieci kanalizacyjnej, rozpoczęcie procesu gazyfikacji oraz wykorzystywania energii geotermalnej i modernizacja wielu urządzeń komunalnych.

Herb Zakopanego

Wiele organizacji zakopiańskich, a przede wszystkim władze samorządowe pod kierunkiem dwóch kolejnych burmistrzów - senatora Franciszka Bachledy-Księdzularza oraz Adama Bachledy-Curusia przez kilka lat zabiegały o wizytę w Zakopanem papieża Jana Pawła II. Doszło do niej podczas pielgrzymki Ojca Świętego do Polski w 1997 r. Papież spędził wtedy w Zakopanem 4 dni - od 4 do 7 czerwca i m.in. odprawił mszę świętą na stadionie pod Wielką Skocznią. Wzięło w niej udział kilkadziesiąt tysięcy wiernych. Z okazji wizyty papieża ówczesne władze miasta zmieniły herb Zakopanego - emblematy wywodzące się z XIX-wiecznej pieczęci gminnej zastąpiono wizerunkiem krzyża na Giewoncie nad skrzyżowanymi kluczami św. Piotra z herbu watykańskiego.