Jakie były początki działalności Zakopiańskiego Oddziału Narciarzy Towarzystwa Tatrzańskiego, a dzisiejszego SN PTT? Kto i kiedy go zakładał? Jakie były wówczas formy jego działalności?

Myśl powstania stowarzyszenia narciarskiego, zrzeszającego miłośników "białego szaleństwa", których pod Giewontem było coraz więcej, pojawiła się w Zakopanem w sezonie zimowym 1906/07. Została podjęta na nieformalnych spotkaniach miejscowych narciarzy w dn. 28 lutego, 5 i 30 kwietnia 1907 r. Pierwotna nazwa stowarzyszenia miała brzmieć "Zakopiański Oddział Łyżwistów" (od "łyżwa", czyli z ros. narta). Ostatecznie jednak, po udowodnieniu przez Mariusza Zaruskiego, że słowo "narta" jest polskiego pochodzenia, przyjęto nazwę "Zakopiański Oddział Narciarzy Towarzystwa Tatrzańskiego".

Towarzystwo miało na celu, jak czytamy w "Pamiętniku Towarzystwa Tatrzańskiego" z 1908 r.: "rozwój narciarstwa i pielęgnowanie tego sportu oraz wejście w skład Towarzystwa Tatrzańskiego jako oddział". Warto odnotować, że podobne próby założenia klubu narciarskiego miały miejsce niemal równolegle we Lwowie, gdzie w styczniu 1907 r. powstało Karpackie Towarzystwo Narciarzy (KTN) - klub o kilka miesięcy "starszy" od SN PTT, który jednak przestał istnieć w 1939 r. Dlatego też obecny klub SN PTT 1907 Zakopane, dawny ZON TT, jest najstarszym istniejącym w Polsce stowarzyszeniem narciarskim. Głównym celem klubu była organizacja kursów narciarstwa, wycieczek narciarskich w Tatry, propagowanie "białego szaleństwa" (poprzez działalność odczytową), a potem także zagospodarowanie kilku szałasów na schroniska. Kierunek sportowy w tamtym okresie nie był w ogóle brany pod uwagę, jednak już w 1910 r. klub energicznie włączył się w organizację pierwszych "wyścigów" narciarskich na hali Goryczkowej.

Założycielami klubu była trójka indywidualistów i pionierów narciarstwa: Stanisław Barabasz, Mariusz Zaruski i Mieczysław Karłowicz. Oni nadawali ton zarówno pod względem organizacji formalnej klubu, jak i wypraw w góry. "Po opracowaniu statutu przez Zarząd tymczasowy w porozumieniu z Wydziałem Tow. Tatrzańskiego i po wysłaniu statutu do c.k. Namiestnictwa, na pierwszem Ogólnem Zgromadzeniu Oddziału w dniu 5 grudnia 1907 r. wybrany Zarząd prace swoje rozpoczął od uchwalenia zorganizowania w Zakopanem bezpłatnego kursu jazdy na nartach" - czytamy we wspomnianym "Pamiętniku TT".

Skład ZON TT w dn. 25 kwietnia 1908 r. przedstawiał się następująco: przewodniczący - Stanisław Barabasz; jego zastępca - Włodzimierz Tchórzewski; sekretarz (i zarazem skarbnik) - Mariusz Zaruski; członkowie zarządu klubu - Kazimierz Brzozowski, Jan Tarczałowicz, Ksenofont Celewicz, Andrzej Góraś, Mieczysław Karłowicz; członkowie oddziału: Jan Czerwiński, Leokadia Czerwińska, Mieczysław Czaplicki, Stanisław Drozdowski, Henryk Flattau, Mieczysław Jeromin, Józef Lenartowicz, Leszek Malczewski, Władysław Pawlica, Jan Schuch, Teofil Stupnicki, Jadwiga Stupnicka i Franciszek Szanior.

Pierwsze zebranie członków ZON TT odbyło się 5 grudnia 1907 r. Przychody klubu wynosiły wtedy 244 korony, z czego subwencji w wysokości 200 koron na działalność klubu udzieliło Towarzystwo Tatrzańskie, 42 korony pochodziły ze składek członków, a 2 korony stanowił jednorazowy datek na działalność.

Już 25 grudnia tego samego roku klub zorganizował pierwszy, bezpłatny kurs jazdy na nartach według szkoły alpejskiej, który poprowadził Mariusz Zaruski (pod nieobecność chorego Henryka Bobkowskiego). Przeszkolono wówczas 67 osób, w tym 5 przewodników tatrzańskich, z których jedynie Stanisław Gąsienica Byrcyn otrzymał świadectwo umiejętności jazdy na nartach. W kursie wzięło udział także 12 kobiet, co jak na owe czasy jest liczbą zaskakująco wysoką.

Klub skupiał się na rozwijaniu turystycznego kierunku narciarstwa, a dwumetrowy bambus był symbolem tej pionierskiej epoki jeszcze przez kilka lat. 1 stycznia 1908 r. przeprowadzono wycieczkę na nartach (!) na szczyt Giewontu, a w górach zwiedzono na nartach wiele szczytów i przełęczy, np. Żółtą Turnię, Pośredni i Zadni Granat, Pośrednią i Skrajną Turnię, Liliowe, Suchą Przełęcz, Czerwone Wierchy, Dolinę Cichą, Polski Grzebień. Z większych wycieczek Mieczysław Karłowicz, Roman Kordys i Mariusz Zaruski przeszli na nartach trasę przez Liliowe, Zawory i Przełęcz Koprową do Popradzkiego Stawu (było to pierwsze przejście tej drogi na nartach), a drugiego dnia tej wyprawy, już bez Karłowicza, przez Polski Grzebień Doliną Świstową i Białą Wodą powrócili do Zakopanego. W Tatrach królowała wówczas turystyka narciarska.

WOJCIECH SZATKOWSKI

ŚRODA Z JUBILATEM

W tym roku przypada jubileusz 100-lecia najstarszego istniejącego klubu narciarskiego w Polsce - SN PTT 1907 Zakopane. "Dziennik Polski" objął patronat medialny nad jubileuszowymi obchodami. W środy publikujemy artykuły, przybliżające historię klubu - od czasów pionierskich aż po współczesne, wspomnienia oraz ciekawe materiały zdjęciowe zachowane w klubowym archiwum.