| |
 |
Tatry Wysokie - widok
z Czerwonych Wierchów
(fot. Paweł Murzyn) |
|
Najczęściej spotykaną skałą Tatr jest granit. Z niego zbudowane są Tatry Wysokie. Granit to skała powstała w głębi ziemi z zastygnięcia magmy i jest skałą magmową głębinową. Składa się z kryształów: skaleni, kwarcu i łyszczyków.
Na północnych zboczach Tatr spotykamy różne skały osadowe. Powstały one w wyniku gromadzenia się w zbiornikach wodnych lub na lądzie elementów pochodzących z niszczenia skał, chemicznego wytrącenia z wody zbiorników (przeważnie morskich), z produktów życia organicznego (muszle, szkielety wewnętrzne itp.).
Nagromadzony materiał pod wpływem czasu ulega cementacji przez wytrącanie się wewnątrz osadu związków, które go zespalają. Pod wpływem nacisku wyższych warstw osadu "nasz" osad zmniejsza swą objętość.
Skały osadowe powstałe z okruchów starszych skał nazywamy okruchowymi, wśród nich wyróżniamy luźne i zwięzłe. I tak zcementowany piasek to piaskowiec, zcementowany żwir to zlepieniec, gruz - brekcja, muł - mułowiec, ił - iłowiec, ił z węglanem wapnia to margiel. Skały takie jak mułowce, iłowce pod wpływem późniejszych nacisków nabywają charakterystycznej łupliwości i zwane są powszechnie łupkami.
Skały osadowe powstałe w wyniku działalności organizmów nazywamy organogenicznymi i należą do nich przede wszystkim:
-
wapienie, główny składnik CaCO3, powstałe z nagromadzenia szkieletów organizmów jak muszle, gałązki korali, gąbki, organizmy planktoniczne, albo też z wytrącenia z wody morskiej,
-
dolomity, główny składnik Ca, Mg (CO3)2, to wapienie zmienione w dolomity przez roztwory bogate w magnez,
-
skały krzemionkowe, gdzie głównym składnikiem jest SiO2, powstałe z części szkieletowych organizmów takich jak: np. radiolarie - skała radiolaryt,
-
margle, główny składnik to węglan wapnia i minerały ilaste w przybliżeniu w równych proporcjach.
 |
Giewont od strony południowej
(fot. Paweł Murzyn) |
|
|
W Tatrach Zachodnich, w ich częściach południowych spotyka się skały przeobrażone inaczej metamorficzne. Skały te powstają z innych, wcześniej istniejących skał, które na skutek procesów geologicznych znalazły się w głębszej części skorupy ziemskiej. W skutek wysokiej temperatury, wysokiego ciśnienia i zmiany środowiska chemicznego zmienia się skład mineralny a nowopowstałe minerały układają się wzdłuż równoległych powierzchni. Wśród skał metamorficznych najważniejsze dla nas to gnejsy (z widocznymi kryształami kwarcu i skaleni) oraz łupki krystaliczne.
Często skały magmowe głębinowe i skały metamorficzne bywają określane jako skały krystaliczne, a to ze względu na widoczne gołym okiem kryształy różnych minerałów.
Geologia - skały Tatr )
)
1 
