| Romer Eugeniusz (Nie okreslony) |
| |
Romer Eugeniusz (3 II 1871 Lwów - 28 I 1954 Kraków, poch. na Salwatorze).
Znakomity pol. geograf, wybitny kartograf i klimatolog (UJ 1889-91, uniw. w
Halle 1891-92 i we Lwowie 1892-93, dr 1894), prof. Uniw. Lwow. 1908-31 i UJ
1946-47, czł. koresp. AU 1916, czł. PAU 1919 i PAN 1952. Jako ekspert (geograf i
kartograf) uczestniczył w rokowaniach pokojowych w Paryżu 1919 i Rydze 1921.
Prowadził badania nauk. w Europie, Azji i Ameryce. Pracował naukowo...
|
|
| Roniewicz Piotr (Nie okreslony) |
| |
Roniewicz Piotr (27 I 1936 Warszawa). Geolog (UW 1959, dr 1964),
sedymentolog, od 1981 prof. nadzw. UW. Badacz budowy geol. Tatr i autor wielu
prac z tej dziedziny. Prowadził też badania sedymentologiczne na Podhalu i w
Górach Świętokrzyskich oraz studia w strefie brzegowej Bałtyku, Morza Czarnego i
Pacyfiku (w Australii). Promował wiele prac dyplomowych i dokt., wykonywanych w
Tatrach i na Podhalu.
Jest autorem kilkunastu prac nauk. o...
|
|
| Ropa (Nie okreslony) |
| |
Ropa ( 1416 m). P. Lesiste wzgórze na końcu pn.-zach. ramienia
Trzydniowiańskiego Wierchu, na pd. od Chochołowskiej Polany (za Chochołowskim
Potokiem).
|
|
| ropuchy (Nie okreslony) |
| |
ropuchy. Ropucha zwyczajna (Bufo bufo ) z rodziny ropuchowatych
(Bufonidae ), jest podawana tylko, jako rzadka, z podnóża Tatr (Zakopane,
Stary Smokowiec, Jaszczurówka, Jaszczurzyca), była jednak widziana w Zadnich
Koperszadach, na wysokości ok. 1650 m, gdy składała jaja w wysychającej dużej
kałuży.Prócz r. zwyczajnej widywano też na Podtatrzu jeszcze rzadszą r. zieloną
(Bufo viridis ).
|
|
| rosiczka okrągłolistna (Nie okreslony) |
| |
rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia ), z rodziny
Rosiczkowatych (Droseraceae ). Mała roślinka owadożerna. Listki okrągłe
na długich ogonkach w przyziemnej płaskiej różyczce, z wierzchu i brzegiem
pokryte trzoneczkowatymi, czerwonymi gruczołkami, zawierającymi śluzowaty płyn
trawienny. Jeśli jakiś drobny owad siądzie na listku rosiczki, gruczołki
zaginają się dokoło niego, oblewają go śluzem i rozpoczyna się...
|
|
| Rosocha Jałowiecka (Nie okreslony) |
| |
Rosocha Jałowiecka lub po prostu Rosocha (1953, 1948 m); Rázsocha,
Ráztoka. S. Wybitny wierch w bocznej grani Tatr Zach., która od Banówki
biegnie zrazu ku pd. na Jałowiecki Przysłop, a z niego ku pd.-zach. przez
Jałowiecką Przełęcz na Rosochę.W Rososze owa grań rozgałęzia się w kilka
grzbietów i zapewne od tego rozwidlenia pochodzi nazwa Rosocha i Rázsocha. Nazwa
Ráztoka to chyba błąd kartografów, którzy tak zanotowali błędnie...
|
|
| Rostafiński Jan (Nie okreslony) |
| |
Rostafiński Jan (13 II 1882 Kraków - 6 VII 1966 Warszawa), syn prof. »
Józefa Rostafińskiego. Agronom, zootechnik (UJ), prof. SGGW w Warszawie 1918-50
i 1959-60. W czasie II wojny świat. prowadził tajne studia roln. SGGW do 1943,
kiedy został aresztowany. Do 1945 był więziony w niem. obozach
koncentracyjnych.
R. jest autorem licznych prac nauk. z zakresu hodowli i żywienia zwierząt;
niektóre dotyczą też Tatr i Podtatrza, np. Rasy...
|
|
| Rostafiński Józef (Nie okreslony) |
| |
Rostafiński Józef (14 VIII 1850 Warszawa - 5 V 1928 Kraków). Botanik i
historyk nauk przyr., zwł. botaniki (studia matem. i filoz. 1866-67 w Warszawie
oraz studia bot. i zool. 1867-72 w Warszawie, Jenie, Halle i Strasburgu, dr
1873), prof. UJ 1878-1928, czł. AU 1878. Autor licznych prac nauk. i pop.-nauk.
Bywał często w Zakopanem (gdzie miał własny dom) i w Tatrach.
Był wybitnym badaczem roślin niższych (śluzowców, glonów, wodorostów) i...
|
|
| Roszek Władysław (Nie okreslony) |
| |
Roszek Władysław (19 X 1862 Żegocina k. Bochni - 18 XII 1929 Olcza, poch.
w Zakopanem), bratanek » ks. Wojciecha Roszka. Wieloletni nauczyciel i kier.
szkoły na Olczy w Zakopanem, działacz społeczny.
W 1885 podjął pracę nauczycielską w Poroninie, gdzie jego stryj był wtedy
proboszczem, ale już w grudniu 1886 przeniósł się do szkoły na Olczy, gdzie
uczył aż do listopada 1929, będąc też od 1905 kierownikiem tej szkoły; razem 44
lata...
|
|
| Roszek Wojciech (Nie okreslony) |
| |
Roszek Wojciech (17 IV 1834 Łąkta Górna k. Bochni - 13 XII 1894 Poronin).
Ksiądz, taternik, działacz Tow. Tatrzańskiego. W 1860-70 był wikarym w różnych
parafiach poza Podhalem, a od 6 VII 1870 do śmierci proboszczem w Poroninie.
Spisywał tam kronikę parafialną. Był prodziekanem dekanatu nowotarskiego.
Dużo chodził po Tatrach, aż do 1892. Przy próbie wejścia na Gierlach w 1874 w
towarzystwie Tytusa Chałubińskiego, ks. Józefa...
|
|
| Roszkowski Andrzej (Nie okreslony) |
| |
Roszkowski Andrzej (29 VIII 1912 Warszawa - 28 II 1959 Zakopane). Inż.
architekt (Politechn. Warsz. 1939), od 1945 kier. pracowni inwentaryzacyjnej
Biura Odbudowy Stolicy. Działacz tur., fotografik.
Brał czynny udział w organizowaniu na terenie Warszawy odradzającego się po
wojnie Pol. Tow. Tatrz. Był współwydawcą i współred. » "Biuletynu Oddziału
Warszawskiego PTT" (1946-47) i » "Biuletynu PTT" (1947) oraz autorem wielu
artykułów...
|
|
| Roszkowski Wacław (Nie okreslony) |
| |
Roszkowski Wacław (1 X 1886 Broszków, pow. siedlecki - 3 VIII 1944
Warszawa, grób symboliczny na cment. powązkowskim). Zoolog (UJ, uniw. we
Fryburgu, uniw. w Lozannie, dr 1913 tamże), prof. nadzw. UW od 1925, zwycz. od
1935, dyr. Państw. Muzeum Zool. w Warszawie 1929-37.
Odbył podróże nauk. do wielu krajów: na wsch. aż po Japonię, na zach. po
Brazylię i Antyle, a także do Afryki pn. i pd. Taternik (czł. Klubu
Wysokogórskiego PTT),...
|
|
| Roszkówna Zofia (Nie okreslony) |
| |
Roszkówna Zofia (25 IV 1909 Olcza, Zakopane), córka » Władysława Roszka.
Taterniczka, polonistka (UJ 1932, dr 1970), nauczycielka szkół średnich 1932-71
(w czasie II wojny świat. w Zakopanem, również w tajnym nauczaniu), publicystka
(m.in. w pozn. "Kulturze" i krak. "Tyg. Powsz."), red. kwartalnika "Informacje
Misyjne" (Kraków) 1971-91.
Turystykę w Tatrach zaczęła uprawiać jako uczennica gimnazjum w Zakopanem
(matura tamże w 1927), a...
|
|
| roślinność (Terminologia) |
| |
Wzniesienie nad poziom morza i związane z tym zmiany
klimatu, różnorodność gleb, krótkość okresu
wegetacji, kąt padania promieni słonecznych (wystawa, ekspozycja) wpłynęły na kształtowanie się
różnych zbiorowisk roślinnych, tworzących w sposób charakterystyczny, zależnie
od wysokości n.p.m., szczególny układ pionowy, zwany » piętrami roślinności (dawniej
krainami roślinności).
W skład roślinności tatrz. wchodzi wiele...
|
|
| rośliny granitowe (Rośliny) |
| |
Nazwa skrótowa, oznaczająca rośliny, które unikają
gleb alkalicznych (zasadowych) wapiennych,
a występują na glebach kwaśnych, bezwapiennych, do jakich należą gleby granitowe i kwarcytowe. Do r.g. zalicza
się np. dzwonek alpejski (Campanula alpina), goryczka kropkowana
(Gentiana punctata), kozłowiec (Doronicum), sasanka alpejska
(Pulsatilla alpina), sit skucina (Juncus trifidus). Pojawianie się czasem roślin...
|
|
| rośliny kopalne (Rośliny) |
| |
Są to rośliny pochodzące z rozmaitych epok,
znajdowane jako skamieniałości w różnych miejscach Tatr, w skałach osadowych.
Najstarsze r.k. odkryte i zbadane przez Mariana
Raciborskiego ok. 1890, to tzw. flora
retycka, z okresu górnego triasu. Składa się ona ze zwęglonych ułamków liści i
łodyg paproci i skrzypów (m.in. skrzyp Equisetum chałubińskii i paproć
Pecopteris lobata), kawałków kory i liści drzew iglastych, np....
|
|
| rośliny owadożerne (Rośliny) |
| |
rośliny owadożerne, ściślej
mięsożerne. Asymilują one również zielonymi liśćmi, ale przystosowane są też do
odżywiania się białkiem zwierzęcym. Żyją najczęściej w ubogich środowiskach
(woda, torfowiska,
mokradła, brak dostatecznego światła).
W Tatrach do roślin owadożernych należy rosiczka okrągłolistna (Drosera
rotundifolia), rosnąca na torfowiskach,
najwyżej nad Szczyrbskim Jeziorem,
1350 m. Ostatnio...
|
|
| rośliny piargowe (Rośliny) |
| |
rośliny piargowe, lub pionierzy piargowi, albo
rośliny pionierskie. Rośliny zarastające piargi i usypiska górskie. Zarastanie
takie stanowi rodzaj cyklu i odbywa się następująco:
Piargi, tak wapienne, jak i granitowe, przedstawiają rodzaj pustyni
kamienistej i jałowej, z podłożem w ciągłym ruchu. Środkiem takiego usypiska czy
stożka piargowego płynie z przerwami, czasem nawet niewidocznie, mniejszy lub
większy potok sypiących się...
|
|
| rośliny poduszkowe (Rośliny) |
| |
Wiele tatrz. roślin wysokogórskich, jak lepnica bezłodygowa
(Silene acaulis), mokrzyca rozchodnikowa (Minuartia
sedoides), różne skalnice (Saxifraga)
i in., rośnie w gęstych zbitych darniach, podobnie jak np. mech. Ten niski wzrost i gęste skupienie
zabezpieczają rośliny przed szkodliwymi wpływami wiatru, zimna, nadmiernego nagrzewania przez
słońce, silnych i częstych skoków temperatury. Ponieważ darnie takie mają...
|
|
| rośliny synantropijne (Rośliny) |
| |
rośliny synantropijne lub
krótko synantropy. Rośliny zawleczone za pośrednictwem
człowieka z innych, często b. odległych okolic.W Tatrach wyróżniamy
dwa typy r.s.: rośliny przybyłe spoza terenu Tatr, tzw. antropofity, i
wprawdzie rodzime rośliny tatrz., ale przeniesione z właściwych im niższych położeń
w obce wyższe, lub w położenia obce środowiskowo; są to tzw. apofity.
Antropofitem w Tatrach jest np. iglica pospolita (Erodium...
|
|
| rośliny wapienne (Rośliny) |
| |
Skrótowa nazwa dla roślin, które znoszą większe
ilości wapna w glebie, rosną na glebach alkalicznych (zasadowych), do jakich
należą gleby wapienne. Gleby te mają
jeszcze dodatkowe znaczenie dla roślin, dzięki bogatej zawartości różnych
minerałów oraz dzięki temu, że są to gleby ciepłe i suche w przeciwieństwie do
gleb krzemionkowych (granitowych i kwarcytowych), zimnych i
wilgotnych.
Na ogół roślinność na wapieniach jest...
|
|
| rośliny żyworodne (Rośliny) |
| |
Rośliny nie wykształcające wcale lub prawie wcale
nasion, tylko zastępcze rozmnóżki, tworzące się albo zamiast kwiatów, jak u wiechliny żyworodnej (Poa alpina for. vivipara ) i
kostrzewy żyworodnej (Festuca supina for. vivipara
), albo
obok kwiatów, jak u rdestu żyworodnego (Polygonum viviparum), bądź też w kątach liści, gdy
kwiat nie wydaje nasienia, jak u lilii
bulwkowatej (Lilium bulbiferum) i...
|
|
| Roth Samuel (Nie okreslony) |
| |
Roth Samuel, w węg. literaturze poprawnie Roth lub błędnie Róth (18 XII
1851 Ménhárd = Vrbov = Wierzbów na Spiszu - 17 XI 1889 Lewocza). Spiskoniem.
pedagog (uniw. budapeszt. 1874, dr), geolog, speleolog, wybitny działacz
turystyczny.
Do liceum uczęszczał w Kiezmarku, od 1874 był prof. gimnaz. w Lewoczy, od
1887 dyr. gimnazjum tamże. Był wybitnym pedagogiem, autorem licznych prac i
artykułów pedag. oraz podręczników szkolnych. Dla swych...
|
|
| Roubal Radek (Nie okreslony) |
| |
Roubal Radek, tj. Rastislav (25 VI 1920 wieś B_rka k. Rożniawy - 18 VIII
1989 Bratysława). Słow. prawnik (uniw. w Bratysławie 1944, dr), turysta,
taternik, działacz tur. i tatern. oraz na polu ochrony przyrody.
W Tatrach bywał od 1938. W 1942-43 razem z kolegami prowadził w lecie
Schronisko pod Wagą, potem Schronisko Téryego do końca wojny. Uprawiał
taternictwo i uczestniczył w paru nowych wejściach.
Od 1944 był członkiem JAMESu. W...
|
|
| Rouppert Kazimierz Stefan (Nie okreslony) |
| |
Rouppert Kazimierz Stefan (1 IX 1885 Warszawa - 11 VII 1963 Londyn, poch.
w Krakowie). Botanik (UW 1904-05 i UJ 1905-08, dr 1909), prof. UJ 1919-39 (prof.
zwycz. od 1927), działacz społ. i oświatowy. W czasie II wojny świat. w
Budapeszcie 1939-41, Palestynie 1941-45 i Egipcie 1945-48, potem w Londynie.
Autor licznych prac nauk. i pop.-nauk., ogłoszonych w 1908-53 w kraju i za
granicą. W 1926 prowadził badanie na Jawie, gdzie odbył wycieczkę w...
|
|
| Rowland William (Nie okreslony) |
| |
Rowland William (10 IX 1814 Georgswald = Jiříkov, okres Dečín, pn. Czechy
- 28 XI 1888 Waldenburg, Saksonia), syn Anglika osiadłego w Czechach i Niemki.
Leśnik, jeden z pierwszych działaczy ochrony przyrody w Tatrach i na
Podtatrzu.
Jako leśnik pracował najpierw w Czechach, w Niemczech i na Węgrzech, a w
1852-83 na Słowacji, m.in. jako nadleśniczy Orawskiego Komposesoratu w Orawskim
Podzamczu (1864-83). Bardzo dbał o racjonalną gospodarkę...
|
|
| rowy grzbietowe (Nie okreslony) |
| |
rowy grzbietowe (graniowe). Podłużne zagłębienia wzdłuż niektórych
grzbietów Tatr Zach., a także w Małym Kościelcu i na Wołoszynie w Tatrach Wys.
Niekiedy w Tatrach Zach. bywają też poniżej grzbietu rowy zboczowe czyli
stokowe.
R.g. są różnej długości: od kilkunastu do kilkuset m, głęb. od 1 do 30 m,
szer. od kilku do stu m. Największy, » Hliński Rów leży między Kamienistą a
Smreczyńskim Wierchem. Rowy te powstają w...
|
|
| rozchodnik (Nie okreslony) |
| |
rozchodnik (Sedum ), z rodziny Gruboszowatych (Crassulaceae
). W Tatrach rośnie kilka gatunków r., wśród których można wyróżnić dwie
grupy: jedna to rośliny dość wysokiego wzrostu (do 60 cm), o dosyć dużych,
grubych i płaskich liściach; druga, to roślinki niewielkie, kilka do kilkunastu
cm wys., o małych wałeczkowatych listkach.
Do grupy pierwszej należy r. karpacki (S. telephium ssp....
|
|
| Rozdziele (Nie okreslony) |
| |
Rozdziele, dawniej Roździele; Javorová škára; Krotenseescharte;
Varangyos-tavi-csorba. S. Głęboko wcięta szczerba między Małym Jaworowym
Szczytem a Jaworowym Szczytem.
|
|
| Rozpadła Dolinka (Nie okreslony) |
| |
Rozpadła Dolinka; dolinka Rozpadlina. S. Niewielka dolinka w pd.
stokach Czerwonych Wierchów. Otaczają ją Rozpadła Grań, Krzesanica i
Małołączniak. Uchodzi do Jaworowego Żlebu, który jest odgałęzieniem Tomanowej
Doliny Liptowskiej.
|
|
