Roth Samuel, w węg. literaturze poprawnie Roth lub błędnie Róth (18 XII
1851 Ménhárd = Vrbov = Wierzbów na Spiszu - 17 XI 1889 Lewocza). Spiskoniem.
pedagog (uniw. budapeszt. 1874, dr), geolog, speleolog, wybitny działacz
turystyczny.
Do liceum uczęszczał w Kiezmarku, od 1874 był prof. gimnaz. w Lewoczy, od
1887 dyr. gimnazjum tamże. Był wybitnym pedagogiem, autorem licznych prac i
artykułów pedag. oraz podręczników szkolnych. Dla swych uczniów urządzał często
wycieczki, m.in. w Tatry.
Prowadził badania nauk. w dziedzinie geologii, glacjologii, limnologii i
speleologii Tatr i ich otoczenia, gł. na Spiszu. Ogłosił liczne prace nauk. po
węg. i niem., np. o skałach tatrz.: Die Granite der Hohen Tátra ("Jahrb.
UKV" 3, 1876), Jegyzetek a Magas-Tátrából ("Földtani Közlöny" 8, 1878),
Turmalinfels im Felker Thal ("Jahrb. UKV" 9, 1882); o dawnych lodowcach
tatrz., np.: A Magas-Tátra déli oldalának hajdani jégárairól ("Földtani
Közlöny" 15, 1885, nr 1 i 2), A Magas-Tátra északi oldalának hajdani jégárai
(tamże 18, 1888); o powstaniu dolin i jezior tatrz.: Ueber Thal- und
Seebildung in der Hohen Tátra ("Jahrb. UKV" 5, 1878). O jeziorach tatrz.
pisał też osobno: Magas Tatrai tavak ("Földr. Közlem." 15, 1887, nr 9 i
10).Był jednym z pierwszych nauk. badaczy jaskiń węg., zwł. na Spiszu i w
Tatrach; w pracy Die Höhlen der Hohen Tátra und Umgebung ("Jahrb. UKV" 9,
1882) opisuje m.in. jaskinie Tatr Biel. i Jaworowej Doliny.
Niektóre prace nauk. R. omawiano, streszczano lub nawet tłumaczono w
ówczesnych pol. wydawnictwach: we lwow. "Kosmosie" i warsz. "Wszechświecie". R.
pisywał również na tematy związane z turystyką tatrz., o świstaku, o szarotce i
kosówce itd.
R. był jednym z najbardziej czynnych działaczy Węg. Tow. Karp. (MKE), od 1877
członkiem zarządu, w 1884-89 urzędującym wiceprezesem. Specjalne zasługi miał
przy organizowaniu Muzeum Karp. w Popradzie.
Zmarł nagle mając lat 38.W niem. i węg. nazewnictwie Tatr uczczono go przez
nadanie jego nazwiska Zadniemu Gierlachowi: Samuel Roth Spitze, Roth
Sámuel-csúcs; nie utrzymały się te nazwy.
Lit. - "Jahrb. UKV" 17, 1890. - Samuel Weber: Ehrenhalle... Igló 1901.
- "Geogr. Čas." 16, 1964, nr 3 (Ivan Bohuš).
KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
