| Libay Karl Ludwig (Ludzie) |
| |
Libay Karl Ludwig, także Libai (13 V 1816 Bańska
Bystrzyca - 16 I 1888 Wiedeń). Malarz i rysownik.
Dużo podróżował i wydał albumy zawierające litografie wykonane z jego
rysunków, m.in. z Egiptu i Alp.
Potem podróżował po Słowacji i zapewne zamierzał wydać
albumy z widokami słow., ale zachowały się tylko nieliczne, m.in. dwa widoki Orawskiego Zamku (z 1857) oraz cykl sześciu
litografii z widokami tatrz. (z 1861). Te tatrz....
|
|
| Libera Anna (Ludzie) |
| |
Libera Anna, pseud. Anna L. Krakowianka (31 VIII 1805
Morawica k. Krakowa - 10 VI 1886 Kraków).
Poetka, działaczka oświat., z zawodu hafciarka.Wydała
m.in. Nowe poezye (Kr. 1846) ze swymi wierszami o Janosiku (Januszko,
rozbójnik w Tatrach), o zbójniku spod Babiej Góry (Baczyński, rozbójnik w
Karpackich górach), o św. Kindze i Tatarach w Pieninach (Legenda o św.
Kunegundzie) oraz...
|
|
| Liberak Adam (Ludzie) |
| |
Liberak Adam (6 IX 1921 Toruń), syn » Mariana Adama Liberaka .
Ekonomista (Akad. Hand. w Krakowie 1949 i Akad. Ekon. w Katowicach 1968),
dziennikarz, red. wydawnictw reklamowych, turysta, taternik , narciarz, od lat międzywojennych
członek PTT i SNPTT. Współred. "Pamiętnika PTT
" (od 1992).
Naukę gimnazjalną odbył częściowo w Zakopanem i Nowym Targu. Uczestniczył w
kampanii wrześniowej 1939, potem walczył w Wojsku Pol. we...
|
|
| Liberak Marian Adam (Ludzie) |
| |
Liberak Marian Adam (6 XII 1890 Nowy Targ - 30 III
1931 Zakopane).
Leśnik (inż. leśnictwa), działacz społ. i w dziedzinie ochrony przyrody , publicysta.
Od 1921 do 1928 był nadleśniczym najpierw dóbr zakop . Zamoyskiego , a następnie lasów Fundacji Kórnickiej w Tatrach , od 1929 kier. nadzoru państw. nad
lasami tatrz. Włożył wiele pracy w odnowienie i utrzymanie leśnej szaty Tatr (m.in. własną metodą odnowił i zalesił...
|
|
| Lichaczewska Jadwiga (Ludzie) |
| |
Lichaczewska Jadwiga, z domu Stępień (14 IX 1929
Kraszew k. Łodzi), od 1956 żona » Piotra
Lichaczewskiego .
Inż. rolnik, działaczka ochrony przyrody
, taterniczka jaskiniowa. Zamieszkała w Zakopanem od 1951. Pracowała w Państw. Kolejach Linowych 1951-67, w Tatrz. Parku Nar . 1967-74 i jako instruktor
rolny w Urzędzie Miasta Zakopane i Gminy Tatrz. 1974-84, potem w Bibliotece
Miejskiej tamże.
W 1952-57 uczestniczyła w licznych...
|
|
| Lichaczewski Piotr (Ludzie) |
| |
Lichaczewski Piotr (6 IV 1927 Chełm Lubelski - 19 X
1993 Zakopane). Taternik (także
jaskiniowy), przewodnik tatrzański.
W czasie II wojny świat. walczył w AK, w 1949-56 był więźniem polit., w 1956
osiadł w Zakopanem , w 1956-87 był
pracownikiem Państw. Kolei Linowych .
Od 1956 uprawiał turystykę tatrz. i taternictwo. W
1960-65 działał w Sekcji Taternictwa Jask.
Klubu Wysokogórskiego w Zakopanem, uczestnicząc m.in. w...
|
|
| Lichard Daniel Gabriel (Ludzie) |
| |
Lichard Daniel Gabriel (17 I 1812 Slovenská Lupča -
17 XI 1882 Skalica).
Słow. pastor ewang. oraz nauczyciel matematyki i przyrody, red. czasopism
słow. (m.in. "Slovenské Noviny", "Obzor"), autor podręczników i kalendarzy.
Współzałożyciel Macierzy Słow. (Matica slovenská).
Przez 30 lat prowadził pożyteczną akcję popularyzowania
wiedzy (m.in. gosp. i przyr.) wśród ludu słow. i sporo pisywał na tematy
związane z Polską, a...
|
|
| Liebert Jerzy (Ludzie) |
| |
Liebert Jerzy (23 VII 1904 Częstochowa - 19 VI 1931
Warszawa).
Poeta i tłumacz. Bywał w Zakopanem , Poroninie i Bukowinie Tatrz . oraz w Tatrach
.Wśród
jego wierszy są Jeziora górskie i Jurgowska
karczma, oba drukowane m.in. w zbiorach jego poezji, np. Poezje (Wa.
1934 i 1963), Poezje wybrane (Wa. 1973).
|
|
| Liesganig (Lisganich) Joseph (Ludzie) |
| |
Liesganig (Lisganich) Joseph (13 II 1719 Grac - 4
III 1799 Lwów). Austr. matematyk, geodeta, kartograf, w młodych latach jezuita,
potem oficer armii austriackiej.
W 1751 prof. matematyki w Koszycach, a od 1752 w Wiedniu, gdzie był też
dyrektorem obserwatorium astronomicznego. Od 1773 był radcą gubernialnym we
Lwowie.
W 1751 uczestniczył w komisji nauk., która badała Tatry (» naukowe komisje ).
Po I rozbiorze Polski wykonał...
|
|
| Liga Ochrony Przyrody (Organizacja) |
| |
Liga Ochrony Przyrody (LOP). Organizacja społ.,
propagująca ideę ochrony przyrody ,
realizująca tę ideę i występująca do władz w sprawach związanych z ochroną
przyrody. Zajmując się ochroną przyrody całego kraju zawsze poświęcała wiele
uwagi i wysiłków ochronie Tatr i Pienin,
odgrywając nieraz w tej dziedzinie czołową rolę. Od pierwszego roku swego
istnienia LOP działa też wśród młodzieży szkół średnich i podst., już od 1929...
|
|
| lilia bulwkowata (Nie okreslony) |
| |
lilia bulwkowata (Lilium bulbiferum ), z rodziny Liliowatych
(Liliaceae ). Okazała roślina, miewa ponad metr wys., ma największe
kwiaty ze wszystkich roślin w Polsce, o średnicy (z rozchylonymi działkami)
nieraz ponad 10 cm, pojedyncza działka długości do 6 cm. Kwiaty
pomarańczowoceglaste, nakrapiane wewnątrz brązowymi cętkami, bezwonne, 1-5 w
gronie szczytowym (hodowane w ogrodzie znacznie więcej). Liście wąskie,
podłużne,...
|
|
| liliowce (Geologia) |
| |
Zwierzęta morskie należące do szkarłupni i żyjące
jeszcze dziś w b. głębokich wodach mórz. "Łodyga" liliowców zbudowana jest z
wapiennych krążków, które po śmierci zwierzęcia zwykle się rozpadają.
Liliowce z dawnych epok (np. Encrinus liliiformis) żyły w niegłębokich wodach
morskich Pratatr, tworząc duże i gęste zbiorowiska. Krążki "łodygowe" gromadzące
się w dużych masach, po przekrystalizowaniu utworzyły wkładki...
|
|
| Liliowe (Przełęcze) |
| |
Liliowe (1952, 1947, 1952 m); Laliové sedlo; Liliensattel; Liliowe-hágó.
PS. Szeroka trawiasta przełęcz, odgraniczająca Tatry Zach. od Tatr
Wysokich. Znajduje się między Beskidem a Skrajną Turnią, oraz między Gąsienicową
Doliną a Cichą Doliną.Przez L. prowadzi tłumnie uczęszczany szlak tur. z
Kasprowego Wierchu na Świnicę. Po II wojnie świat. zamknięto b. ważny dla pol.
turystów szlak, który wiódł z Gąsienicowej Hali przez...
|
|
| Liliowe Turnie (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Liliowe Turnie; Nazwa pochodzi od rosnących
tam roślin (»Liliowe ). Na L.T. przesuwa
się czasem mylnie nazwę » Baniste , a ta
ostatnia nazwa w rzeczywistości oznacza zbocze poniżej L.T. po stronie Pyszniańskiej Doliny .
|
|
| Liliowy Karb (Przełęcze) |
| |
Liliowy Karb, czasem błędnie Raczkowa Przełęcz.
Powyżej L.K., a tuż poniżej wierzchołka Siwego Zwornika przechodzi przez grań
znakowany szlak tur. wiodący z Siwej Przełęczy
do Gaborowej Doliny i Raczkowej Doliny .
L.K. znajduje się między Pyszniańską Doliną
a Gaborową Doliną .
Nazwa L.K.: od Liliowych Turni
.
|
|
| Lilpop Jerzy (Ludzie) |
| |
Lilpop Jerzy (8 I 1888 Warszawa - 6 IV 1945 Kraków).
Paleobotanik, kustosz działu bot. Muzeum Przyr. PAU w Krakowie (1926-45), autor
prac paleobot., m.in. z terenu Pienin i Podhala
(np. o trawertynach
z Gliczarowa)
oraz pierwszego pol. zarysu paleobotaniki Roślinność Polski w epokach
minionych (Lw. 1929, Wa. 1957). Ogłosił sporo artykułów o ochronie
przyrody Tatr
oraz broszurę Prawda o...
|
|
| Limanowski Mieczysław (Ludzie) |
| |
Limanowski Mieczysław (6 I 1876 Lwów - 25 I 1948
Toruń), syn historyka, Bolesława Limanowskiego.
Geolog, geograf, prof. uniw. w Wilnie (1927-39) i Toruniu (1945-48), działacz
ochrony przyrody , teatr. krytyk i reż.,
współtwórca i współkierownik (z Juliuszem Osterwą) teatru "Reduta"
(1919-39).
Studiował zrazu na politechn. lwow. (1897-98), ale od
1898 ze względu na chorobę płuc przebywał dużo w Zakopanem , gdzie był...
|
|
| limba (Rośliny) |
| |
limba (Pinus cembra), z rodziny Sosnowatych (Pinaceae). Wyniosłe,
majestatyczne drzewo iglaste, spokrewnione z sosną zwyczajną i z kosówką. Ma pięć igieł w pęczku (skróconym pędzie), korę szarobrunatną, koronę
zwykle ugałęzioną od samego dołu, rozłożystą, kolumnową o zaokrąglonym szczycie,
po którym łatwo ją rozpoznać wśród spiczastych wierzchołków świerków. Czasem
mylona z sosną czarną czyli austriacką (Pinus...
|
|
| limbowy olej (Nie okreslony) |
| |
limbowy olej i kosodrzewinowy olej. Dwa słynne leki produkowane w dawnych
czasach z tatrz. kosodrzewiny i limby, to olej (balsam) kosodrzewinowy i olej
(balsam) limbowy, oba wyrabiane po pd. stronie Tatr. Wynalazcą oleju
kosodrzewinowego w 1640 był szeroko wówczas znany lekarz » Christian Augustini
ab Hortis, osiadły wtedy w Wielkiej Łomnicy. Ten sam lekarz w 1640-50 był też
wynalazcą oleju limbowego. Od 1676 produkował oba te oleje » Kasper Donati...
|
|
| limburgit (Nie okreslony) |
| |
limburgit. Skała wulkaniczna wylewna, barwy prawie czarnej, zawierająca
liczne pęcherzyki, wypełnione kalcytem. Jest to skała b. stara, pochodzi z
okresu górnej jury, z lawy wybuchu wulkanicznego, prawdopodobnie podmorskiego i
prawdopodobnie powtarzającego się kilkakrotnie.W Tatrach jest to jedyna skała
wylewna. Jest ona podobna do bazaltu i nawet bywa nazywana bazaltem magmowym.
Niektóre jej skupienia zawierają różowe wapienie krynoidowe.L....
|
|
| limonit (Nie okreslony) |
| |
limonit. Minerał, uwodniony tlenek żelazowy, występujący w zbitych,
niekształtnych, ziemistych skupieniach, barwy brunatnej. Ważny kruszec żelaza. W
Tatrach były kopalnie limonitu, np. w Czerwonych Żlebkach nad Tomanową Doliną, w
Dolinie Małej Łąki, największe w Dolinie Jaworzynce pod Kopą
Magury.
|
|
| lina (Nie okreslony) |
| |
lina. W taternictwie (i alpinizmie) używa się liny przede wszystkim do »
asekuracji i do » zjazdu, ponadto do in. celów. Lina zmniejsza ryzyko wspinaczki
w trudnym terenie górskim, ale tylko wtedy, gdy jest stosowana prawidłowo, a do
tego potrzebna jest odpowiednia, dość skomplikowana wiedza i praktyka.
Zależnie od swego gł. przeznaczenia liny dzieli się na: liny asekuracyjne,
zjazdowe (czyli » zjazdówki) i poręczowe (inaczej »...
|
|
| Lindner Ernst (Ludzie) |
| |
Lindner Ernst (26 XII 1826 Lewocza - 23 IX 1902
Budapeszt, poch. w Budzie).
Czołowy poeta piszący w gwarze spiskoniem., urodzony w Lewoczy, ale wychowany
w Kiezmarku (skąd pochodził jego ojciec) i
gwarowo nazywający się Lendners Ernst von Kejsenmark. Był uczniem liceum kiezm.,
w 1853-59 profesorem tamże, a od 1867 bibliotekarzem w Węg. Akad. Nauk w
Budapeszcie.
Jego twórczość poetycka w kiezm. odmianie gwary
spiskoniem. w znacznej...
|
|
| lipa (Rośliny) |
| |
lipa (Tilia), z rodziny Lipowatych (Tiliaceae). Przed tysiącami lat, gdy w
Tatrach panował klimat znacznie cieplejszy
niż dziś i górna granica lasu podchodziła
wyżej, lipa była częstym drzewem lasów tatrz. Po oziębieniu się klimatu
wyginęła, ale jeszcze występuje tu i owdzie, np. na Kobylim Wierchu, pod Czerwoną Glinką, koło Tatrz. Kotliny. W Tatrach
Pol. rośnie tylko w Kościeliskiej Dolinie, posadzona tam w XIX w. i jest...
|
|
| lipień (Nie okreslony) |
| |
lipień (Thymallus thymallus ) . Niezbyt duża, smukła ryba o
grzbiecie zielonawym, brzuchu srebrzystym, bokach szaropopielatych w drobne
ciemne plamki. Lipienie posiadają szczególnie delikatne i smaczne mięso, z tego
powodu są zagrożone wyniszczeniem i wzięte pod ochronę.Żyją tylko w podgórskich
potokach o dość głębokiej i b. czystej wodzie dobrze nasyconej tlenem. Coraz
większe zanieczyszczenie potoków przyczynia się również do...
|
|
| Lipiński Hipolit (Ludzie) |
| |
Lipiński Hipolit (14 VIII 1846 Nowy Targ - 27 VI 1884
Kraków). Malarz (studia w krak. SSP 1859-70 i w Monachium 1870-72 oraz u Jana
Matejki 1874-76). Wystawiał od 1866, gł. w kraju.
Malował sceny rodzajowe (wiejskie i miejskie), studia
portretowe (m.in. typy lud.), także portrety i pejzaże. Tematyka góralska
(podh.), czasem na tle Tatr
,
pojawia się np. w jego obrazach Wesele góralskie (wystawiane w 1871),...
|
|
| Lipoński Wojciech (Ludzie) |
| |
Lipoński Wojciech (16 XII 1942 Sosnowiec).
Lekkoatleta (sprinter) i dziennikarz, potem pracownik nauk. (Uniw. Pozn.,
anglistyka).
Jako dziennikarz pisywał na tematy tatrz. Tematyka tatrz., tatern. i alpin.
pojawia się też w jego książkach o szerszym zakresie: Zapomniani piewcy
sportu. Antologia (Wa. 1970), Sport, literatura, sztuka (Wa. 1974) i
Humanistyczna encyklopedia sportu (Wa. 1987). W tej ostatniej książce nie
ma...
|
|
| Liptacy (Terminologia) |
| |
Liptacy, w gwarze podh. Luptacy. Mieszkańcy Liptowa . Liptaków z podtatrz. części Liptowa
zalicza się do » Górali Tatrzańskich lub
Podtatrzańskich.
Wiejska ludność na Liptowie w swej przeważającej masie
była od dawna słowacka; wyspy ludności polskiej (Małe Borowe, Wielkie Borowe, Huty , Wyżnie
Matiaszowce
) czy niemieckiej zanikły lub uległy daleko idącemu
zesłowaczeniu.
W Tatrach Liptacy...
|
|
| liptak (Nie okreslony) |
| |
liptak czyli owczarek tatrzański. Piękny, duży pies o czysto białej,
lekko falistej sierści, czasem nieco kędzierzawej, o ogonie dość długim,
puszystym, nieco łukowato zwisającym. Liptaki są b. silne, inteligentne, czujne
i wierne, b. wytrzymałe na zimno i zmiany pogody w klimacie górskim. Na niżu
natomiast przeważnie źle znoszą klimat i często zapadają na gruźlicę.Występują
po obu stronach Tatr: pn. i pd. Obecnie coraz mniej jest...
|
|
| Lipták František (Ludzie) |
| |
Lipták František lub Fero (29 IX 1894 Kiezmark - 7 XI 1967 tamże, poch. w
Bratysławie). Jeden z pionierów słow. taternictwa, działacz tur. (w KČST i KSTL)
i narc. w Tatrach , z zawodu urzędnik.
Z Tatrami zetknął się jako uczeń, gdy w czasie wakacji
pracował w hotelach w uzdrowiskach tatrz. W 1921 był współzałożycielem
pierwszego słow. klubu tatern. » JAMES i
przez szereg lat jednym z jego najbardziej...
|
|
