Diehl Józef (7 III 1882 Sambor, wsch. Galicja,
obecnie Ukraina - 23 X 1956 Zakopane, poch. na nowym cment., w rocznicę śmierci
przeniesiony na stary cment.).
Adwokat (dr), dziennikarz, zakop. działacz społ., kult. i polit., obrońca pol. Spisza i Orawy . Rodzina jego pochodziła z franc.
Alzacji.
Po pracy dziennikarskiej we Lwowie i Cieszynie oraz
studiach we Lwowie i Szwajcarii zamieszkał w 1912 w Nowym Targu i wszedł do
komitetu redakc. "Gazety Podhalańskiej ", a
od 1914 mieszkał stale w Zakopanem . Od
1912 był działaczem w TT: w tymże roku współorganizatorem i czł. pierwszego
zarządu Sekcji Ochrony Tatr TT , w 1913
jednym z gł. założycieli Sekcji Przyjaciół
Zakopanego TT
, a w
1922 wiceprezesem Oddz. Zakop. PTT.
W 1918 uczestniczył w Zakopanem w zawiązaniu Organizacji
Narodowej i następnie Rady Narodowej ze Stefanem Żeromskim na czele (» Rzeczpospolita Zakopiańska ). W 1919 był red.
» "Echa Tatrz
.", a w 1920 został delegatem rządu
pol. do międzynar. komisji, mającej przeprowadzić plebiscyt na spornych terenach
Cieszyńskiego, Spisza i Orawy. Po ustaleniu granicy D. poza swą pracą zawodową
był b. czynny w Zakopanem w różnych dziedzinach, m.in. w 1922-26 był
przewodniczącym Tymczasowej Komisji Uzdrowiskowej.
W 1940 był aresztowany przez gestapo i uwięziony w obozie koncentr. w
Oświęcimiu, skąd jednak został wkrótce zwolniony. Po wyzwoleniu został w 1945
zakop. pełnomocnikiem Fundacji Kórnickiej, a w 1946-47 był radcą prawnym
referatu spisko-orawskiego przy starostwie w Nowym Targu.
Już w swej książeczce Nad Lemanem (Lw. 1910), w rozdziale W obronie
gór (przedruk ze "Słowa Pol."), D. pisał o ochronie przyrody Tatr . W ogóle w latach 1910-39 i 1946 D.
pisał b. dużo w różnych czasopismach pol. na liczne tematy tatrz., zakop. i
spisko-orawskie, często pod pseudonimami (np. Józef Smrek, Fez) i anonimowo,
przed I wojną świat. np. w czasopismach "Słowo Pol.", "Wędrowiec", "Świat", a w
latach międzywoj. np. "Tyg. Ilustr.", "Głos Narodu", "Czas", "Wierchy ", najwięcej jednak w czasopismach
zakop. i nowotarskich: "Zakopane" (1912-14, 1929-30, 1938-39), "Gaz. Podh."
(1913-23), "Echo Tatrz." (1918-19), "Gaz. Zakop." (1921-23), "Giewont
" (1924), "Głos Zakop."
(1925-26).
Pisał najwięcej o sprawach bieżących, ale także o
historycznych i ogłaszał też wspomnienia, np. o Stanisławie Witkiewiczu
: Ewangelista Tatr ("Głos
Narodu" 1915, nr 243 i "Echo Tatrz." 1918, nr 1), o roli Zakopanego w pol. życiu
nar.: Brama tatrzańska ("Tyg. Ilustr." 1924, nr 10) oraz b. liczne
artykuły o sprawach spisko-orawskich (od 1914), m.in. Echa plebiscytu na
Spiszu i Orawie ("Gaz. Zakop." 1921, nry 6-8), Przypomnienie: 1769-1920.
W sprawie Śląska Cieszyńskiego, Spisza i Orawy ("Warsz. Dz. Nar." 1938, nr
277 i "Zakopane" 1938, nr 10), Od Morskiego Oka do Polskiego Grzebienia. Z
dziejów granicy tatrzańskiej: 1332-1938 (tamże 1939, nr 176). Pisał również
sporo o narciarstwie i sporcie bobslejowym w Zakopanem (od 1911).
W okresie 1912-1950 D. był jednym z najbardziej aktywnych i zasłużonych
działaczy społ. Zakopanego, Tatr Pol. i Podtatrza Pol. Czł. hon. SNPTT.
