MUZEUM JANA KASPROWICZA Zakopane, Harenda 12 a, tel. 18 20 68426, e-mail: sptjk@interia.pl, www.harenda.com.pl Godziny otwarcia: od 1 kwietnia – do 30 października wtorek – piątek w godz. 9.00 – 16.00 sobota niedziela: w godz. 9.30 – 15.30 od 1 listopada – 30 marca wtorek – niedziela w godz. 10.15 – 15.15 W PONIEDZIAŁKI MUZEUM NIECZYNNE Ceny biletów: normalny: 6 zł ulgowy: 5 zł rodzinny (min. 3 osoby) – 5 zł Dla grup zorganizowanych możliwość rezerwacji telefonicznej - wcześniejsze uzgodnienie) Dla młodzieży szkolnej proponujemy zajęcia warsztatowe z wykorzystaniem pakietu edukacyjnego przygotowanego wspólnie z Małopolskim Instytutem Kultury (konieczne wcześniejsze uzgodnienie) Galeria Malarstwa Władysława Jarockiego w domu Jana Kasprowicza czynna w okresie od 1 kwietnia – 30 października od wtorku do soboty Wstęp do Galerii Malarstwa bilet wstępu - 2 zł  
 
    Budynek, w którym Jan Kasprowicz spędził ostatnie lata swego życia, został wybudowany w 1920 r. przez harendziańskiego górala Jana Klusia-Fudalę, z przeznaczeniem na pensjonat dla przyjezdnych gości. Wkrótce kupiła go osiadła w Zakopanem angielska malarka, Winnifred Cooper, od której w 1923 r. odkupił "Harendę" Kasprowicz. Ponieważ kupno domu umożliwiła mu wysoka zaliczka na tłumaczenia literatury angielskiej, Kasprowicz zwykł mawiać, że dom w Zakopanem zafundował mu "pewien Anglik, niejaki Szekspir". Jan Kasprowicz był z Podhalem związany przez lat kilkadziesiąt, bowiem już w 1891 r. odwiedził po raz pierwszy Zakopane, a potem systematycznie przyjeżdżał do Poronina, gdzie zatrzymywał się w domu Mardułów-Gałów. Na Harendzie mieszkał niespełna trzy lata, ale mimo postępującej choroby uważał ten czas za bardzo szczęśliwy. Tutaj też powstały jego wiersze z cyklu "Mój świat".

 

Tabliczki informacyjne przy wejściu do muzeum (fot. Andrzej Samardak)

    Wejście do muzeum prowadzi przez ganek i odkrytą werandę, ozdabianą latem pięknymi nasturcjami, skąd przechodzi się do pokoju stołowego. Dom, mimo widocznych w jego konstrukcji wpływów stylu zakopiańskiego i pensjonatowej proweniencji, niewiele odbiega od wzorów typowej chałupy góralskiej, jakich wiele jeszcze zachowało się na Harendzie: pokój stołowy to dawna sień, po lewej stronie "izba czarna", zamieniona na salonik, zaś po prawej - "izba biała", adaptowana na sypialnię. Z tyłu znajduje się kuchnia i biblioteka, nieudostępniane zwiedzającym.

    Rzadko ma się okazję do samotnego zwiedzania muzeum - zwykle oglądają je wycieczki, oprowadzane przez przewodniczkę. Gdybyśmy jednak mieli szczęście, możemy w ciszy i spokoju odetchnąć tą atmosferą, która inspirowała twórczość Jana Kasprowicza.

    Zwiedzanie zaczynamy od saloniku - przechodząc przez pokój stołowy na lewo. Na ścianach rzucają się w oczy przede wszystkim trzy portrety, malowane pastelami przez Witkacego: dwa z nich przedstawiają Jana Kasprowicza, trzeci, bardzo znany z licznych reprodukcji - jego żonę, Marusię. Nad tapczanem widzimy rzeźbiarski portret poety wykonany przez Antoniego Popiela jeszcze w XIX w, a na ścianie okiennej - maskę pośmiertną, zdjętą w dniu śmierci Kasprowicza przez góralskiego artystę Stanisława Gąsienicę-Sobczaka-Johyma. Poza tym w pokoju umieszczono jeszcze wiele innych dzieł sztuki, autorstwa m.in. Teodora Biruli-Białynickiego, Felicjana Krakowskiego, Kazimierza Sichulskiego i Leona Wyczółkowskiego. Kotarę, oddzielającą po lewej stronie salon od biblioteki, stanowi kilim "Słoneczniki", projektowany przez Kazimierza Brzozowskiego. Naprzeciwko drzwi batik autorstwa samej Marii Kasprowiczowej, a na nim - zasuszone kwiaty, zebrane przez panią Marusię w dniu śmierci jej męża. Przy drzwiach - biblioteczka Kasprowicza, zawierająca zaledwie kilkaset tomów - większość księgozbioru, przekazana w 1930 r. Bibliotece Miejskiej w Poznaniu, została zniszczona w czasie okupacji.

    Przechodzimy do pokoju stołowego, w którym znajdują się meble podhalańskie, projektowane przez zięcia poety, Władysława Jareckiego, ale wykonane we... Lwowie. Naprzeciw drzwi wejściowych uwagę zwiedzających przyciągają dwa kolejne portrety Marii Kasprowiczowej, wykonane przez Stanisława Ignacego Witkiewicza. Eksponowane są również zbiory ceramiki, okazy góralskiej sztuki ludowej, a także ładny portret pani Marusi, wykonany przez Stanisława Niesiołowskiego.

    Sypialnię oglądamy tylko z progu. Ten pokój także zdobią dzieła sztuki (m.in. Tymona Niesiołowskiego, Eugenii Andersen-Łuczyńskiej i Wacława Żaboklickiego), meble zaś pochodzą z wyprawy ślubnej Marii Bunin, potem Kasprowiczowej.

 

    W tylnej części domu, dokąd przejść można przez drzwi w sieni, znajduje się letnia galeria dzieł malarskich Władysława Jareckiego. Muzeum istnieje formalnie od 1950 r. Ale jeszcze w latach międzywojennych, za sprawą Marii Kasprowiczowej, "Harenda" stała się ważnym ośrodkiem, skupiającym twórców z różnych dziedzin sztuki, a także miłośników twórczości Kasprowicza - wszystkich serdecznie i gościnnie podejmowanych przez panią Marusię.

    Z jej inicjatywy Jan Kasprowicz pochowany został w specjalnie wybudowanym mauzoleum, koło swego ukochanego domu. Początkowo spoczął on na Starym Cmentarzu, w grobowcu rodziny Dłuskich, a gdy według projektu Karola Stryjeńskiego powstało Mauzoleum - w 1933 r. przeniesiono prochy poety na Harendę. W górnej części krypty pochowana jest Maria Kasprowiczowa.

 

 

 

 

Jan Kasprowicz, 1924 r. (fot. archiwum MT)

    Jan Kasprowicz (1860-1926)

    Poeta, dramaturg, tłumacz. Urodzony w Inowrocławiu, ukończył studia w Lipsku i Wrocławiu, od 1888 r. mieszkał i pracował we Lwowie. Na tamtejszym Uniwersytecie w 1904 r. uzyskał doktorat, potem został w nim profesorem, a w 1921 r. - rektorem. Jako poeta debiutował w 1888 r. W Zakopanem bywał od 1891 r., potem spędzał wakacje przeważnie w domu Mardułów-Gałów w Poroninie, w 1923 r. kupił dom na Harendzie i tu spędził ostatnie lata swego życia, u boku trzeciej żony, młodszej od niego o 27 lat Rosjanki, Marii z domu Bunin. W Jego twórczości jest bardzo wiele akcentów tatrzańskich i podhalańskich, szczególnie w poezji powstającej w czasie pobytu na Harendzie.