|
|
 |
| |
Przeglądasz dział: Terminologia
ilość pozycji w dziale: 171 |
Zmień dział na:
|
|
|
| śnieg barwny |
| |
W krajach polarnych i wysokich górach spotyka się
nieraz większe lub mniejsze przestrzenie śniegu zabarwionego na czerwono, zielono,
żółto, brązowo itd. W okolicach podbiegunowych pola czerwonych śniegów ciągną
się nieraz kilka kilometrów, w górach natomiast barwne plamy na śniegu rzadko
mają więcej niż kilka m średnicy. W głąb śniegu zabarwienie sięga do kilkunastu
cm. Zjawisko to jest wywołane masowym rozwojem pewnych gatunków glonów...
|
|
| śnieg wieczny |
| |
Bywają lata, a nawet wiele lat z rzędu, kiedy
niektóre płaty śniegowe w Tatrach leżą nie topniejąc w ciągu sezonów letnich.
Płaty takie nazywa się czasem "wiecznym śniegiem", aczkolwiek nie w dosłownym
znaczeniu. Słynna z takich "wiecznych śniegów", a nawet rzekomego "lodowczyka"
Dzika Dolina pod Łomnicą, jak również Śnieżna Dolina pod Lodowym Szczytem, w ciągu ostatnich 70 lat,
jak zaobserwowano, bywały niejeden sezon prawie wolne od...
|
|
| śniegołomy |
| |
Zniszczenia w drzewostanie spowodowane przez wielkie
opady śniegowe. Wczesne jesienne opady
śniegu, kiedy jeszcze liście nie opadły z drzew, łamią gałęzie i konary
nadmiernie obciążone śniegiem. Zdarza się to nieraz i w lecie, np. w Zakopanem w
1966, kiedy 29 i 30 czerwca, w same Zielone Świątki, spadło blisko 70 cm śniegu
na zupełnie już rozwinięte ulistnienie, niszcząc liczne drzewa liściaste, a
nawet częściowo i iglaste, łamiąc...
|
|
| śnieżna, pokrywa |
| |
Ok. 35% wszystkich opadów w Tatrach przypada na śnieg. Im wyżej, tym dłużej trwa okres p.ś.
Np. Nowy Targ ma rocznie przeciętnie 106 dni z p.ś., Poronin 129, Zakopane 138, Kościelisko 144.
Ogólnie można przyjąć, że na Podhalu szata śnieżna trwa ok. 4 miesięcy, a w
Tatrach ok. 6-8 miesięcy, zależnie od wysokości. Wysoko w górach nawet w lecie
trafiają się dni z silnym opadem śnieżnym, zwł. ok. połowy sierpnia. Od
wysokości ok....
|
|
| taras |
| |
W tatern. terminologii topogr. jest to poziome lub
mało strome, dość obszerne i na ogół płaskie miejsce na zboczu, na ścianie górskiej, w dolinie itd.; zdrobn.: tarasik.
Synonimem słowa taras jest terasa, ale w taternictwie ten ostatni termin
wyszedł już z użycia. Inne synonimy, stosowane w Tatrach: płaśń, płaśnia,
płasienka, platforma, także (zwł. w
dolinie) rówień, równia oraz (w ścianie
górskiej) galeria.
|
|
| taternictwo |
| |
Jest to przechodzenie trudniej dostępnych partii
Tatr, zwykle przy zastosowaniu specjalnych umiejętności (z zakresu wspinaczki
wysokogórskiej) i odpowiedniego sprzętu (lina, haki, raki, czekan itd.).
Ogólnikowo można powiedzieć, że t. jest uprawianiem trudniejszych wycieczek
wspinaczkowych, podczas gdy turystyka górska obejmuje wycieczki niewspinaczkowe
i tylko najłatwiejsze wspinaczki.
W in. wysokich górach (poza Tatrami) odpowiednikiem t....
|
|
| taternictwo jaskiniowe |
| |
taternictwo jaskiniowe i in. formy zwiedzania jaskiń. Już w b.
odległych czasach jaskinie poza Tatrami (np. na Liptowie, a nawet w samych
Tatrach, jak Dupnica od początków n.e. do średniowiecza) służyły ludziom za
miejsce zamieszkania lub chwilowego schronienia; potem (również w Tatrach)
przyciągały poszukiwaczy skarbów, kruszców lub mleka wapiennego jako leku,
następnie badaczy nauk. (obecnie zwanych speleologami) i...
|
|
| taternictwo kobiece |
| |
Okres do ok. 1900.
Dzieje taternictwa i turystyki tatrz. są przez długi czas ściśle z sobą
związane, ale nawet w ich wspólnej historii, poza pionierską wyprawą Beaty
Łaskiej do Kiezmarskiej Doliny w 1565, o udziale kobiet w wycieczkach tatrz. nic
nie wiadomo aż do 1807; odtąd zaczynają się pojawiać wiadomości o uczestnictwie
kobiet w wycieczkach do dolin tatrz., a od 1841 również na wysokie, ale łatwo
dostępne szczyty...
|
|
| taternik |
| |
Człowiek uprawiający » taternictwo; rodzaj żeński:
taterniczka. Poprawny przymiotnik od słowa taternik: taternicki (a
nie: taterniczy). Wyraz taternik oznacza więc alpinistę, ale jedynie
takiego, który uprawia alpinizm w Tatrach. Każdy taternik jest też wspinaczem,
natomiast wspinacz jest taternikiem tylko wtedy, gdy wspina się w Tatrach. Słowo
taternik zostało wprowadzone do piśmiennictwa przez Tytusa Chałubińskiego...
|
|
| technika taternicka |
| |
Jest to zespół metod stosowanych w taternictwie,
obejmujący zasady poruszania się w górach po skałach, śniegu i lodzie, zasady
ubezpieczania (asekuracji), zasady » techniki hakowej (sztucznych ułatwień). Tzw.
klasyczna t.t. obejmuje to wszystko, co wyżej wymieniono, bez techniki hakowej.
Klasyczna wspinaczka nie korzysta ze
sztucznych ułatwień.
|
|
| terasa |
| |
To samo, co » taras. W turystyce i taternictwie słowo terasa wyszło z użycia, a
utrzymało się w geografii.
|
|
| trawki |
| |
Niewielka część zbocza lub ściany górskiej porosła trawą i nieraz
b. stroma. Teren taki często nie jest płaski, lecz tworzy liczne stopnie
porośnięte trawą. Jest to termin taternicki. Wspinanie się takim terenem to
trawkowanie (w żargonie tatern.).
|
|
| turnia |
| |
W gwarze podh.: b. stromy, urwisty, skalisty szczyt, albo też wyróżniająca się urwista
skała w grani szczytu lub w jego ścianie,
czy też na zboczu. Zdrobn.: turniczka (turnicka). Synonimem słowa turnia jest
turnica ; tym ostatnim terminem oznacza się też
czasem turnię o kształcie mniej wysmukłym, bardziej przysadzistym. Wszystkie te
słowa (turnia, turniczka, turnica) przeszły z gwary podh. do tatern.
terminologii topogr. i do ogólnego...
|
|
| wanta |
| |
W gwarze podh., a z niej w terminologii tur. i taternickiej słowo
to oznacza wielki odłam skalny, blok skalny, bryłę skalną, długości i wysokości
nieraz nawet paru metrów lub więcej. Podobnie słowo wantula w gwarze
podhalańskiej. W powyższym znaczeniu słowa wanta i wantula występują
też w nazwach tatrz., np. Wanta (jedna przy
szosie do Morskiego Oka, druga na wsch.
stokach Wołoszyna), Zbójnickie Wanty, Wantule. W...
|
|
| wiatrołomy |
| |
Obszary pokryte leżącymi wyłamanymi przez wiatr drzewami. W Tatrach zwł. wiatr halny przyczynia się do
powstawania w., które tworzą się przede wszystkim tam, gdzie "otworzono wrota"
wiatrowi przez wyrąbanie choćby kilku drzew, szczególnie na brzegach lasu w
jednolitej ścianie leśnej. Powstawaniu w. sprzyja skaliste lub gliniaste, zbite
podłoże, gdzie korzenie drzew nie mogą się należycie zagłębić i siedzą płytko
pod powierzchnią...
|
|
| wiatry |
| |
Obszar Tatr jest nawiedzany przez częste i silne w.,
zazwyczaj najsilniejsze jesienią i na wiosnę, ale nie jest to regułą. W. te
można podzielić na dwie grupy: w. lokalne i w. panujące.
Do w. lokalnych należą tzw. bryzy nocne i dzienne, tj. w
nocy spływ wieczornego, oziębionego, cięższego powietrza ze stoków górskich ku
dolinom, a w dzień podnoszenie się ku
szczytom nagrzanych na dnie dolin ciepłych prądów powietrza. Bryzy te...
|
|
| Wielki Redyk |
| |
Pasterstwo tatrz., nasilając się nieustannie z racji
przybywania pogłowia owczego, przekroczyło
już przed I wojną świat. pojemność wypasową hal. Paszy
zaczęło braknąć, a jeśli zdarzył się sezon niepomyślny: późna i zimna wiosna,
długotrwałe opady śnieżne lub deszczowe, śnieg w czasie lata, to owce nie tylko
źle się doiły i dawały mało wełny, ale chorowały i nierzadko zdychały.
Okres okupacji niem. dopełnił miary,...
|
|
| wierch |
| |
W gwarze podh., zwł. w nazwach geogr., słowo wierch oznacza najczęściej szczyt górski, górę, ale też w ogóle wierzch
lub górną część czegoś. Np. Kasprowy Wierch
jest szczytem górskim, ale Wierch Ciche oznacza część wsi Ciche i nie jest nawet
wyniosłością lecz zagłębieniem (górną częścią doliny). Nazwy tego ostatniego
rodzaju ulegają nieraz zrostowi, np. Wierchcicha Dolina, Wierchcichej Doliny, lub
Wierchporoniec, na...
|
|
| wierzchołek |
| |
W literaturze tatrz. słowo to jest używane w dwóch
znaczeniach: 1) góra, szczyt, wierch; 2) najwyższa część (sam czubek) góry,
szczytu, wierchu czy turni. W fachowej
literaturze tatern. raczej w tym drugim znaczeniu. Zob. też szczyt.
|
|
| wody krasowe |
| |
Wody podziemne w szczelinach i komorach krasowych, m.in. w jaskiniach. Czasem wypływają na powierzchnię
jako » wywierzysko lub jako » wypływ krasowy. Zob. też: krasowe zjawiska.
|
|
|
|
Pierwsza
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9]
»»
Ostatnia
|
|
