| Počúvaj Ján (Nie okreslony) |
| |
Počúvaj Ján jun. (9 X 1886 Nowa Leśna - 4 IV 1969
tamże). Przewodnik tatrz., zamieszkały w Nowej Leśnej na Spiszu. Egzamin
przewodnicki złożył w 1908 i od tego czasu aż do 1962 pracował jako przewodnik,
i potem jeszcze do końca 1964 w HS jako dyżurny ratownik. Był jednym z
najczynniejszych przewodników po pd. stronie Tatr, a po II wojnie świat. jedynym
czynnym przewodnikiem tatrz. na Słowacji z okresu przedwojennego....
|
|
| poczta (Nie okreslony) |
| |
poczta. Na pocz. XIX w. na całym Podhalu i u stóp Tatr nie było żadnego
urzędu pocztowego. Po kupnie dóbr szaflarskich (w 1818) Tomasz Uznański wysyłał
listy przez posłańca do Jordanowa, gdzie była najbliższa stacja pocztowa
dyliżansów. Urząd poczt. w Nowym Targu powstał później, przed 1857, ale w 1868
nie było tam jeszcze telegrafu (w 1876 już był).
Pocztę z Nowego Targu do Zakopanego w latach 1860. dostarczał w lecie co
drugi...
|
|
| pocztówki (Nie okreslony) |
| |
pocztówki lub karty pocztowe, a jeżeli z widokiem: widokówki.Ilustrowane
p. zaczęto produkować w 1870 we Francji, w Niemczech, w Austrii i w Anglii, a w
Polsce wkrótce po 1890. Pierwsza p. tatrzańska (tj. z tematyką tatrz. swych
ilustracji) pojawiła się w Polsce w 1895 (lub wcześniej). Była na niej
reprodukcja 5 fotografii tatrz. Awita Szuberta (nie podpisanego) z rysunkową
ornamentyką roślinną; wydawca: Bazar Zakopiański (Kamila Bauma), który...
|
|
| Pod Lasem (Nie okreslony) |
| |
Pod Lasem (835 m); Pod Lesom. S.Osiedle położone pół km na
pd.-wsch. od Dolnego Smokowca. Powstało w II poł. okresu międzywoj., gdy zaczęto
tu stawiać prywatne domy i wille. Od 1958 rozrosło się w duże osiedle z licznymi
blokami mieszkaniowymi dla ludzi zatrudnionych w Smokowcach.
|
|
| podania ludowe (Nie okreslony) |
| |
podania ludowe (także legendy, opowieści, baśnie, gawędy lub gadki).
Najbardziej charakterystyczne i znane podania związane z Tatrami dotyczą m.in.
następujących tematów: Bolesław Śmiały, Janosik, kaczka znosząca złote jajka,
karbunkuł (rubin) na Jastrzębiej Turni, król wężów, mnich wędrujący po górach,
Morskie Oko (m.in. o jego rzekomym połączeniu podziemnym z morzem), skarby
ukryte lub zaklęte (również zakopane pieniądze...
|
|
| Podbańska (Nie okreslony) |
| |
Podbańska (wsch. część: 972 m, zach. część: ok. 940 m), dawniej też
Podbańsko i Pod Bańska; Podbanské, Podbansko, w gwarze lipt. Podbanskô; Pod Bansko, Podbansko itp.; Podbanszkó, Pod Banszko itd.
S. Osiedle u samego podnóża Tatr (na granicy Tatr Wys. i Tatr Zach.),
obecnie na obu brzegach Białej Liptowskiej, niedaleko na pd.-zach. od miejsca,
gdzie rzeka ta powstaje ze spływu Cichej Wody (płynącej z Cichej...
|
|
| podbiałek alpejski (Nie okreslony) |
| |
podbiałek alpejski (Homogyne alpina ), z rodziny Złożonych
(Compositae ). Niewielka roślinka o skórzastych, prawie okrągłych,
zimozielonych listkach, zebranych w kępkę przyziemną, o pędzie kwiatowym 10-30
cm wys., z jednym koszyczkiem, pajęczynowato owłosionym; kwiaty tylko rurkowe,
czerwonawe lub różowawe, niepozorne, drobne. Listki okrywy koszyczka często
nabiegłe purpurowo. Kwitnie od końca maja do sierpnia, występuje gł. na...
|
|
| podcięty (Nie okreslony) |
| |
podcięty. Obrywający się od dołu urwistymi skałami, zwykle pionowymi lub
przewieszonymi, np. podcięte zbocze trawiaste.
|
|
| podejście (Nie okreslony) |
| |
podejście. W turystyce i narciarstwie: postępowanie pod górę. W
taternictwie: postępowanie pod górę (wyjątkowo poziomo lub nawet w doł) do stóp
skał, gdzie zaczyna się wspinaczka.
|
|
| podejźrzon księżycowy (Nie okreslony) |
| |
podejźrzon księżycowy (Botrychium lunaria ), z rodziny
Nasięźrzałowatych (Ophioglossaceae ). Dość pospolity w Tatrach gatunek
paproci, z dwojakimi liśćmi: jeden płonny, mięsisty, pojedynczo pierzasty, o
listkach prawie półksiężycowatych osadzonych po obu stronach osi, oraz jeden
zarodnikowy, długoogonkowy, na szczycie z rodzajem wiechy, gdzie mieszczą się
zarodnie.Rośnie na polanach reglowych, w murawkach skalnych, częstszy na...
|
|
| Podhalanie (Nie okreslony) |
| |
Podhalanie (sing. Podhalanin). Jest to ta część »Górali, która
zamieszkuje Podhale. Niewłaściwie nazwa ta jest czasem rozciągana na ludność
sąsiednich terenów w granicach Polski. Pierwotnie nazwa Podhalanie (podobnie jak
nazwa Górale) oznaczała tylko ludność wiejską, ale obecnie mieszkają oni też w
miastach Podhala: w Zakopanem i Nowym Targu, natomiast nazwami Podhalanie i
Górale nie obejmuje się ludności napływowej na Podhalu, licznej...
|
|
| Podhalanin w Ameryce (Nie okreslony) |
| |
"Podhalanin w Ameryce". Ilustr. publikacja wydawana z inicjatywy Jana W.
Gromady przez Stowarzyszenie Tatrzańskich Górali w Passaic, New Jersey, USA.
Ukazały się trzy tomy w 1947, 1952 i 1958. Oprócz obfitych wiadomości ze
środowisk podh. w USA, tematyka jest głównie podh. i tatrz., przedruki i
materiały oryg., przeważnie w języku pol. (także w gwarze podh.), rzadziej po
angielsku. Autorami są miłośnicy Podhala i Tatr z USA i Polski, górale i...
|
|
| Podhalanka (Nie okreslony) |
| |
"Podhalanka". Podtytuł: Jednodniówka Związku Podhalan (1973-79), potem
Pismo Związku Podhalan (od 1981). Ukazywała się początkowo nieregularnie jako
jednodniówka: w 1973, dwukrotnie w 1975, w 1977 i 1979. Następnie jako
czasopismo w 1981: rok I, nr 1 (6), potem dopiero od 1983, rok II, nr 1 (7), już
regularnie dwa razy na rok. W 1991: rok X, nr 1 i 2.Red. nacz.: Włodzimierz Wnuk
1973-79, Tadeusz Staich 1981-86, Stanisław Krupa od 1987. Wydawca:...
|
|
| Podhalańska Prawda (Nie okreslony) |
| |
"Podhalańska Prawda". Tygodnik regionalny, wydawany w Nowym Sączu w 1938
i 1939. Tematyka podh. i nowosądecka.
|
|
| Podhalańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (Nie okreslony) |
| |
Podhalańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (PTPN) w Nowym Targu. W dniu 26
V 1974 powstał tymczasowy zarząd (m.in. prof. dr Jan Rudnik i dr Stanisław
Kołodziejski), który doprowadził do urzędowej rejestracji PTPN (26 XI 1974).
Pierwsze walne zgromadzenie odbyło się 16 III 1975 w Nowym Targu.
Celem PTPN jest praca nad rozwojem i popularyzacją badań nauk., wówczas na
terenie pow. nowotarskiego, a więc Podhala, Orawy Pol. i Spisza Pol....
|
|
| Podhale (Terminologia) |
| |
Kraina leżąca pod Tatrami po ich pn. stronie, w
górnym dorzeczu Dunajca. Granice P. bywają b. rozmaicie podawane. Niektórzy
autorzy rozciągali je aż po Nowy Sącz i na pn. aż na Pogórze Karpackie, co jest
niesłuszne. W b. dawnej literaturze Podhalem nazywano też całe » Podtatrze, co niedługo się utrzymało.
P. obejmuje całe górne dorzecze Dunajca od Czorsztyna w górę z wyjątkiem pol.
części Zamagurza Spiskiego, tj. terenów...
|
|
| Podhale (Wydawnictwo) |
| |
"Podhale", jednodniówka Związku Podhalan, Zakopane, grudzień 1967.
Redakcja: Józef Kapeniak, Tadeusz Staich, Jan Antoł, Stanisław Bafia, Stanisław Nędza-Kubiniec, Zdzisław
Lutrosiński, Witold H. Paryski. Zawiera
dość obfitą treść o różnorodnej tematyce podh. i tatrz., także o Spiszu i
Orawie. Przeważają artykuły dotyczące spraw zakopiańskich. Kontynuacją starań
Związku Podhalan o stworzenie własnego czasopisma była następnie »...
|
|
| Podhale, Niżnie (Terminologia) |
| |
Pn. część Podhala, na pn. od Skalnego Podhala, zwł. obszar leżący nad
dolnym biegiem rzeki Czarny Dunajec i nad
Dunajcem.
|
|
| Podhale, Skalne (Terminologia) |
| |
Pd. część Podhala. S.P. obejmuje miejscowości
położone najbliżej Tatr. Pn. granica Skalnego Podhala nie jest ustalona. Należą
do niego bezsprzecznie Brzegi, Bukowina Tatrz., Małe Ciche, Murzasichle, Poronin, Zakopane, Kościelisko i Witów. Co do dalszych wsi zdania są
podzielone; np. jeszcze Szaflary są zaliczane przez
niektórych do S.P.
Nazwa Skalne Podhale została rozpowszechniona przez Kazimierza Tetmajera,
zwł. przez jego...
|
|
| Podjavorinská L'udmila (Nie okreslony) |
| |
Podjavorinská Ludmila, właśc. Riznerová Ludmila (26 IV 1872 Horné
Bzince = Bzince pod Javorinou, okres Trenčín - 2 III 1951 Nové Mesto nad Váhom,
poch. w miejscu urodzenia). Słow. pisarka (poezja i proza), publikująca od 1887.
Zbiorowe wyd. jej utworów: Sobrané spisy I-III (Ma. 1925, 1926,
1929).
Nieraz drukowana jest jej ballada Karbunkul, np. w jej zbiorach
Balady (Pr. 1930) i Balady a povesti (Br. 1946 i...
|
|
| Podobiński Leon (Nie okreslony) |
| |
Podobiński Leon (15 I 1907 Tarnów - 13 VIII 1983 Zakopane, poch. w
Kościelisku). Leśnik, pracownik TPN, działacz ochrony przyrody (zwł. zwierzyny
tatrz.). Z zamiłowania przyrodnik, studia ekon. (WSH w Poznaniu 1928-32, mgr)
oraz niepełne studia prawnicze (UJ 1926-28) i dorywcze przyr. (Uniw. Pozn.).
W Tatrach bywał często od 1922, a z powodu gruźlicy płuc zamieszkał na stałe
w Zakopanem od 1935. W 1943-46 był urzędnikiem nadleśnictwa w...
|
|
| Podolák Ján (Nie okreslony) |
| |
Podolák Ján (17 V 1926 Dolná Súča, okres Trenčín). Słow. etnograf (UK w
Bratysławie 1951), doc., pracownik UK i Inst. Etnogr. SAV. Zajmował się m.in.
badaniami nad pasterstwem karpackim.
Terenu Tatr i Podtatrza dotyczą jego prace: Prvé výsledky výskumu
pastierstva v oblasti Vysokých Tatier ("Slov. Nár." 10, 1962, nr 1),
Pastierstvo v oblasti Vysokých Tatier (Br. 1967), Tradičné ovčiarstvo
na Slovensku (Br. 1982)...
|
|
| Podskalnia Polanka (Nie okreslony) |
| |
Podskalnia Polanka (ok. 970 m). P. W dolnej części dolinki
Skalnite, tuż powyżej jej wylotu, na pd.-zach. od Wawrzeczkowej
Cyrhli.
|
|
| Podspady (Nie okreslony) |
| |
Podspady ( 912 m); Podspády; Podspady, Rausch, Rauschen; Podspady, Zúgó.
S.Osiedle przy Drodze Wolności między Jaworzyną Spiską (3 km od niej) a
Zdziarem, u stóp zach. części Tatr Bielskich, nad Jaworowym Potokiem. Odchodzi
tu droga biegnąca na pn. przez granicę państw. do Jurgowa i dalej albo przez
Białkę Tatrz. do Nowego Targu, albo przez Bukowinę Tatrz. do Zakopanego. W
Podspadach jest gospoda, sklep spożywczy, leśniczówka TANAPu,...
|
|
| Podspadzki Rów (Nie okreslony) |
| |
Podspadzki Rów. S. Część » Podtatrzańskiego Rowu, w której leży
Jaworzyna Spiska i Podspady. Ku wsch. ciągnie się do podnóża Zdziarskiej
Przełęczy, za którą (ku wsch.) znajduje się Zdziarski Rów.P.R. w piśmiennictwie
słow. jest niekiedy traktowany jako zach. część Zdziarskiego Rowu (ždiarska
brázda).
|
|
| Podtatranké Noviny (Nie okreslony) |
| |
"Podtatranké Noviny". Tygodnik ukazujący się w Popradzie od 1960 (w 1984
rocznik 25). Stanowi niejako kontynuację tygodnika » "Tatranské Noviny"
(1954-61), ale mniej od niego zajmuje się tematyką tatrz., chociaż często
ogłasza interesujące dane z terenu Tatr.
|
|
| Podtatrzański Rów (Nie okreslony) |
| |
Podtatrzański Rów; Podtatranská brázda. PS. System kotlin i
podłużnych depresji ciągnący się bezpośrednio u pn. podnóża Tatr od wsi Huty i
Zuberzec na zachodzie, aż po wieś Zdziar i miejscowość Tatrz. Kotlina na
wschodzie. Ten system kotlin i depresji, którego ciągłość jest miejscami
poprzerywana, jako całość tworzy wyraźny olbrzymi rów oddzielający Tatry od
najbliższych na pn. od nich pasm górskich: Skoruszyńskie Wierchy,...
|
|
| Podtatrze (Terminologia) |
| |
Obszar leżący u podnóża Tatr i otaczający je wokoło;
zasięg jego jest rozmaicie oznaczany przez różnych autorów. W najszerszym
pojęciu Podtatrze to zespół czterech krain: Podhale, Spisz, Liptów, Orawa, ale
jest to nadmierne rozszerzanie i takie Podtatrze obejmowałoby stoki sąsiednich
pasm górskich (np. Beskidu Wysokiego, Gorców, Tatr Niżnich, Małej i Wielkiej
Fatry) i nawet całe pasma górskie jak Choczańskie Wierchy czy Magura
Orawska....
|
|
| Podtatrze (Wydawnictwo) |
| |
Podtytuł nru 1 i 2: Region-ludzie-czasy, nru 3:
Magazyn społeczno-turystyczny; potem bez podtytułu. Czasopismo zakop. ukazujące
się od stycznia 1975 nieregularnie, 1-4 razy rocznie. Nry 1-28 nienumerowane,
tylko datowane porą roku (np. Zima 1980) lub samym rokiem, ale potem włączone do
numeracji. Nru 29 nie było, następny numerowany 30 (za rok 1987). Ostatni nr
33-34 za rok 1989. Wydawca: zrazu Miejska Rada Narodowa w Zakopanem, pod koniec
Rada Narodowa...
|
|
| podziały Tatr i Podtatrza (Nie okreslony) |
| |
podziały Tatr i Podtatrza. W różnych celach, nauk. i praktycznych,
stosowano nieraz bardziej ogólne lub szczegółowe podziały obszaru Tatr i
Podtatrza, ale jednomyślności w tej dziedzinie nie ma, choćby w określeniu
zasięgu czy granic samych Tatr lub granicy między Tatrami Wysokimi a Tatrami
Zachodnimi. Podział geogr. Tatr jest omówiony pod ich własnym hasłem.
Jeden z najstarszych i najtrwalszych podziałów na omawianym obszarze to...
|
|
