| Walczak Józef (Nie okreslony) |
| |
Walczak Józef (1927 Zakopane - 27 III 1969 tamże). Działacz tur. i narc.,
przewodnik tatrz., instruktor narc. PZN, inicjator, współzałożyciel i kier. »
Tatrzańskiej Szkoły Narciarskiej (1962-69), wiceprezes zarządu (1968-69) Koła
Przewodników Tatrz. w Zakopanem, czł. zarządu Oddz. Zakop. PTTK. Zginął w
wypadku samochodowym.
Lit. - "Dz. Pol." 1969, nr 76.
|
|
| Waldstein Franz Adam (Nie okreslony) |
| |
Waldstein Franz Adam (11 II 1759 - 25 V 1823 Oberleuthensdorf, Czechy).
Osiadły w Czechach hrabia austr., wojskowy, agronom i przemysłowiec, z zamiłowań
botanik.
Popierał finansowo badania bot. P. Kitaibela, współpracował z nim, w 1795
botanizowali razem w Tatrach i są współautorami trzytomowego dzieła
Descriptiones et icones plantarum rariorum Hungariae (Viennae 1802-12),
które W. wydał wspaniale własnym kosztem. Podarował on...
|
|
| Walentkowa Dolina (Nie okreslony) |
| |
Walentkowa Dolina (ok. 1400-1900 m); Valentkova dolina, niewłaściwie
Valentková dolina; Walentkowatal, Walentkowatälchen; Walentkowa-völgy,
Walentkowa-völgyecske. S. Odnoga górnej części Cichej Doliny Liptowskiej,
położona u stóp Świnicy i Walentkowego Wierchu. Przez środk. część W.D.
przechodzi w poprzek ścieżka wiodąca z Liliowego na Zawory. Górna część W.D.,
mn.w. od owej ścieżki (ok. 1800 m) w górę pod Walentkową...
|
|
| Walentkowa Grań (Nie okreslony) |
| |
Walentkowa Grań; Valentkov hrebeň, niewłaściwie Valentkový hrebeň;
Walentkowagrat; Walentkowa-gerinc. PS. Grań łącząca wierzchołek
Walentkowego Wierchu poprzez Walentkową Przełęcz ze Świnicą, tj. wspólnie
pn.-wsch. grań Walentkowego Wierchu i pd. grań Świnicy. Przejście Walentkową
Granią jest od dawna popularną wspinaczką taternicką. Pierwsze przejście W.G.:
Tadeusz Grabowski i Adam Staniszewski w 1907. Zimą; Edúard Gánoczi...
|
|
| Walentkowa Koleba (Nie okreslony) |
| |
Walentkowa Koleba (ok. 1800 m); Valentkovo ohnisko. S. Koleba
skalna pod wielką wantą w środk. części Walentkowej Doliny, tuż na zach. od
ścieżki, a nieco powyżej pn. brzegu Walentkowego Potoku.
|
|
| Walentkowa Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Walentkowa Przełęcz (2100, 2100 m); Valentkovo sedlo, niewłaściwie
Valentkové sedlo; Walentkowajoch; Walentkowa-hágó. PS. Szeroka przełęcz
między Świnicą a Walentkowym Wierchem. Ma znaczenie jedynie dla taterników (jako
dostęp do Walentkowej Grani), gdyż na stronę Doliny Pięciu Stawów Polskich opada
stromym urwiskiem. Przejście przez W.P. było znane od dawna góralom, zwł.
koziarzom.
|
|
| Walentkowy Potok (Nie okreslony) |
| |
Walentkowy Potok (ok. 1800-1390 m); Valentkov potok. S. Pr. dopływ
Cichej Wody Liptowskiej, powstający w środk. części Walentkowej Doliny i płynący
ku zach. Jego ujście jest u dolnego końca Wierchcichej Doliny.
|
|
| Walentkowy Stawek (Nie okreslony) |
| |
Walentkowy Stawek (ok. 1800 m); Valentkovo pliesko. S. Malutki,
okresowy stawek w środk. części Walentkowej Doliny, zaraz poniżej Walentkowej
Koleby i ścieżki.
|
|
| Walentkowy Wierch (Nie okreslony) |
| |
Walentkowy Wierch (2156, 2156, 2156 m), dawniej w literaturze i na mapach
po prostu Walentkowa; Valentkova, niewłaściwie Valentková; Walentkowa;
Walentkowa. PS. Kopulasty szczyt między Walentkową Przełęczą (która go
oddziela od Świnicy) a Gładką Przełęczą.
Trawiaste pd. zbocza W.W. aż po jego wierzchołek były dawniej terenem past.,
użytkowanym zasadniczo przez pasterzy lipt., ale czasem też przez podhalańskich,
którzy tu...
|
|
| Wallek-Walewski Bolesław (Nie okreslony) |
| |
Wallek-Walewski Bolesław (23 I 1885 Lwów - 9 IV 1944 Kraków). Muzyk,
kompozytor, pedagog, organizator i dyrygent chórów, od 1910 prof. Konserw.
Krak., w 1917-19 dyrygent Opery Warsz., od 1938 dyr. Konserw. Krak., recenzent
muzyczny. Wśród jego kompozycji jest opera Pomsta Jontkowa (1926) z
motywami podh.; stanowi ona kontynuację Halki Moniuszki. Skomponował muzykę do
licznych pieśni, m.in.: Muzyka (1938, do słów Jana Mazura), Gdy...
|
|
| Wallisch Karol (Nie okreslony) |
| |
Wallisch Karol (30 X 1901 Pukaczów, pow. radziechowski woj. lwowskiego -
3 (10?) II 1934 Kraków). Botanik (studia UJ, dr 1929), fitosocjolog i
paleobotanik, taternik, działacz STAZS w Krakowie. Był asystentem w Ogrodzie
Bot. UJ, następnie w 1929-30 asystentem w dziale dendrologii w Kórniku k.
Poznania, a w 1931-34 kolejno asystentem i pomocniczym kustoszem działu przyr. w
Muzeum Śląskim w Katowicach. Współpracownik Komisji Fizjogr. PAU.
W...
|
|
| Wallmann Heinrich (Nie okreslony) |
| |
Wallmann Heinrich (ur. 1827). Austriak, inicjator założenia Węg. Tow.
Karpackiego. Po 1860 był lekarzem pułkowym w Koszycach i wtedy zaczął uprawiać
turystykę w Tatrach. W artykule Die hohe Tátra ("Der Tourist", Wien 1869,
nr 17 i 18) jako pierwszy wysunął myśl założenia Towarzystwa Karpackiego. W 1871
sam ułożył, a wsp. z Gustawem Jägerem podpisał i rozesłał wezwanie do utworzenia
takiego towarzystwa. W dalszych staraniach o to...
|
|
| wanta (Terminologia) |
| |
W gwarze podh., a z niej w terminologii tur. i taternickiej słowo
to oznacza wielki odłam skalny, blok skalny, bryłę skalną, długości i wysokości
nieraz nawet paru metrów lub więcej. Podobnie słowo wantula w gwarze
podhalańskiej. W powyższym znaczeniu słowa wanta i wantula występują
też w nazwach tatrz., np. Wanta (jedna przy
szosie do Morskiego Oka, druga na wsch.
stokach Wołoszyna), Zbójnickie Wanty, Wantule. W...
|
|
| Wanta (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Wanta (ok. 1165 m). Wielki blok skalny o dość
płaskim wierzchu, leżący przy pierwszym skrócie szosy do Morskiego Oka przy początku wielkich serpentyn
tejże szosy (za dawnym słupkiem kilometrowym 27). Skrót ten stanowił część
dawnej drogi jezdnej i w dawnych latach podróżni zwykle tu odpoczywali. W
pobliżu stoi obecnie gajówka TPN. Okolica W. nazywa się: Ku
Wancie.
|
|
| Wantule (Nie okreslony) |
| |
Wantule (ok. 1170-1350 m). P. Lesista część dna Miętusiej Doliny,
ciągnąca się od Wyżniej Miętusiej Równi w górę do Wielkiej Świstówki. Pierwotny
las świerkowy porasta tu dno doliny i porozrzucane na nim wielkie złomy skalne
(w podh. gwarze wanty lub wantule - stąd
nazwa Wantul). Owe bryły skalne pochodzą z olbrzymiego obrywu skalnego (ok. 22
miliony m3), który w zamierzchłych czasach, już po...
|
|
| wapienie krynoidowe (Nie okreslony) |
| |
wapienie krynoidowe. Skały osadowe, powstałe z wapiennych łodygowych
krążków » liliowców (Crinoidea ), przekrystalizowanych wtórnie. Skały te
wyglądem swym przypominają trochę marmur, ale w odróżnieniu od niego posiadają
częste odciski ówczesnej fauny morskiej. Skały te można zobaczyć nad Tomanową
Doliną pod Rzędami, nad Polaną Huciska w Chochołowskiej Dolinie, w Strążyskiej
Dolinie za Kominami, na pd. zboczach Giewontu, w...
|
|
| wapienie litotamniowe (Nie okreslony) |
| |
wapienie litotamniowe. Nazwa pochodzi od glonów morskich, krasnorostów z
rodzaju Lithotamnion, żyjących także i dziś i współtworzących rafy
koralowe. Glony te zawierają pewną ilość węglanu wapnia, wymienianego z czasem
przez węglan magnezu, sprzyjający szybszej mineralizacji osadów dawnych mórz,
gdzie glony te żyły. Trudno dziś dopatrzeć się w skale ich śladu, czasem tylko
kolisty przekrój odciśnięty w skale lub krzaczkowaty...
|
|
| wapienie murańskie (Nie okreslony) |
| |
wapienie murańskie. Nazwane tak od Murania w Tatrach Bielskich; budują
one także partie szczytowe Hawrani. Skała ta jest barwy jasnoszarej, odznacza
się wielką obfitością skamieniałości: są w niej małże, ślimaki, otwornice,
jeżowce, nawet korale. W.m. powstały w dolnej kredzie przez nagromadzenie
szczątków organicznych przyniesionych i złożonych przez prądy
zawiesinowe.
|
|
| wapienie numulitowe (Nie okreslony) |
| |
wapienie numulitowe. Skała utworzona z numulitów (Nummulites,
pierwotniaki), wielkich otwornic, żyjących w ciepłym morzu eoceńskim,
zalewającym przed wiekami Pratatry w trzeciorzędzie. Skały ze skamieniałymi
wielokomórkowymi skorupkami numulitów ujrzeć można w wielu miejscach u wylotu
dolin reglowych; zwłaszcza znana jest skałka u wylotu Kościeliskiej Doliny,
składająca się prawie całkowicie z numulitów. Skałę tę nazywają...
|
|
| wapienniki (Nie okreslony) |
| |
wapienniki (piece wapienne), do uzyskiwania wapna palonego (tlenek
wapnia) ze skał wapiennych, stały niegdyś w wielu miejscach w Tatrach, np. w
Kościeliskiej Dolinie (zaraz za największym zwężeniem Pośredniej Kościeliskiej
Bramy), w Dolinie Jaworzynce (powyżej Kuźnic), nieco na pn. od Gołego Wierchu
(1206 m) k. Rusinowej Polany. Niektóre w. były użytkowane dłużej, inne krótko w
doraźnej potrzebie, np. wapno palone z wapiennika k. Rusinowej...
|
|
| wapień (Nie okreslony) |
| |
wapień. Skała osadowa składająca się z węglanu wapnia, o budowie mniej
lub więcej warstwowanej, zabarwiona b. rozmaicie: białawo, szaropopielato w
białawe nieregularne smugi, bywają też wapienie żółtawe, niebieskawe, czerwone,
różowe, ciemnoszare, a nawet niemal czarne. Wapienie tatrz. są przeważnie
pochodzenia organicznego, ze skorupek i muszli stworzeń morskich, opadających na
dno mórz zalewających Tatry w odległych epokach, w erze...
|
|
| Warchoł Zygmunt (Nie okreslony) |
| |
Warchoł Zygmunt (23 IX 1936 Radom). Topograf wojsk., ppłk (w 1984). Jeden
z gł. twórców nowej mapy Tatr Polskich 1:10 000 Służby Topograficznej Wojska
Pol., wykonanej w 1965-68, zaktualizowanej w 1979 i wydanej w 1984. Napisał
pracę magisterską Wpływ refrakcji na wysokości określane metodą niwelacji
trygonometrycznej w Tatrach (1968 ). W 1968 zdał egzamin na przewodnika
tatrz. Uczestniczył w pol. wyprawach polarnych na Spitsbergen w 1983...
|
|
| wariant (Nie okreslony) |
| |
wariant. W taternictwie oznacza przejście, które przebiega dany odcinek
terenu górskiego inaczej niż zasadnicza droga taternicka. Np. droga przechodzi
pewien odcinek ściany żlebem, a wariant tej drogi - grzędą wzdłuż tego
żlebu.
|
|
| Warteresiewicz Jerzy (Ludzie) |
| |
Warteresiewicz Jerzy, "Dziurek" (I 1930 Poznań - 1998
Warszawa), taternik, alpinista z zaw. inż. elektryk (studia w Politecjnice
Łódzkiej i Warszawskiej).
Taternictwo uprawiał od 1954. Wraz z L. Utrackim pierwsi położyli ogromny nacisk na szybkość wspinania (w 1955 przejście grani od
Siedmiu Granatów do Opalonego bez żadnych opuszczeń w 5 godz.) i uzyskali
przydomek...
|
|
| warzecha (Nie okreslony) |
| |
warzecha. W gwarze podh. (i innych w Karpatach Zach.): rodzaj dużej
drewnianej chochli, używanej w szałasach przez pasterzy tatrz. i in. do
mieszania żentycy w kotle i do jej nabierania.
|
|
| Warzecha (Nie okreslony) |
| |
Warzecha. P. Żleb wybiegający z Małej Dolinki pod Giewontem w górę
na przełęcz Bacuch. Niegdyś żlebem tym prowadził na Giewont jeden ze znakowanych
szlaków tur., później zlikwidowany. Nazwa Warzecha (błędnie Warzęcha) pochodzi
od gwarowego » warzecha. Możliwe, że pierwotnie oznaczała ona nie ów
żleb, lecz wybitną depresję ponad nim, w pn. stokach Małego Giewontu, zwaną
Wyżnią Warzechą.
|
|
| Warzęchowy Staw (Nie okreslony) |
| |
Warzęchowy Staw (1833, 1831 lub 1836 m); Vareškové pleso, Varechové
pleso; Löffelkrautsee; Kanalastorma-tó, Kalántorma-tó. S. Jeden ze
Staroleśnych Stawów w Staroleśnej Dolinie, po jej pd. stronie, poniżej Długiego
Stawu, na wsch. od niego w Warzęchowej Kotlinie. Pomiary Józefa Szaflarskiego z
1931-32: pow. 0,305 ha, 109 x 34 m, głęb. 2,3 m. Pomiary pracowników TANAPu z
1961-67: pow. 0,190 (0,28?) ha, 117 x 39 m, głęb. 0,6 (2,0?) m....
|
|
| warzucha tatrzańska (Nie okreslony) |
| |
warzucha tatrzańska (Cochlearia tatrae ), z rodziny Krzyżowych
(Cruciferae ). Niewielka roślina o okrągławych, nieco mięsistych listkach
i czteropłatkowych kremowych kwiatach. Rośnie na podłożu wilgotnym, granitowym,
na skałkach, piargach, murawach tworząc niekiedy większe skupienia, np. w
Wielickim Ogrodzie w Wielickiej Dolinie. Podchodzi do wys. 2560 m na Łomnicy,
najniżej schodzi na 1780 m w Staroleśnej Dolinie. W.t. do niedawna...
|
|
| Wasilewski Edmund (Nie okreslony) |
| |
Wasilewski Edmund (16 XI 1814 Rogoźno, Lubelskie - 14 XI 1846 Kraków).
Poeta, autor popularnych w swoim czasie wierszy o tendencjach patriot.-rewol.
(Krakowiaki, Hymn orłów i in.). W drugim wydaniu
zbiorku jego wierszy Poezje (Kr. 1849) jest wiersz Marzenie w
Tatrach oraz (powtórzone z wydania poznańskiego z
1840) Widok Babiejgóry i Kocierz
|
|
| Wasserberger Ryszard (Nie okreslony) |
| |
Wasserberger Ryszard (16 III 1904 Kraków? - 3 VIII 1925 w Tatrach, poch.
w Krakowie). Taternik, czł. komitetu wykonawczego Związku Niezależnej Młodzieży
Socjalist., red. organu tegoż związku, "Głos Niezależny". Studiował matematykę
na UJ. Uprawiał turystykę górską od 1921 i taternictwo od 1923, w towarzystwie
Alfreda i Jana A. Szczepańskich, Stanisława K. Zaremby i in. Zmarł tragicznie w
Jaworowej Dolinie pod Lodową Przełęczą, pomagając...
|
|
