| Podhale (Terminologia) |
| |
Kraina leżąca pod Tatrami po ich pn. stronie, w
górnym dorzeczu Dunajca. Granice P. bywają b. rozmaicie podawane. Niektórzy
autorzy rozciągali je aż po Nowy Sącz i na pn. aż na Pogórze Karpackie, co jest
niesłuszne. W b. dawnej literaturze Podhalem nazywano też całe » Podtatrze, co niedługo się utrzymało.
P. obejmuje całe górne dorzecze Dunajca od Czorsztyna w górę z wyjątkiem pol.
części Zamagurza Spiskiego, tj. terenów...
|
|
| Podhale, Niżnie (Terminologia) |
| |
Pn. część Podhala, na pn. od Skalnego Podhala, zwł. obszar leżący nad
dolnym biegiem rzeki Czarny Dunajec i nad
Dunajcem.
|
|
| Podhale, Skalne (Terminologia) |
| |
Pd. część Podhala. S.P. obejmuje miejscowości
położone najbliżej Tatr. Pn. granica Skalnego Podhala nie jest ustalona. Należą
do niego bezsprzecznie Brzegi, Bukowina Tatrz., Małe Ciche, Murzasichle, Poronin, Zakopane, Kościelisko i Witów. Co do dalszych wsi zdania są
podzielone; np. jeszcze Szaflary są zaliczane przez
niektórych do S.P.
Nazwa Skalne Podhale została rozpowszechniona przez Kazimierza Tetmajera,
zwł. przez jego...
|
|
| Podjavorinská L'udmila (Nie okreslony) |
| |
Podjavorinská Ludmila, właśc. Riznerová Ludmila (26 IV 1872 Horné
Bzince = Bzince pod Javorinou, okres Trenčín - 2 III 1951 Nové Mesto nad Váhom,
poch. w miejscu urodzenia). Słow. pisarka (poezja i proza), publikująca od 1887.
Zbiorowe wyd. jej utworów: Sobrané spisy I-III (Ma. 1925, 1926,
1929).
Nieraz drukowana jest jej ballada Karbunkul, np. w jej zbiorach
Balady (Pr. 1930) i Balady a povesti (Br. 1946 i...
|
|
| Podobiński Leon (Nie okreslony) |
| |
Podobiński Leon (15 I 1907 Tarnów - 13 VIII 1983 Zakopane, poch. w
Kościelisku). Leśnik, pracownik TPN, działacz ochrony przyrody (zwł. zwierzyny
tatrz.). Z zamiłowania przyrodnik, studia ekon. (WSH w Poznaniu 1928-32, mgr)
oraz niepełne studia prawnicze (UJ 1926-28) i dorywcze przyr. (Uniw. Pozn.).
W Tatrach bywał często od 1922, a z powodu gruźlicy płuc zamieszkał na stałe
w Zakopanem od 1935. W 1943-46 był urzędnikiem nadleśnictwa w...
|
|
| Podolák Ján (Nie okreslony) |
| |
Podolák Ján (17 V 1926 Dolná Súča, okres Trenčín). Słow. etnograf (UK w
Bratysławie 1951), doc., pracownik UK i Inst. Etnogr. SAV. Zajmował się m.in.
badaniami nad pasterstwem karpackim.
Terenu Tatr i Podtatrza dotyczą jego prace: Prvé výsledky výskumu
pastierstva v oblasti Vysokých Tatier ("Slov. Nár." 10, 1962, nr 1),
Pastierstvo v oblasti Vysokých Tatier (Br. 1967), Tradičné ovčiarstvo
na Slovensku (Br. 1982)...
|
|
| Podskalnia Polanka (Nie okreslony) |
| |
Podskalnia Polanka (ok. 970 m). P. W dolnej części dolinki
Skalnite, tuż powyżej jej wylotu, na pd.-zach. od Wawrzeczkowej
Cyrhli.
|
|
| Podspady (Nie okreslony) |
| |
Podspady ( 912 m); Podspády; Podspady, Rausch, Rauschen; Podspady, Zúgó.
S.Osiedle przy Drodze Wolności między Jaworzyną Spiską (3 km od niej) a
Zdziarem, u stóp zach. części Tatr Bielskich, nad Jaworowym Potokiem. Odchodzi
tu droga biegnąca na pn. przez granicę państw. do Jurgowa i dalej albo przez
Białkę Tatrz. do Nowego Targu, albo przez Bukowinę Tatrz. do Zakopanego. W
Podspadach jest gospoda, sklep spożywczy, leśniczówka TANAPu,...
|
|
| Podspadzki Rów (Nie okreslony) |
| |
Podspadzki Rów. S. Część » Podtatrzańskiego Rowu, w której leży
Jaworzyna Spiska i Podspady. Ku wsch. ciągnie się do podnóża Zdziarskiej
Przełęczy, za którą (ku wsch.) znajduje się Zdziarski Rów.P.R. w piśmiennictwie
słow. jest niekiedy traktowany jako zach. część Zdziarskiego Rowu (ždiarska
brázda).
|
|
| Podtatranké Noviny (Nie okreslony) |
| |
"Podtatranké Noviny". Tygodnik ukazujący się w Popradzie od 1960 (w 1984
rocznik 25). Stanowi niejako kontynuację tygodnika » "Tatranské Noviny"
(1954-61), ale mniej od niego zajmuje się tematyką tatrz., chociaż często
ogłasza interesujące dane z terenu Tatr.
|
|
| Podtatrzański Rów (Nie okreslony) |
| |
Podtatrzański Rów; Podtatranská brázda. PS. System kotlin i
podłużnych depresji ciągnący się bezpośrednio u pn. podnóża Tatr od wsi Huty i
Zuberzec na zachodzie, aż po wieś Zdziar i miejscowość Tatrz. Kotlina na
wschodzie. Ten system kotlin i depresji, którego ciągłość jest miejscami
poprzerywana, jako całość tworzy wyraźny olbrzymi rów oddzielający Tatry od
najbliższych na pn. od nich pasm górskich: Skoruszyńskie Wierchy,...
|
|
| Podtatrze (Terminologia) |
| |
Obszar leżący u podnóża Tatr i otaczający je wokoło;
zasięg jego jest rozmaicie oznaczany przez różnych autorów. W najszerszym
pojęciu Podtatrze to zespół czterech krain: Podhale, Spisz, Liptów, Orawa, ale
jest to nadmierne rozszerzanie i takie Podtatrze obejmowałoby stoki sąsiednich
pasm górskich (np. Beskidu Wysokiego, Gorców, Tatr Niżnich, Małej i Wielkiej
Fatry) i nawet całe pasma górskie jak Choczańskie Wierchy czy Magura
Orawska....
|
|
| Podtatrze (Wydawnictwo) |
| |
Podtytuł nru 1 i 2: Region-ludzie-czasy, nru 3:
Magazyn społeczno-turystyczny; potem bez podtytułu. Czasopismo zakop. ukazujące
się od stycznia 1975 nieregularnie, 1-4 razy rocznie. Nry 1-28 nienumerowane,
tylko datowane porą roku (np. Zima 1980) lub samym rokiem, ale potem włączone do
numeracji. Nru 29 nie było, następny numerowany 30 (za rok 1987). Ostatni nr
33-34 za rok 1989. Wydawca: zrazu Miejska Rada Narodowa w Zakopanem, pod koniec
Rada Narodowa...
|
|
| podziały Tatr i Podtatrza (Nie okreslony) |
| |
podziały Tatr i Podtatrza. W różnych celach, nauk. i praktycznych,
stosowano nieraz bardziej ogólne lub szczegółowe podziały obszaru Tatr i
Podtatrza, ale jednomyślności w tej dziedzinie nie ma, choćby w określeniu
zasięgu czy granic samych Tatr lub granicy między Tatrami Wysokimi a Tatrami
Zachodnimi. Podział geogr. Tatr jest omówiony pod ich własnym hasłem.
Jeden z najstarszych i najtrwalszych podziałów na omawianym obszarze to...
|
|
| poezja (Nie okreslony) |
| |
poezja.
Poezja polska.
Wskazanie najstarszych wzmianek o Tatrach w poezji pol. nie jest sprawą
prostą, gdyż w poprzednich stuleciach (aż do poł. XIX w.) nazwy Tatry, Karpaty,
Krępak, Krapak itp. były stosowane wymiennie i raz oznaczały rzeczywiście Tatry,
a kiedy indziej Karpaty lub jakąś ich część, a z tekstów nie zawsze wynika, co
autor miał na myśli. Ponadto używano też czasem nazw Tatry, Krępak itp. na
oznaczenie gór w...
|
|
| poezja ludowa (Nie okreslony) |
| |
|
|
| Pogan Eugenia (Nie okreslony) |
| |
Pogan Eugenia, z domu Banach (15 IX 1919 Kraków). Botanik (UJ 1948, dr
1950), prof. UJ od 1973, kier. Zakładu Cytologii i Embriologii Roślin UJ
(1964-69), dyr. Inst. Botaniki UJ (1971-73, 1976-81), czł. Komitetu Bot.
PAN.
Prowadziła badania i publikowała prace z dziedziny kariologii, cytotaksonomii
i embriologii roślin, także tatrzańskich. Uczestniczyła w wieloletnich badaniach
zespołowych nad kariologią roślin okrytonasiennych Polski...
|
|
| Pogorzelski Maciej (Nie okreslony) |
| |
Pogorzelski Maciej, przezwisko Bąbel (31 X 1942 Częstochowa - 10 VIII
1966 w Alpach, poch. w Częstochowie). Taternik, alpinista, grotołaz, od 1964
czł. ochotnik Grupy Tatrz. GOPR, student geologii (UW).
Turystykę górską uprawiał od młodych lat, wspinał się w Tatrach od 1961, od
1962 także zimą. Przechodził drogi najtrudniejsze, również uczestniczył w
pierwszych przejściach takich dróg, m.in. na urwiskach Kazalnicy
Mięguszowieckiej i...
|
|
| pojemność turystyczna (Nie okreslony) |
| |
pojemność turystyczna. Termin, który się rozpowszechnił po II wojnie
świat. i oznacza dla danego obszaru maksymalną liczbę turystów, która może go
zwiedzać bez trwałego (nieodwracalnego) zniszczenia jego naturalnego
(pierwotnego) środowiska przyrodniczego. Nie ma sposobu ścisłego oznaczania
p.t., można jednak stwierdzić, że na danym obszarze przekroczono p.t., jeżeli
zdewastowane przez turystów środowisko przyr. nie jest w stanie...
|
|
| Pokrywczyński Zenon (Nie okreslony) |
| |
Pokrywczyński Zenon (15 X 1905 Włocławek - 7 XII 1992 Zakopane). Malarz
(pejzażysta), od 1936 osiadły w Zakopanem. Studia na krak. ASP 1945-1950. Był
nauczycielem rysunku i malarstwa w Liceum Sztuk Plastycznych w Zakopanem.
Tematem jego malarstwa są zwł. Tatry i Bałtyk. Wśród jego olejnych obrazów
tatrz. są np.: Zielony Staw, Kościelec, Wąwóz Kraków, Zmarzły Staw,
Mięguszowieckie, Żółta Turnia, Morskie Oko, Zakopane.
|
|
| pokrzywa (Nie okreslony) |
| |
pokrzywa (Urtica dioica ), z rodziny Pokrzywowatych (Urticaceae
). Roślina rodzima w niższych strefach Tatr, wyżej synantropijna, zawleczona
przez człowieka i przede wszystkim przez wypas owiec. Tworzyła ogromne
skupienia, zwł. przy szałasach i schroniskach, dochodziła aż do 1760 m (w
Łomnickiej Dolinie przy schronisku).
W miejscach, opuszczonych przez człowieka i owce, początkowo się rozrasta, po
niejakim czasie ginie jednak...
|
|
| Pokutnicy (Nie okreslony) |
| |
|
|
| Pokutnik (Nie okreslony) |
| |
"Pokutnik". Czasopismo tatern. wydawane w Krakowie przez grupę taterników
krak. zwanych »Pokutnikami. Było odbijane na powielaczu, a ilustrowane odbitkami
fotograficznymi. Ukazały się nry: 1 (niedatowany, 1942), 2-3 (niedatowany,
1944), 4 (1947) i 5 (1948); nry 1-3 należały do prasy podziemnej.
Współredaktorami byli Czesław Łapiński i Kazimierz Paszucha.
Pismo to zajmowało się wspinaczkami w skałkach pod Krakowem i taternictwem.
Autorzy...
|
|
| Pol Wincenty (Nie okreslony) |
| |
Pol Wincenty (20 IV 1807 Lublin - 2 XII 1872 Kraków, poch. na Cment.
Rakowickim, od 1881 na Skałce). Poeta, geograf, etnograf (studia we Lwowie,
Wilnie i Krakowie), uczestnik Powstania Listopadowego, w 1849-52 prof. nadzw.
geografii UJ (pierwsza katedra geografii w Polsce, a druga w Europie), czł. Tow.
Naukowego Krak. (1849) i AU (1872).Prowadząc badania geogr., meteor. i etnogr.
dużo podróżował po kraju, m.in. po Karpatach Wsch. i Zach. W Tatrach był...
|
|
| Pola, Krzyż (Nie okreslony) |
| |
Pola, Krzyż. P. Żelazny krzyż osadzony w starym kamieniu młyńskim,
stojący po prawej (zach.) stronie drogi, gdy się idzie Kościeliską Doliną z
Pisanej Polany na Smytnią Polanę, już blisko tej ostatniej. Kamień młyński
pochodzi ze starego młyna do mielenia rudy srebrnej sprzed kilkuset lat (»
górnictwo).Pierwotny krzyż był drewniany z napisem "I nic nad Boga"; został
postawiony przez uczestników wycieczki studentów, prowadzonej...
|
|
| Polak Kazimierz Stanisław (Nie okreslony) |
| |
Polak Kazimierz Stanisław (22 II 1923 Kraków - 16 IX 1985 tamże).
Historyk (UJ 1970), bibliotekarz, bibliograf literatury górskiej. Praca
magisterska: Problemy Spisza i Orawy w świetle publicystyki polskiego Podhala
(1918-1924) (1970). Pracował w Bibl. Jagiellońskiej, w krak. antykwariacie i
jako dokumentalista w przedsiębiorstwach.
Był bibliotekarzem Biblioteki PTT w Krakowie 1946-50 i następnie tej samej
pod jej nową nazwą, tj....
|
|
| Polakiewicz Wacław (Nie okreslony) |
| |
Polakiewicz Wacław (1 VIII 1942 Lwów). Historyk (Uniw. Łódzki 1974),
pracownik naukowy Muzeum Tatrz. w Zakopanem od 1978, od 1988 kustosz. Zajmuje
się głównie wątkami niepodległościowymi w dziejach i kulturze podhalańskiej.Jest
on autorem scenariuszy szeregu wystaw w Muzeum Tatrz. o tematyce regionalnej,
np. Zbójnictwo tatrzańskie, Podtatrze wobec powstania styczniowego oraz
prac nauk. i pop.-nauk. z zakresu dziejów i kultury Tatr i Podhala...
|
|
| polana (Nie okreslony) |
| |
|
|
| pole (Nie okreslony) |
| |
pole. W tatrz. terminologii topograficznej jest to pochyła i stosunkowo
płaska powierzchnia na dnie lub zboczu doliny lub w ścianie szczytu. Pole
zależnie od swego pokrycia może być piarżyste, trawiaste, śnieżne, lodowe.
Występuje też w nazwach geogr., np. Strzeleckie Pola. Jeżeli powierzchnia jest
stosunkowo pozioma, to jest to » rówień (najczęściej na dnie doliny).Forma
zdrobn.: pólko, np. pólko piargu (mały płat piargu), pólko...
|
|
| polnik tatrzański (Zwierzęta) |
| |
Mały gryzoń
wysokogórski, odkryty w Tatrach krótko przed II wojną światową. Ciało jego,
pokryte szarobrunatnawym futerkiem, mierzy 15-20 cm, przy czym sam ogon ma 5-7
cm. Pyszczek opatrzony jest długimi do 5 cm "wąsami" dotykowymi, tzw.
wibrysami.
P.t. podchodzi na najwyższe szczyty tatrz., np. na
wierzchołek Rysów, a nawet Gierlachu. Zamieszkuje obszary powyżej górnej
granicy lasu, w zwaliskach skałek i kamieni. Jest roślinożerny,...
|
|
