| Ciemniak (Szczyty) |
| |
Ciemniak;
|
|
| Ciemniasta Turnia (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Ciemniasta Turnia; Pierwsze wejście: Heinrich Fabesch i przew. Johann Hunsdorfer sen. w 1902.
Nazwa C.T. jest pomysłu Mieczysława Świerza i została użyta po raz pierwszy w
t. 3 (1926) przewodnika Tatry Wysokie Janusza Chmielowskiego
i M. Świerza.
Słow. nazwa jest swobodnym tłumaczeniem nazwy pol. Niem. i węg. nazwa
upamiętnia zdobywcę tej turni.
|
|
| Ciemnosmreczyńska Dolina (Doliny) |
| |
Ciemnosmreczyńska Dolina;Ma cztery piętra. Pierwsze
(dolne) piętro jest częściowo zajęte przez znaczną połać lasu Ciemne Smreczyny (las ten sięga też dalej w dół
do gł. gałęzi Koprowej Doliny i wciska się
w wylot Hlińskiej Doliny ). Nad wysokim,
częściowo skalistym progiem (z Ciemnosmreczyńską
Siklawą ) znajduje się drugie piętro C.D., a na jego dnie leży Niżni Ciemnosmreczyński Staw . Nieco wyżej jest
trzecie piętro C.D. z...
|
|
| Ciemnosmreczyńska Przełączka (Przełęcze) |
| |
Ciemnosmreczyńska Przełączka; Nazwy pol., niem.
i węg. wywodzą się z nazwy Ciemnosmreczyńskiej
Turni w danym języku, a nazwa słow. nie wprost od piargu , lecz od słow. nazwy Piarżystej Doliny : Piargová
dolinka.
|
|
| Ciemnosmreczyńska Siklawa (Woda) |
| |
Ciemnosmreczyńska Siklawa ; Otrzymała swą nazwę
od Ciemnych Smreczyn w Koprowej Dolinie . Wysokość wodospadu
ok. 30 m.
O tym wodospadzie w jednym ze swych wierszy pisze Jan Kasprowicz :
Szumna siklawa mknie po skale,
Pas rozwijając srebrnolity...
|
|
| Ciemnosmreczyńska Turnia (Szczyty) |
| |
Ciemnosmreczyńska Turnia; Dawniej traktowano
Kopę nad Wrotami jako część C.T., a obecnie jako oddzielny szczyt.
Pierwsze wejście na C.T.: Janusz Chmielowski
w 1904. Zimą: Wiesław Stanisławski w
1929.
Nazwa C.T. pochodzi od Ciemnych Smreczyn w Koprowej Dolinie
.
|
|
| Ciemnosmreczyński Potok (Woda) |
| |
Ciemnosmreczyński Potok; Niektórzy autorzy
uważają C.P. za górny bieg Koprowej Wody i nie używają dla niego osobnej
nazwy.
|
|
| Ciemnosmreczyński Staw, Niżni (Woda) |
| |
Ciemnosmreczyński Staw, Niżni; Wymiary stawu
ulegają dość dużym wahaniom; wynoszą one wg pomiarów Romana Gajdy z 1932 (i, w nawiasach, wg nieco
wcześniejszych pomiarów J. Schaffera i F. Stummera): pow. 13,156 ha (10,476 ha),
564 x 410 m (520 x 366 m), głęb. 40,5 m (37,8 m).
Wg pomiarów pracowników TANAPu w
1961-67: pow. 12,010 ha, 525 x 360 m, głęb. 37,8 m.
W dawnych opisach Tatr
staw ten ma nazwę Przybylińskie Jezioro...
|
|
| Ciemnosmreczyński Staw, Wyżni (Woda) |
| |
Ciemnosmreczyński Staw, Wyżni; Wymiary stawu wg
pomiarów Romana Gajdy z 1932 (i, w
nawiasach, wg nieco wcześniejszych pomiarów J.Schaffera i F. Stummera): pow.
4,512 ha (4,952 ha), 393 x 172 m (350 x 182 m), głęb. 20,0 m (18,7 m).
Wg pomiarów pracowników TANAPu z
1961-1967: pow. 5,548 ha, 408 x 195 m, głęb. 20,0 m.
Pisał o tym stawie już Stanisław Staszic
, nazywając go Czarnym Stawem pod Liptowskimi Murami.
|
|
| Ciemnosmreczyńskie Stawy (Woda) |
| |
Ciemnosmreczyńskie Stawy , dawniej czasem też Koprowe
Stawy i Smreczyńskie Stawy;
Jest to wspólna nazwa dwóch stawów w Ciemnosmreczyńskiej Dolinie .
Nazwa C.S. pochodzi od pobliskich Ciemnych
Smreczyn , a dawna nazwa Koprowe Stawy od Koprowej Doliny .
|
|
| cieplice (Nie okreslony) |
| |
cieplice . Są to ciepłe źródła czyli termy. Występują w formie naturalnej
u samego podnóża Tatr w dwóch miejscach: w Jaszczurówce na Podhalu i w
Jaszczurzycy na Orawie. Woda tych źródeł nie robi wrażenia b. ciepłej, ma bowiem
15-19 C, tj. tyle co woda rzek niżowych w lecie, a nawet mniej. W porównaniu
jednak z b. zimną wodą źródeł i potoków tatrz. są to rzeczywiście cieplice. Ich
wyższa temperatura wynika stąd, że tryskają ze...
|
|
| ciepłota powietrza (Nie okreslony) |
| |
ciepłota powietrza . W Tatrach jest przeciętnie znacznie niższa w
porównaniu z nizinami. Co każde 100 m wzniesienia obniża się temperatura
(ciepłota) powietrza o ok. 0,55 C (w pasie umiarkowanym półkuli pn.). Zarówno
więc średnie temperatury dzienne, jak średnie dla danej pory roku i średnie
roczne są w Tatrach niższe w porównaniu z odpowiednimi temperaturami na niżu.
Np. średnia roczna c.p. dla Krakowa (ok. 250 m n.p.m.) wynosi 8,2 C, dla...
|
|
| Ciesielski Tadeusz (Ludzie) |
| |
Ciesielski Tadeusz (20 VIII 1905 Stary Sącz - 19 III
1942 Oświęcim).
Leśnik, taternik , działacz ruchu
oporu.
Jako praktykant leśnictwa w 1927-33 pracował w Tatrach najpierw na Zazadniej , potem na Kirach , następnie w 1933-38 był leśniczym w
Karpatach Wsch.(kolejno Jałowiczora, pow. Kołomyja i Rafajłowa, pow. Nadwórna),
a w 1938-39 znowu w Tatrach prowadził leśnictwo Morskie Oko (mieszkał na Łysej Polanie ). W czasie II wojny...
|
|
| Ciesielski Władysław (Ludzie) |
| |
Ciesielski Władysław (26 VII 1845 Mogilno, woj.
bydgoskie - 15 VII 1901 Paryż).
Uczestnik Powstania Styczniowego, potem malarz osiadły w Paryżu. Wystawiał w
Paryżu, Krakowie i Warszawie. Przyjaźnił się z Jackiem Malczewskim. W lipcu 1898
odwiedził Zakopane i Tatry
, i namalował wtedy obraz Wąwóz w
Dolinie Kościeliskiej, wystawiony w Warszawie w
1901 w salach "Zachęty".
|
|
| cieśniawa (Nie okreslony) |
| |
cieśniawa . Zwężona część doliny, wąwozu lub żlebu.
|
|
| cietrzew (Nie okreslony) |
| |
cietrzew (Lyrurus tetrix ). Ptak należący do rzędu kuraków
(Galliformes ), nieco większy od kury domowej. Samiec jest czarny, w
okresie godowym z szafirowym połyskiem, ogon ma wycięty w charakterystyczny
kształt liry, białą pręgę na skrzydłach, ponad okiem brodawkową narośl, tzw.
różę, powiększającą się na wiosnę w okresie godowym. Samica, cieciorka, jest
nieco mniejsza od samca, rdzawobrunatna, ogon ma mniej wycięty....
|
|
| Cięglewicz Edmund Żegota (Ludzie) |
| |
Cięglewicz Edmund Żegota (18 X 1862 Jasło - 10 VII
1928 Kraków).
Filolog, literat, jeden z najwybitniejszych taterników pod koniec XIX w. W
czasie studiów utrzymywał się sam jako korepetytor i guwerner, a w 1893-1900 był
nauczycielem, m.in. w krak. gimnazjach św. Anny i Sobieskiego. Przyjaźnił się z
Ignacym Daszyńskim, Franciszkiem Nowickim i
Kazimierzem Tetmajerem .
C. był na wszystkich zwiedzanych w jego czasach szczytach...
|
|
| Ciężka Dolina (Doliny) |
| |
Ciężka Dolina, błędnie Czeska Dolina; Przez
przełęcz Wagę można przejść z C.D. na pd.
stronę Tatr, do Mięguszowieckiej Doliny . W
dawnych latach polscy turyści często chodzili przez C.D. i Wagę na Rysy i Wysoką.
Juhasi z Polany pod
Wysoką , pasący niegdyś owce w C.D., od dawna nazywali ją:
Ciężkie lub Do Ciężkiego (w gwarowej wymowie Ciezkie), gdyż dolina
ta - z powodu owego stromego, skalistego progu - była...
|
|
| Ciężka Przełączka (Przełęcze) |
| |
Ciężka Przełączka, dawniej Czeska Przełączka;
Nazwa pochodzi od Ciężkiej Doliny
.
|
|
| Ciężka Turnia (Szczyty) |
| |
Ciężka Turnia, dawniej Czeska Turnia;
Pierwsze wejście na C.T.: Włodzimierz
Boldireff i Mieczysław Karłowicz w
1908.
|
|
| Ciężki Staw (Woda) |
| |
Ciężki Staw, dawniej mylnie Czeski
Staw; Pow. 1,615 ha, 210 x 110 m, głęb. 6,4 m (starsze pomiary).
Wg pomiarów pracowników TANAPu z 1961-67: pow. 1,980 ha, 222 x 125 m, głęb.
6,1 m.
|
|
| Ciężki Szczyt (Szczyty) |
| |
Ciężki Szczyt, dawniej Czeski Szczyt.
Pierwsze wejście: Ernst Dubke i przew. Johann Franz sen . w 1904.
Nazwa Ciężki (Czeski) Szczyt pochodzi od Ciężkiej (Czeskiej) Doliny . Nazwą
niem. i węg. został upamiętniony » Martin Róth
.
|
|
| Cikker Ján (Ludzie) |
| |
Cikker Ján (29 VII 1911 Bańska Bystrzyca - 21 XII
1989).
Słow. pianista i kompozytor, prof. konserwatorium w Bratysławie (1938-51),
potem Wyższej Szkoły Muzyczej tamże.
Skomponował wiele utworów, wśród nich oparte na impresjach tatrz.:
Sonatína pre klavir (1933), której dał motto: "Hory moje, hory krásne",
Slovenská suita (1943) na ork. symf., Spomienky (1947) na ork.
smyczkową i kwintet dęty, opera w...
|
|
| Ciołek Gerard (Ludzie) |
| |
Ciołek Gerard (24 IX 1909 Wyżnica, Bukowina - 15 II
1966 w Tatrach, poch. w Warszawie).
Architekt (dr inż. na tajnej Politechn. Warsz. 1944), konserwator zabytków,
planista krajobrazu i ogrodów zabytkowych, ochroniarz przyrody, krajobrazu i
swojszczyzny. W czasie II wojny świat. uczestniczył w kampanii wrześniowej i
Powstaniu Warsz.
Od 1954 był prof. Politechn. Krak. Czł. PROP, Rady
Pienińskiego Parku Narod. i Komitetu...
|
|
| Ciompa Adam (Ludzie) |
| |
Ciompa Adam (29 VIII 1901 Kraków - 6 VIII 1935 w
Tatrach, poch. w Wielkiej Łomnicy, Spisz Słow.).
Malarz i grafik (studia w krak. ASP 1920-26),
literat (powieść Duże litery, 1933). Malował obrazy do kościołów ewang.,
portrety i sceny rodzajowe. Wystawiał od 1926. Ogłosił artykuł O Kasprowiczu
czy o sobie? Z powodu książki Marji Kasprowiczowej ("Czas" 1934, nr 137).
Był zamiłowanym turystą...
|
|
| cios (Nie okreslony) |
| |
cios . Jest to podzielność skały w określonych kierunkach wzdłuż pewnych
powierzchni, tzw. powierzchni lub płaszczyzn ciosowych. Podzielność ta powstała
przy krzepnięciu i kurczeniu się granitu pod wpływem występujących napięć i
tworzeniu się sieci szczelin. Niekiedy także wskutek ciśnienia górotwórczego, a
również ruchów tektonicznych. Odbywało się to w głębi ziemi pod przykryciem in.
skał.
Przebieg płaszczyzn ciosowych...
|
|
| cis (Nie okreslony) |
| |
cis (Taxus baccata ), z rodziny Cisowatych (Taxaceae).
Drzewo dorastające do 15 m, igły ma szerokie, płaskie jak u jodły, ale bez
białych pasków pod spodem i ciemniej zielone z wierzchu; są trujące. C. nie
wydaje szyszek, tylko czerwoną, kubeczkowatą osnówkę, podobną do jagody,
wewnątrz której tkwi czarne nasienie. Osnówkę tę chętnie zjadają ptaki - nie
jest trująca. C. jest rośliną rozdzielnopłciową i dwupienną:...
|
|
| Ciszewski Andrzej (Ludzie) |
| |
Ciszewski Andrzej ( 25 IV1952 Kraków).
Mgr inż.
chemik, wybitny taternik jask. i
alpinista jask., instruktor PZA .
Taternictwo jask. uprawia od 1972, osiągając pierwszorzędne wyniki eksploracyjne
i sport. w Polsce i za granicą.
W Tatrach dokonał
odkryć w wielu jaskiniach, m.in. w Bańdziochu
Kominiarskim , Czarnej Jaskini , Ptasiej Studni , Jaskini za Siedmiu Progami i Śnieżnej Studni
,
rozwiązując...
|
|
| ciśnienie powietrza (Nie okreslony) |
| |
ciśnienie powietrza (atmosferyczne). Im wyżej w górę, tym krótszy jest
słup powietrza nad nami, tym mniejsze zatem jego ciśnienie. Na poziomie morza
(poziom zerowy) c.p. wynosi 760 mm słupka rtęci w barometrze; w Zakopanem na
wys. ok. 845 m średnie ciśnienie roczne wynosi ok. 689 mm; na Gąsienicowej Hali
(1520 m) ok. 634 mm; na Gierlachu (2663 m) ok. 533 mm. Obliczono, że w stosunku
do ciśnienia na poziomie morza, w Zakopanem brak już ok. 9% masy...
|
|
| ciupaga (Nie okreslony) |
| |
ciupaga . Podh. nazwa grubej laski, zakończonej u góry żelazną lub
stalową siekierką, a z dolnym końcem okutym w szpic. Była często noszona na
wycieczkach w Tatry przez dawnych przewodników góralskich i przez pol. turystów,
obecnie już rzadko. Służyła nie tylko do podpierania się, lecz także do rąbania
drzewa oraz do wyrąbywania stopni w twardym śniegu. Była też zawsze używana
przez juhasów i baców; b. ozdobne są tzw. ciupagi...
|
|
