| asekuracja (Terminologia) |
| |
asekuracja lub zabezpieczanie. W taternictwie i
alpinizmie jest to zabezpieczanie się wspinaczy na wypadek pośliznięcia czy
odpadnięcia w stromym terenie górskim. Asekurację wykonuje się zwykle za pomocą
liny, którą są związani taternicy czy alpiniści. Rozróżnia się a. sztywną i a.
lotną.
A. sztywna. W trudnych lub niebezpiecznych miejscach wspina się na przemian
tylko jeden ze wspinaczy, asekurowany przez towarzysza liną, która ma...
|
|
| Asnyk Adam (Ludzie) |
| |
Asnyk Adam (11 IX 1838 Kalisz - 2 VIII 1897 Kraków,
poch. w grobach zasłużonych na Skałce).
Poeta i dramaturg , dr filozofii, taternik. Od 1858 brał
udział w antycarskiej konspiracji polit., a podczas powstania w 1863 był czł.
"czerwonego" Rządu Narodowego. W 1870 osiadł w Krakowie poświęcając się pracy
lit., polit. i społ. W 1882-95 był współred. liberalno-demokr. "Nowej Reformy"
oraz inicjatorem i w 1891 pierwszym...
|
|
| Asocjacja Słowiańskich Towarzystw Turystycznych (Organizacja) |
| |
Asocjacja Słowiańskich Towarzystw Turystycznych
(ASTT). W 1924 na konferencji PTT i KČST w Zakopanem na
temat współpracy tych dwóch towarzystw, wynikła ich wspólna inicjatywa, aby
powołać do życia szerszą organizację międzynar. o podobnych celach.
Na zaproszenie PTT i KČST odbył się 12-14 IX 1925 w Schronisku pod Kozicą w
Tatrach Słow. i w Dworcu Tatrz. w Zakopanem zjazd reprezentantów towarzystw tur.
z Polski (PTT), Czechosłowacji...
|
|
| aster alpejski (Rośliny) |
| |
aster alpejski (Aster alpinus), z rodziny Złożonych
(Compositae).
Niewysoka, 15-30 cm, roślina b. podobna kształtem liści i koszyczków kwiatowych
do kozłowca, ale koszyczki kwiatowe astra
mają kwiaty języczkowe barwy fioletowej, a nie żółtej, jak u kozłowca. Inne
różnice uchwytne są jedynie dla botanika. Astry rosną tylko na wapieniu, a więc i tym różnią się od
kozłowców, rosnących tylko na granicie. Kwitną
pod koniec...
|
|
| Auer Karol (Ludzie) |
| |
Auer Karol (ok. 1818 - po 1857).
Czes. rysownik i litograf, który przed
1838 osiadł we Lwowie. Rysował wiele widoków, m.in. z Sądecczyzny, a
litografował z rysunków własnych i in. rysowników. Nie wiadomo, czy sam był w
Tatrach, gdyż litografie trzech widoków tatrz. w dziele Aleksandra Zawadzkiego
Galicyja w obrazach (1837-38) wykonał z rysunków Adama Gorczyńskiego.
|
|
| Augustini (Ludzie) |
| |
Augustini . Śląska rodzina niem., z której wywodzi
się » Christian Augustini ab Hortis, założyciel jej spiskiej
gałęzi. Christian i jego prawnuk Samuel junior w XVII i XVIII w. należeli do czołowych
badaczy Tatr i Podtatrza, a in. członkowie tej rodziny również odegrali
ważne role w społ. i nauk. życiu Spisza. Rodzina Augustini była blisko spokrewniona ze
spiskimi » Buchholtzami.
|
|
| Augustini ab Hortis Christian (Ludzie) |
| |
Augustini ab Hortis Christian (6 XII 1598 Neisse =
Nysa na Śląsku, a nie Kiezmark - 21 VIII 1650 Wielka Łomnica na
Spiszu, poch. tam w ewang. kościele).
Lekarz i przyrodnik.
W 1620 otrzymał doktorat z medycyny w Bazylei, po czym praktykował na Śląsku
i tam się ożenił, a w 1622 w drodze do Siedmiogrodu zatrzymał się w Kiezmarku,
gdzie osiadł i w nast. roku został lekarzem miejskim. W 1623 owdowiał, a w 1626
ponownie się ożenił i...
|
|
| Augustini ab Hortis Samuel junior (Ludzie) |
| |
Augustini ab Hortis Samuel junior (5 lub 26 VIII 1729 Wielka Łomnica - 5
III ,10 IV lub 5 VIII1792 Sobota Spiska), prawnuk » Christiana Augustiniego.
Z
wykształcenia prawnik i teolog, z zamiłowań mineralog, w 1758-61 nauczyciel i
subrektor w liceum w Kiezmarku, w 1761-92 ewang. proboszcz w Sobocie Spiskiej.
Odwiedzał Tatry (szczegóły nie są znane) i posiadał duży zbiór minerałów. W
1772-82 ogłosił drukiem szereg artykułów i prac;...
|
|
| Augustyn Jan (Ludzie) |
| |
Augustyn Jan (21 VI 1861 Rzeszów - 25 VIII 1934
Kraków).
Drukarz (w 1884-1929 pracownik Drukarni "Czasu" w Krakowie), działacz
organizacji drukarzy krak., przewodnik po Krakowie, kolekcjoner, malarz
amator.
Kolekcjonował różnego rodzaju materiały (ikonograficzne, drukowane,
rękopiśmienne i in.), dotyczące m.in. sławnych Polaków, malarstwa pol. i obcego,
Krakowa i jego okolic oraz Tatr i Podhala. Zbiory te ułożone tematycznie w...
|
|
| Augustyniak Tadeusz (Ludzie) |
| |
Augustyniak Tadeusz (1 III 1930 Kraków). Instruktor pilot
samolotowy i śmigłowcowy, od 1959 pracownik, a potem kier. Zespołu Lotnictwa
Sanitarnego przy Woj. Kolumnie Transportu Sanitarnego w Krakowie.
W 1962 uczestniczył w sanitarnych dyżurach śmigłowca w czasie mistrzostw FIS
w Zakopanem. Pierwszą tatrz. akcję śmigłowcowo-ratowniczą wykonał 16 IV 1963,
zwożąc poszkodowanego z Doliny Pięciu Stawów Pol. do zakop. szpitala. Od tej
pory...
|
|
| Augustynowicz Aleksander (Ludzie) |
| |
Augustynowicz Aleksander (7 II 1865 Iskrzynia, pow.
Krosno - 23 VIII 1944 Warszawa). Malarz. Studia malarskie odbył w Krakowie i
Monachium. Wystawiał często w kraju i za granicą. Malował portrety, kompozycje
rodzajowe o tematyce wiejskiej i pejzaże z różnych okolic Polski, m.in. z Tatr i
Podhala.
Zakopane odwiedzał od 1909 (lub nawet wcześniej), mieszkał tam w 1914-21, a
bywał i później. Od 1909 malował i wystawiał podh. sceny rodzajowe...
|
|
| Augustynowicz-Dąbrowska Władysława (Ludzie) |
| |
Augustynowicz-Dąbrowska Władysława (15 V 1901 Kraków
- 5 X 1980 tamże).
Malarka. Studia malarskie odbyła w kraju (m.in. u swego stryja Aleksandra Augustynowicza) i w Wiedniu. Od 1925 często wystawiała w kraju i za granicą.
Malowała portrety, pejzaże, kompozycje kwiatowe i projektowała gobeliny.
Tematyką tatrz. zajęła się pod wpływem częstych wycieczek w Tatry oraz okolice
Zakopanego i Białki Tatrz., gdzie przyjeżdżała do...
|
|
| ausser (Nie okreslony) |
| |
ausser . Żargonowe wyrażenie tatern. (z niem.: ausserordentlich
schwierig), oznaczające drogę nadzwyczaj trudną (V) wg skali trudności
stosowanej przez taterników. Wyrażenie to było powszechnie używane przez
taterników pol. w latach międzywoj., a potem ustąpiło stopniowo wyrażeniu
nowszemu: piątka.
|
|
| austriacki zabór (Nie okreslony) |
| |
austriacki zabór . W okresie rozbiorów Polski najwcześniej zostały od
niej oderwane m.in. Tatry Pol. i Podtatrze Pol. Już w 1769 wojska austr.
zagarnęły ówczesną pol. część Spisza (starostwo spiskie z odpowiednią częścią
Tatr), a w 1770 zajęły starostwo nowotarskie (z Tatrami Pol.) i czorsztyńskie, a
także sądeckie. W I rozbiorze Polski (1772) przyznano Austrii m.in.wymienione
wyżej tereny i weszły one w skład Galicji z wyjątkiem...
|
|
| autoasekuracja (Terminologia) |
| |
W taternictwie i alpinizmie jest to zabezpieczanie
(asekuracja) wspinacza przez samego
siebie, i to różnego rodzaju: 1) dodatkowe zabezpieczenie (np. przywiązanie się
pętlą do haka lub bloku) na stanowiskach asekuracyjnych lub na biwakach w
urwistym terenie; 2) przy poruszaniu się po poręczówkach lub przy zjeździe na
linie jest to połączenie się wspinacza z liną poręczówki lub z liną zjazdową za
pomocą pętli z karabinkiem itp., 3) przy...
|
|
| Aven (Wydawnictwo) |
| |
"Aven" . Czasopismo speleol. (powiel.), wydawane
nieregularnie w Częstochowie od 1966 do 1972 i 1977 (10 numerów, 8 zeszytów).
Zawiera materiały z zakresu taternictwa jask. i speleologii. Wyd.: Speleoklub
PTTK w Częstochowie, Speleoklub w Dąbrowie Górniczej i Zagłębiowski Klub Taternictwa Jaskiniowego. Redaktorzy: Zbigniew St. Biernacki, Aleksander Chruściel,
Jakub Owczarek, Andrzej Wosiński i in.
|
|
| awen (Terminologia) |
| |
awen (z franc. aven).
Niegdyś dość rozpowszechniony, ale w pol. języku zbyteczny synonim właściwego
terminu speleol.: » studnia krasowa lub po
prostu studnia, której otwór znajduje się na powierzchni
terenu.
|
|
| Axentowicz Teodor (Ludzie) |
| |
Axentowicz Teodor (13 V 1859 Braszów w
Siedmiogrodzie, Rumunia - 26 VIII 1938 Kraków). Malarz (studia malarskie w
Monachium i Paryżu), w 1895-1934 prof. ASP w Krakowie. Dużo wystawiał w kraju
(m.in. w Zakopanem) i za granicą. Znany zwł.
jako portrecista, a poza tym z obrazów z życia Hucułów.
W olbrzymiej » Panoramie Tatr, ukończonej w 1896, namalował postacie,
m.in. Tytusa Chałubińskiego, Walerego Eljasza i Wojciecha Gersona....
|
|
