E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Tatry
Aktualności
 ABC turysty
   Przygotowanie
   Ekwipunek
   Informacje TOPR i TPN
   Oznaczenia szlaków
   Przewodnicy
   Przejścia graniczne
    Bezpieczeństwo
      Gdy spotkasz misia...
      Lawiny
      Ku przestrodze...
      Bezpieczeństwo, porady
   Zwierzę na szlaku
   Schroniska
 O Tatrach
   TPN i TANAP
   Klimat
   Geologia
    Zwierzęta
      Gatunki
   Rośliny
    Tatry w liczbach
    Historia
 Encyklopedia Tatr
   Alfabetycznie
   Tematycznie
   Multimedia
 Wycieczki
   Zaplanuj wycieczkę
   Miejsce startu
   Miejsce docelowe
   Skala trudności
   Wszystkie
 Jaskinie tatrzańskie
    SKTJ PTTK
      Aktualności
      Działalność
      Kurs
      Wspomnienia
      Polecane strony
      Galeria
      Kontakt
   Powstanie jaskiń
   Krążenie wody w skałach
   Nacieki
   Morfologiczne typy
   Klimat jaskiń
   Powstanie jaskiń tatrz.
Zagadki tatrzańskie
 Aktywny wypoczynek
   Taternictwo
   Speleologia
   Paralotnie
   Ski-alpinizm
   Narciarstwo
   Na rowerze
   Turystyka jaskiniowa
   Trasy biegowe
   Turystyka piesza
   Sporty wodne
Galeria
Warunki w Tatrach
Forum dyskusyjne
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


zapamiętaj numer alarmowy w górach!!!
0 601 100 300
 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański

w nazwach
w nazwach i opisach
wszędzie
alfabetycznie:    A  B  C  Ć  D  E  F  G  H  I  J  K  L  Ł  M  N  O  P  R  S  Ś  T  U  W  Z  Ź  Ż  

  Przeglądasz dział: Geologia
ilość pozycji w dziale: 39
Zmień dział na:
 
jeżowce
   Zwierzęta morskie należące do gromady szkarłupni. Ciało ich ma kształt kulisty lub spłaszczony i jest pokryte sztywnym wapiennym rodzajem pancerza, na którym mieszczą się liczne kolce. W dawnych epokach geol. w wodach mórz tatrz. żyły liczne j., zwł. w erze mezozoicznej. Skamieniałości tych j. znajdują się nierzadko wśród skał osadowych, np. w Bobrowieckiej Dolinie z triasu, na Wielkiej Równi i w Małej Dolince pod Giewontem z kredy....
więcej
kalcyt
   Minerał, węglan wapnia, przezroczysty, biały, żółtawy lub czerwonawy, składnik skał wapiennych. Kalcytowe lepiszcze spaja potrzaskane, ostrokrawędziste okruchy dolomitowe, tworząc białawe żyłki kalcytowe. Żyłki te, wystawione na powierzchni dolomitów na działanie czynników atmosferycznych, zostają wypłukane, a na ich miejscu tworzy się sieć rowków, tak charakterystycznych dla dolomitów. Kalcyt w skałach osadowych można zobaczyć np....
więcej
kar
   kar czyli cyrk. Zagłębienie terenu o charakterze basenu, wyżłobione w litej skale przez działalność lodowców i otoczone z trzech stron wyniosłymi ścianami skalnymi niby amfiteatrem. Przykładem k. jest kocioł Czarnego Stawu pod Rysami, Czarnego Stawu Gąsienicowego, Wielkiego Stawu Hińczowego. K. jest zazwyczaj wypełniony wodą, tworzącą jezioro górskie (» stawy). K. może być z czwartej strony zamknięty progiem...
więcej
kotły lodowcowe
   Duże formy lodowcowe, które są rezultatem przeobrażającej działalności lodowców na formach starych, istniejących jeszcze przed zlodowaceniem. Wszystkie zlodowacenia obejmowały swą działalnością kotły, każde następne zlodowacenie nakładając się na poprzednie, ale wyraźne ślady pozostawiło tylko ostatnie. Kotły często występują piętrowo, np. w Gąsienicowej Dolinie kolejno od góry: kocioł Koziej Dolinki, kocioł Zmarzłego Stawu, kocioł...
więcej
lawiny kamienne
   Lawiny kamienne w Tatrach są najczęściej wywołane przez » obrywy skalne lub zsuwy i przeważnie mają znacznie mniejsze rozmiary niż lawiny śnieżne. W linii spadku świeżych obrywów skalnych, odcinających się od swego otoczenia jaśniejszą barwą, widać w wielu miejscach w Tatrach smugi jasnych piargów i brył skalnych; są to właśnie ślady lawin kamiennych. Spadające lawiny nieraz robią wyrwy w kosodrzewinie, a nawet w lesie. Jedna z brył...
więcej
liliowce
   Zwierzęta morskie należące do szkarłupni i żyjące jeszcze dziś w b. głębokich wodach mórz. "Łodyga" liliowców zbudowana jest z wapiennych krążków, które po śmierci zwierzęcia zwykle się rozpadają. Liliowce z dawnych epok (np. Encrinus liliiformis) żyły w niegłębokich wodach morskich Pratatr, tworząc duże i gęste zbiorowiska. Krążki "łodygowe" gromadzące się w dużych masach, po przekrystalizowaniu utworzyły wkładki...
więcej
lodowce
   Są to masy lodu, utworzone powyżej linii wiecznego śniegu (lodowce górskie) ze zbitego, topniejącego i zamarzającego, przekrystalizowanego śniegu, będące w stałym ruchu spływającym (jęzor lodowca). L. w Tatrach istniały ok. miliona lat temu, w okresie ogólnego ochłodzenia klimatu, w tzw. plejstocenie (dawna nazwa: dyluwium). Znacznie później, gdy klimat się już na dobre ocieplił, lodowce ustąpiły, stopniały (» zlodowacenie Tatr)....
więcej
lodowczyk
   Prawidłowo w języku polskim termin ten oznacza: mały lodowiec. W Tatrach, gdzie nie ma nawet małych lodowców, lodowczykami nazywają niektórzy (w sposób niewłaściwy i mylący) płaty stwardniałego śniegu, określane prawidłowo nazwą » śnieżnik.
więcej
łupki ilaste
   łupki ilaste, inaczej iłołupki. Skała osadowa powstała z iłów sprasowanych pod ciśnieniem gromadzących się nadległych osadów. Ł.i. powstawały w różnych okresach geol., podobnie jak iły i często im towarzyszą. Mają też różne zabarwienia, np. czerwonawe i zielonkawe łupki kajprowe występują na Strążyskiej Polanie, ciemne łupki zakopiańskie z eocenu - w dawnym kamieniołomie nad Capkami, czarne łupki ilaste z eocenu - w Bielskim...
więcej
morena
   Transportowany i usypany przez lodowiec materiał skalny, złożony z niesionych kamieni, żwiru, piasku, gliny itp., bezładnie pomieszanych z sobą. Moreny mogą być czołowe, boczne czyli brzeżne, denne, środkowe (przy spłynięciu się dwóch lodowców: dwie brzeżne moreny łączą się w jedną środkową). Moreny stadialne czyli postojowe, to m. powstające kolejno w różnych okresach ruchu lodowca, kiedy się cofnął lub posuwał naprzód. W...
więcej
mutony
   mutony czyli baranie łby albo barańce, zwane też skałami bochenkowatymi lub bochnami skalnymi. Ogładzone i porysowane przez ruch lodowca okrągławopodługowate garby i wzgórki skalnego podłoża, występujące zawsze zbiorowo, np. w Dolinie Pięciu Stawów Polskich na zboczu od Wielkiego Stawu ku Szpiglasowej Przełęczy, w Dolinie Pięciu Stawów Spiskich między stawami i na progu ku Dolinie Małej Zimnej Wody, oraz w wielu in....
więcej
obrywy skalne
   Mniejsze lub większe o.s., powodujące zwykle » lawiny kamienne, są dość częste w Tatrach. W ciągu ostatnich stu lat większe o.s. zdarzyły się na wsch. grani Niebieskiej Turni, pod Zmarzłą Przełęczą od strony Pustej Dolinki, na grani i popod granią Wierchu pod Fajki od strony Doliny Pańszczycy, na pn.-wsch. filarze Mięguszowieckiego Szczytu, na dolnym uskoku pd.-zach. grani Ciężkiego Szczytu, na pn.-wsch. ścianach Wielkiej Jaworowej Turni i...
więcej
próg
   B. strome, nagłe wzniesienie się dna doliny, żlebu, rynny lub komina, albo też ścianka (lub pas ścianek) rozdzielająca dwie mniej strome części zbocza lub ściany górskiej itp.
więcej
rogowce
   Skały powstałe z osadów krzemionkowych, przekrystalizowanych w kwarc, b. zbite i twarde, w niezbyt grubych (do kilkunastu cm) warstwach. Jeśli zawierają dużo szkieletów gąbek z dawnych mórz, wówczas noszą nazwę spongiolitów. Skały takie występują np. w Długiej Dolinie (odnoga Chochołowskiej Doliny), na Miętusim Przysłopie, na Kościeliskich Kopkach. Powstały gł. w okresie jurajskim.
więcej
rygiel
   Skalny próg barykadujący i zamykający ujście cyrku czyli karu. Jest on wyślizgany i wygładzony przez zsuwający się po nim w zamierzchłych czasach lodowiec. Dziś - jeżeli kar posiada w swym zagłębieniu jezioro - r. jest zazwyczaj przerżnięty wypływem potoku jeziornego, jak np. rygiel Czarnego Stawu pod Rysami. Niekiedy na r. może się znajdować złożona przez lodowiec morena czołowa, np. przy Czarnym Stawie Gąsienicowym. Słowo rygiel
więcej
rzeźba Tatr
   Teren Tatr charakteryzuje rzeźba typu alpejskiego, tzw. młoda, tj. stosunkowo niedawno (w skali historii Tatr) utworzona. Złożyła się na nią działalność lodowców w okresie plejstoceńskim, erozja wód fluwioglacjalnych i polodowcowych oraz wietrzenie; ponadto pozostały niektóre stare formy orograficzne jeszcze z neogenu; wg ostatnich badań jest ich więcej niż do niedawna przypuszczano. Zachowały się one np. w skałach wapiennych i dolomitowych...
więcej
śnieżniki
   Są to mniejsze lub większe płaty (pola) twardego śniegu, firnu i lodu firnowego, leżące zazwyczaj w głębokim cieniu kotłów skalnych i zagłębień u podnóża skalnych ścian. Trwałość ś. jest różna, niektóre po paru latach giną, inne istnieją wiele lat. Długość i szerokość ś. jest wysoce zmienna zarówno w ciągu sezonu letniego, jak i z roku na rok; niektóre duże i pozornie trwałe ś. zanikają jednak zupełnie...
więcej
tufury
   tufury lub thufury, czyli pagórki mrozowe. Niewielkie, zazwyczaj kilkunastocentymetrowe pagórki, utworzone z materiału podłoża (zwykle gliniastego), w warunkach peryglacjalnych przez nierównomierne zamarzanie tegoż podłoża. T. występują w Tatrach Zach., np. w Czerwonych Wierchach, pod Gładkiem Upłaziańskim, także pod Kopą Magury.
więcej
zlodowacenie Tatr
   Z początkiem czwartorzędu, w plejstocenie (dawniej zwanym dyluwium), ok. 1 800 000 lat temu, klimat zaczął się b. powoli (ok. 1o na 2000 lat), ale coraz bardziej oziębiać, powoli też przesuwała się w Europie coraz więcej ku południowi granica śniegów i lodów arktycznych. Wielki lądolód spływający z północy pokrył wreszcie znaczną część Europy, w tym prawie całą Polskę, bo aż nieco na pd. poza Kraków, opierając się o wyloty dolin...
więcej


Pierwsza [1] [2] »» Ostatnia


Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024