| Zakopane (Nie okreslony) |
| |
Zakopane (od ok. 740 m na Ustupie do ok. 1000 m w Kuźnicach; w centrum
przy gł. poczcie 838 m). P. Miasto (dawniej wieś), najstarszy, największy
i najważniejszy po pol. stronie u podnóża Tatr ośrodek uzdrowiskowy, tur. i
sportów zimowych. Stałych mieszk. 29 666 w 1987, przyjezdnych rocznie ok. 2-3
milionów.
Położenie. Z. leży przy pd. granicy Polski na Skalnym Podhalu, w pd.-zach.
części woj. nowosądeckiego (dawniej w pd....
|
|
| Zakopane (Nie okreslony) |
| |
"Zakopane". Czasopismo zakop., ukazujące się w 1908-14 (roczniki I-VII),
poświęcone sprawom Zakopanego i Tatr. Wydawca: kolejno Władysław Świeprawski,
Florian Grużewski i Mariusz Zaruski (właściwie Zakop. Spółka Wydawnicza).
Redaktorem w 1908-13 był Józef Żychoń, a w 1914 kolejno M. Zaruski i Józef
Diehl. Jest to jedno z najważniejszych drukowanych źródeł do spraw zakop. i
tatrz.Na tematy zakop. pisywał tu najwięcej J. Żychoń, a o...
|
|
| Zakopane (Nie okreslony) |
| |
"Zakopane". Dwutygodnik zakop., ukazujący się w 1938 i 1939: rocz. I (XI)
i II (XII). Poświęcony był sprawom Zakopanego, Tatr i Podhala. Wydawca: Zofia
Trybułowa. Red.:Artur Seelieb. Poza redaktorem pisywali tu np. Wojciech Brzega,
Adolf Chybiński, Adam Gadomski, Kornel Makuszyński, Eugeniusz Romer, Mariusz
Zaruski, Juliusz Zborowski, drukowano listy Władysława Orkana, pisano dużo na
tematy słow. (m.in. Józef Diehl).
|
|
| Zakopane (Nie okreslony) |
| |
"Zakopane". Tygodnik zakop., ukazujący się w 1929-31: roczniki I (VIII),
IX i X. Zajmował się sprawami Zakopanego i Tatr, a także Podhala, Spisza i
Orawy. Kolejni wydawcy: Maksymilian Skibiński, Związek Przyjaciół Zakopanego,
Zarząd Uzdrowiska Zakopane. Redaktorem na początku i końcu był M. Skibiński, a
przez większość czasu Józef Żychoń. W czasopiśmie tym ukazywały się artykuły i
utwory literackie m.in. następujących autorów: Marian...
|
|
| Zakopane (Nie okreslony) |
| |
"Zakopane". Pierwsze czasopismo zakop., ukazujące się w 1891 (tylko trzy
numery i dodatek do nru 3), poświęcone sprawom Zakopanego i Tatr. Pisywali w nim
m.in. Walery Eljasz, Stanisław Eljasz-Radzikowski, Józef Morozewicz, Stanisław
Ponikło.
|
|
| Zakopane i Tatry (Nie okreslony) |
| |
"Zakopane i Tatry". Ilustr. czasopismo zakop., ukazujące się w 1931-32, a
poświęcone sprawom Zakopanego i Tatr. Wydawca: Zarząd Uzdrowiska Zakopane. Red.:
Maksymilian Skibiński. Artykuły ogłaszali m.in. Kornel Makuszyński i Mariusz
Zaruski.
|
|
| Zakopianka (Nie okreslony) |
| |
Zakopianka. P. Rzeka powstająca w Zakopanem na Kamieńcu ze spływu
(802 m) Cichej Wody z Bystrą. W Poroninie Zakopianka łączy się (730 m) z
Porońcem dając początek rzece Biały Dunajec.
|
|
| Zakopianka (Nie okreslony) |
| |
"Zakopianka". Jednodniówka wydana na rzecz stowarzyszenia uczącej się
młodzieży polskiej Pomoc Bratnia w Zakopanem. "Z." ukazała się tam w sierpniu
1901 pod redakcją Piotra Chmielowskiego. Jest to publikacja lit. z utworami
prozą i wierszem o b. rozmaitej treści. Na tematy związane z Zakopanem, Tatrami
i Podhalem piszą tu Stanisław Witkiewicz, Wacław Wolski, dr Alfred Sokołowski,
Dionizy Bek i Franciszek Krček. Wśród pozostałych autorów jest...
|
|
| Zakopiańska Kotlina (Nie okreslony) |
| |
Zakopiańska Kotlina. P. Środk. część » Zakopiańskiego Rowu. Leżą w
niej najważniejsze centralne partie miasta Zakopanego.
|
|
| Zakopiańska, Rzeczpospolita (Nie okreslony) |
| |
Zakopiańska, Rzeczpospolita. Pod koniec I wojny świat., z pocz.
października 1918, wobec wzmagających się niepowodzeń wojsk niem. i austr.-węg.
na frontach oraz postępującego rozkładu władz austr. w Galicji, zaczęli tam
Polacy myśleć o stworzeniu władzy polskiej. Pierwszą taką tymczasową władzą
państw. dla całej Galicji (w zaborze austr.) była Polska Komisja Likwidacyjna,
uchwalona przez pol. stronnictwa polit. na wspólnych naradach w...
|
|
| Zakopiański Rów (Nie okreslony) |
| |
Zakopiański Rów. P. Część » Podtatrzańskiego Rowu ciągnąca się od
Nędzowskiego Działu (we wsi Kościelisko) ku wsch. między Tatrami a Gubałowskim
Pasmem, potem ku pn.-wsch. do połączenia Zakopianki z Porońcem (w Poroninie).
Środkowa część Z.R. to » Zakopiańska Kotlina.
|
|
| Zakopiańskie Dobra (Nie okreslony) |
| |
Zakopiańskie Dobra, Dobra Zakopane lub Państwo Zakopane, także dobra
Kościelisko-Zakopane. P. Była to ta część austr. dóbr kameralnych, którą
w 1824 zakupił Emanuel Homolacs jako sekcję białczańską i zakopiańską; te dwie
sekcje były oddzielone od siebie sekcją szaflarską, którą już wcześniej, w 1818,
nabył Tomasz Uznański. Na zach. od sekcji zakopiańskiej leżała sekcja witowska,
którą w 1819 kupił Jan Pajączkowski i w...
|
|
| zakosy (Nie okreslony) |
| |
zakosy. W gwarze podh. i w terminologii tur. są to zygzaki (serpentyny)
ścieżki lub perci, albo szlaku po bezdrożu.
|
|
| Zakosy (Nie okreslony) |
| |
Zakosy (ok. 1700-1800 m). P. Strome pn. zbocze Goryczkowej
Przełęczy nad Zakosy, ponad górnym końcem Goryczkowej Doliny pod Zakosy. Zboczem
tym prowadziły zakosy dawnej perci owczej i stąd jego nazwa.
|
|
| Zakrzewska Helena (Nie okreslony) |
| |
Zakrzewska Helena, z Wiśniewskich (ok. 1881 - 13 IX 1952 Kraków), żona
prof. UJ. Autorka powieści dla młodzieży: Pojednanie. Opowieść o niedźwiedziu
tatrzańskim (Wa. 1932, Poz. 1937, Kr. 1945, Kr.-Ka. 1946); wyd. 1 i 2 miały
ilustracje Leli (Anieli) Pawlikowskiej. Ukazało się też tłum. słow.:
Zmierenie (Turč. Sv. Ma. 1939).
|
|
| Zakrzewski Wacław (Nie okreslony) |
| |
Zakrzewski Wacław (1880 - 1948 Kraków). Taternik, lekarz, długoletni
zastępca lekarza nacz. Ubezpieczalni Społ. w Krakowie.
Był b. czynnym taternikiem przed I wojną świat., dokonując też pierwszych
wejść, np. pn.-wsch. grzędą Kościelca (w 1909, z Kazimierzem Drewnowskim). Od
1907 był członkiem Sekcji Tur. TT (w 1928-29 członkiem zarządu), potem Klubu
Wysokogórskiego PTT, a w 1912-18 członkiem zarządu TT.
|
|
| Zaleska Maria Julia (Nie okreslony) |
| |
Zaleska Maria Julia (IX 1831 Medwedówka k. Czehrynia, Ukraina - 10 IV
1889 Warszawa). Pisarka, od 1867 zamieszkała w Warszawie, od 1880 redaktorka
tygodnika warsz. "Wieczory Rodzinne", popularyzatorka wiedzy przyr. i autorka
książek dla dzieci i młodzieży, m.in. z tematyką tatrz.: Przygody młodego
podróżnika w Tatrach (Wa. 1882, 1891 i 1908), Z krainy czarów. Legendy,
baśnie i podania... z uwzględnieniem podań tatrzańskich (Wa....
|
|
| Zaleski Józef Bohdan (Nie okreslony) |
| |
Zaleski Józef Bohdan (14 II 1802 Bohatyrka, gub. kijowska - 31 III 1886
Villepreux k. Paryża, poch. na Montmartre w Paryżu). Poeta, współtwórca ukr.
szkoły poetów. Uczestnik Powstania Listopadowego, od I 1831 czł. demokratycznego
Tow. Patriotycznego. W 1832, udając się po upadku powstania na emigrację do
Francji, po drodze odwiedził wraz ze Stanisławem Worcellem swego przyjaciela
Seweryna Goszczyńskiego, przebywającego wówczas w Łopusznej na...
|
|
| Zalewski Antoni Andrzej (Nie okreslony) |
| |
Zalewski Antoni Andrzej (30 XI 1897 Warszawa - 1 III 1986 Partridge
Green, Horsham Sussex, Anglia). Taternik i alpinista, dyplomata. Studia: warsz.
Wyższa Szkoła Hand. (1917). Czł. POW, poseł na Sejm Wileński, delegowany do
Sejmu Ustawodawczego. Od 1929 nauczyciel i dziennikarz, od 1930 attaché
konsularny w Olsztynie, 1932-34 pracownik ambasady w Berlinie, 1934-36
wicekonsul i konsul w Olsztynie, 1936-39 pracownik Komisariatu Generalnego RP w...
|
|
| załupa (Nie okreslony) |
| |
załupa. Rodzaj » zachodu, zwykle krótkiego i stromego, z boku nakrytego
przewieszonymi skałami.
|
|
| Załuski Stefan Leszek (Nie okreslony) |
| |
Załuski Stefan Leszek (ok. 1919 Warszawa - ?). Turysta, taternik,
działacz harcerski. Kilka lat przebywał w Zakopanem w celu poratowania zdrowia i
zdał tam maturę w 1937. Działał w Harcerskim Klubie Narc. Zakopane w 1936-37
(referat propagandy, sekr.). Od 1937 był kierownikiem referatu turystyki w
Głównej Kwaterze Harcerzy i Harcerek w Warszawie, i w związku z tą pracą
zorganizował w 1937 Górski Krąg Starszoharcerski, a w 1938 » Harcerski Klub...
|
|
| Zamagurskie Pogórze (Nie okreslony) |
| |
Zamagurskie Pogórze. PS. Pogórze, które od gł. grzbietu Magury
Spiskiej opada ku pn. w kierunku Dunajca i jego dopływu Lipnika. Zach.
ograniczeniem tego pogórza jest rzeka Białka.
|
|
| Zamagurze Spiskie (Nie okreslony) |
| |
Zamagurze Spiskie lub po prostu Zamagurze; Zamagurie lub Spišská Magura.
PS. Część Spisza, która leży na pn. od gł. grzbietu Magury Spiskiej. Zach
granicę Z.S. stanowi rz. Białka (z wyjątkiem wsi Nowa Biała), a pn. granicą jest
rz. Dunajec i jej pr. dopływ Lipnik.
Całe Z.S. należało dawniej do Węgier, od 1920 niewielka pn.-zach. część do
Polski, a reszta do Słowacji. W 1939-45 pol. część Z.S. była wcielona przez...
|
|
| Zamarła Turnia (Nie okreslony) |
| |
Zamarła Turnia (2179, 2179 m). P. Niewielki szczyt oddzielony od
Małego Koziego Wierchu Zmarzłą Przełęczą, a od Kozich Czub Kozią Przełęczą. Orla
Perć przechodzi pn. stokami Z.T. omijając jej wierzchołek. Pierwsze wejście (od
pn.): Janusz Chmielowski i przew. Klemens Bachleda w 1904 (wcześniejsze wejście
jest niepewne).
Sławę zawdzięcza Z.T. swej pd. ścianie opadającej ku Pustej Dolince
krzesanicami, które z powodu...
|
|
| Zameczki (Nie okreslony) |
| |
Zameczki (1431 m), po góralsku Słupy. P. Grupa urwistych turni
wapiennych na pn. stokach Giewontu, między dwiema górnymi odnogami Doliny
Białego, bezpośrednio powyżej Ścieżki nad Reglami.
|
|
| Zamkovszky István (Nie okreslony) |
| |
Zamkovszky István, w słow. literaturze Zamkovský Štefan (1906 Lewocza -
15 V 1961 Bańska Szczawnica). Węg. taternik i przewodnik tatrz., z zawodu
fotograf.
Przybył w Tatry w poszukiwaniu pracy i przez kilka lat zarabiał na życie jako
tragarz wynosząc zaopatrzenie do Schroniska Téryego i Zbójnickiego Schroniska.
W 1936-42 wsp. z Janem Kácianem prowadził jako dzierżawca Schronisko Téryego.
Taternictwo zaczął uprawiać jeszcze...
|
|
| Zamoyski Władysław (Nie okreslony) |
| |
Zamoyski Władysław (18 XI 1853 Paryż - 3 X 1924 Kórnik k. Poznania), syn
gen. Władysława Zamoyskiego, hrabia. Wielki patriota pol. i społecznik.
Właściciel dóbr Kórnik, Zakopane i in.
Dobra Zakopane (ze znaczną częścią Tatr Pol.) zakupił w 1889 i tu zamieszkał,
w Kuźnicach (» własnościowe sprawy). Zdewastowane przez poprzednich właścicieli
lasy tatrz. uratował od zupełnego zniszczenia przez ograniczenie wyrębów i
prowadzenie...
|
|
| Zanussi Krzysztof (Nie okreslony) |
| |
Zanussi Krzysztof (17 VI 1939 Warszawa). Reżyser i scenarzysta filmowy
(Państw. Wyższa Szkoła Teatr. i Film. w Łodzi 1960-66, poprzednio studia na UW i
UJ).W jego bogatej i często nagradzanej twórczości film. są też filmy o tematyce
tatrz. (z jego scenariuszem i reżyserią): Spirala (1978), Constans
(1980). Lit. - "Kto jest kim w Polsce" 1989.
|
|
| Zapałowicz Hugo (Nie okreslony) |
| |
Zapałowicz Hugo (15 XI 1852 Lublana - 20 XI 1917 Perowsk, Turkiestan
Zachodni). Wybitny pol. botanik oraz podróżnik i działacz tur. (TT), z zawodu
prawnik (UJ 1871-75, dr 1876), z zamiłowań przyrodnik (studia na uniw.
wiedeńskim 1880-81). W 1880-1905 i 1914-17 służył w wojsku austr. jako sędzia, w
1915-17 w niewoli rosyjskiej. Czł. koresp. AU 1894.
Na Babiej Górze i w Tatrach był po raz pierwszy w 1870 (lub 1869) z kolegami,
a ich...
|
|
| zapieranie (Nie okreslony) |
| |
zapieranie. W taternictwie oznacza specjalny sposób wspinania się, np. w
gładkich kominach, gdy z braku stopni i chwytów wyzyskuje się tarcie opierając
stopy o jedną ścianę komina, a plecy i dłonie o przeciwległą. Wywierając
odpowiedni nacisk można się tak utrzymać między gładkimi pionowymi ścianami
komina, a przez kolejne zwalnianie nacisku rąk, stóp i pleców można się posuwać
w górę lub w dół.Poprawnym terminem jest jedynie:...
|
|
