| Anczyc Wacław Zygmunt (Ludzie) |
| |
Anczyc Wacław Zygmunt (4 II 1866 Warszawa - 27 IX 1938 Kraków), syn »
Władysława L. Anczyca. Drukarz, wielki miłośnik Tatr, zasłużony działacz TT w
1898-1903 i 1918-25. Od 1885 prowadził odziedziczoną po ojcu drukarnię i
doprowadził ją do rozkwitu. Jest autorem wspomnień O dawnym Zakopanem ("Wierchy" 15, 1937), które dają interesujący obraz dawnego
Zakopanego i pol. turystyki tatrz. od
ok. 1860 (gł. z lat 1870-tych).
...
|
|
| Anczyc Władysław Ludwik (Ludzie) |
| |
Anczyc Władysław Ludwik (12 XII 1823 Wilno - 28 VII
1883 Kraków).
Literat, publicysta, działacz oświat., autor m.in. dramatów o tematyce lud. i
popularnego niegdyś widowiska Kościuszko pod Racławicami (1880). Uczestniczył w ruchach rewol. 1846 i 1848.
Od 1861 stał się częstym bywalcem Zakopanego i turystą tatrz. Od 1863
przyczyniał się do spopularyzowania Zakopanego i Tatr wśród pol. społeczeństwa...
|
|
| Anczyc Władysław Marceli (Ludzie) |
| |
Anczyc Władysław Marceli (17 X 1894 Kraków - 1940
Katyń), syn » Wacława Zygmunta Anczyca, a wnuk
Władysława Ludwika Anczyca.
Muzykolog, geolog, działacz sportowy. W 1938-39 prowadził po swym dziadku i
ojcu drukarnię w Krakowie. W 1928 wiceprezes STAZS w Krakowie. Zamiłowany
turysta i taternik, np. w 1930 uczestniczył w I wejściu pn.-wsch. granią Małego
Młynarza, a w 1935 razem ze Stanisławem K. Zarembą dokonał II wejścia wsch....
|
|
| Andráši Július (Ludzie) |
| |
Andráši Július (23 III 1925 Koszyce - 13 VII 1995 Dolny
Smokowiec, poch. w Nowym Smokowcu).
Słowowacki taternik, alpinista i ratownik górski.
Taternictwo uprawiał od 1946, dokonując wielu pierwszych wejść, np. wsch.
ścianą Zadniej Baszty (w 1948), pd.-wsch. urwiskiem Małej Szarpanej Turni
(1948), pd.-zach. ścianą Małego Gierlachu (1948). W 1949 zamieszkał w Starym
Smokowcu (potem Pod Lasem), w 1950 został przewodnikiem...
|
|
| Andrašovan Tibor (Ludzie) |
| |
Andrašovan Tibor (2 IV 1917 Slovenská Lupča).
Słow. kompozytor i
dyrygent. Tematycznie jego twórczość jest częściowo związana z Tatrami i
Podtatrzem, np. opera Hájnikova žena (1971), muzyka do filmów jak
Rodná zem, utwory muzycz. dla zespołów lud.: Povest o Jánošíkovi,
Goralská lubost i in.
|
|
| Andrássy Tivadar (Ludzie) |
| |
Andrássy Tivadar (1857 Paryż-13 V 1905 Budapeszt).
Węg. ziemianin i polityk, malarz amator. Na jego pośmiertnej wystawie w
Budapeszcie (1907) pokazano liczne pejzaże z Tatr i Magury
Spiskiej.
|
|
| Andraszowa (Miejscowość) |
| |
Andraszowa lub Andraszowa Liptowska (580 m);
Ondrašová, Liptovská Ondrašová; Andrásfalu.
Wieś na Liptowie nad pr. brzegiem Wagu, tuż na pn.-zach. od Mikułasza Lipt.,
do którego została włączona w 1960. Od XIII w. do 1848 była własnością i
siedzibą rodu » Pongrác, do którego należała wtedy także część Tatr
Zach.
|
|
| Andrusikiewicz (Ludzie) |
| |
Andrusikiewicz (rodzina). Poprzez kilka pokoleń
niejeden członek tej rodziny, wywodzącej się od nauczyciela i organisty w
Słopnicy Królewskiej i Gdowie, Wojciecha A. (1778-1868), związany był z Podhalem i Tatrami.
Z trzech synów Wojciecha dwaj starsi też byli nauczycielami i organistami:
Wojciech A. (1818-80) w Krościenku u stóp Pienin, a » Jan Kanty A. (1815-50) w
Chochołowie pod Tatrami, gdzie stał się przywódcą » Chochołowskiego...
|
|
| Andrusikiewicz Janusz (Ludzie) |
| |
Andrusikiewicz Janusz (10 III 1925 Grudziądz),
praprawnuk » Jana Kantego Andrusikiewicza, wnuk »
Romana Emanuela Andrusikiewicza.
Historyk (dr), ekonomista (mgr), krajoznawca, harcmistrz, długoletni działacz
Zw. Podhalan i PTTK, przew. beskidzki klasy I, instruktor przewodnictwa
beskidzkiego, przodownik GOT (także na Tatry Pol.),
badacz dziejów Podhala w XIX w.
Od 1956 ogłosił w czasopismach liczne artykuły, notatki i recenzje o...
|
|
| Andrusikiewicz Jan Kanty (Ludzie) |
| |
Andrusikiewicz Jan Kanty (9 X 1815 Słopnica Królewska
k. Limanowej, obecnie Słopnice Limanowskie - 9 I 1850 Kamienica k. Limanowej).
Nauczyciel i organista w Chochołowie (1833-46), gł. organizator i przywódca »
Chochołowskiego Powstania w 1846. Prawdopodobnie uczestniczył też w Powstaniu
Listopadowym w 1830. W Chochołowie gorliwie szerzył oświatę i czytelnictwo wśród
górali rozbudzając również ich świadomość narodową. Wspierał...
|
|
| Andrusikiewicz Roman Aleksander (Ludzie) |
| |
Andrusikiewicz Roman Aleksander (14 XI 1837
Chochołów - 25 I 1914 Kraków), średni syn » Jana Kantego Andrusikiewicza. Nauczyciel i organista, od 1854 na Podhalu w Poroninie i od 1860 do 1863 w
Kuźnicach. W tym okresie, 24 IX 1861, ożenił się w Zakopanem z Marią Serowatka
czy Syrowatka, córką lekarza w zakładach hutn. w zakop. Kuźnicach. Po 1863 był nauczycielem i
inspektorem szkolnym w różnych miejscowościach galic. poza Podhalem, a jako...
|
|
| Andrusikiewicz Roman Emanuel (Ludzie) |
| |
Andrusikiewicz Roman Emanuel (25 XII 1862 Zakopane - 24 IX 1924 Lwów)
wnuk » Jana Kantego Andrusikiewicza, a najstarszy syn » Romana Aleksandra
Andrusikiewicza.
Pracował w sądownictwie (w Krakowie 1894-1908 i we Lwowie od
1909), a pod pseud. Jacek Obrochta ogłosił liczne wiersze, poematy i opowiadania
o tematyce w znacznej części podhalańskiej i tatrz., rozproszone w czasopismach
w Polsce i USA. W wielu utworach pisze o swym dziadku i o...
|
|
| Andrusikiewicz Teofil (Ludzie) |
| |
Andrusikiewicz Teofil lub Bogumił (18 XII 1835
Chochołów - przed 1873), najstarszy syn » Jana Kantego Andrusikiewicza, nauczyciel i organista.
Błędna jest wiadomość jakoby za czasów Homolacsów w 1860-63 był on
nauczycielem szkoły "trywialnej" (podstawowej) w zakop. Hutach czyli Kuźnicach i
równocześnie kapelmistrzem tamtejszej orkiestry górników i hutników. Wszystko to
odnosi się w rzeczywistości do jego brata, » Romana Aleksandra...
|
|
| Andrusov Dimitrij (Ludzie) |
| |
Andrusov Dimitrij (7 XI 1897 Juriew = Tartu =
Dorpat, Estonia - 1 IV 1976 Bratysława). Wybitny geolog, od 1941 prof. uniw. w
Bratysławie, czł. SAV i czł. koresp. ČSAV.
Geologią Słowacji i zwł. Karpat zajmował się od 1923 i z tej dziedziny
ogłosił liczne prace, np. Geologický výskum vnútorného bradlového pásma v
západných Karpatoch (cz. 1-5, 1931-45), Geológia československých
Karpát (t. 1-3, Br. 1958-65),...
|
|
| Andrzejkowiczówna Maria Magdalena Buttowt (Ludzie) |
| |
Andrzejkowiczówna Maria Magdalena Buttowt (22 VII
1852 Bałandycze k. Grodna - V 1933 Porczów).
Malarka (studia w Monachium 1872-74 i 1876-77). Malowała i wystawiała obrazy
hist., rel. i rodzajowe oraz portrety.
Od 1886 lub wcześniej bywała w Zakopanem. W Bibl. Jag. zachował się jej
rysunek Góral grający na kobzie (1886). Była jedną z pierwszych
kolekcjonerek okazów podhalańskiej sztuki lud. i wzorów jej ornamentyki (od...
|
|
| anekumena (Terminologia) |
| |
Tereny niezamieszkane, których niekorzystne warunki
naturalne nie dają człowiekowi możliwości ani osiedlenia się, ani użytkowania,
np. piętro turniowe w Tatrach. Zob. też ekumena i subekumena.
|
|
| Anioły (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Anioły;Pięć pokaźnych, urwistych turni w dolnym odcinku pn. grani Młynarza, między
gł. gałęzią Doliny Białej Wody a dolną częścią Żabiej Doliny Białczańskiej.
Bezpośrednio na pn. od Aniołów w tejże grani znajdują się niższe od nich Limbowe
Turniczki, a na pd. od nich Skoruszowa Turnia. Pierwsze wejście na A.: Alfred
Grosz i Julius A. Hefty w 1914.
Lud. nazwa A. pochodzi zapewne od ich wysmukłego kształtu i położenia wysoko...
|
|
| Anonymus Belae regis notarius (Wydawnictwo) |
| |
Anonymus Belae regis notarius lub Anonymus notarius
(XII-XIII w.).
Nieznany z nazwiska notarius (pisarz, sekretarz) króla węg. Beli III
(1173-1196). Po śmierci tego króla napisał po łac. kronikę Gesta
Hungarorum; zachowany jej rps pochodzi z poł. XIII w., I wyd. drukiem:
Vindobonae 1746; wydana też jako Anonymi Belae Regis Notarii Historia (Cassoviae 1752).
Jest to najstarsza kronika węg., cenne źródło do...
|
|
| Antałowski Potok (Woda) |
| |
Antałowski Potok
Jeden z gł. strumieni w pd.-zach. części wsi Kościelisko. Powstaje na wys. ok. 945
m w Nędzowskich Borach (zaraz na pn.-zach. od Nędzówki),
płynie ku pn.-zach. i po minięciu osiedli Antałówka i
Roztoki wpada na wys. ok. 870 m do Czarnego Dunajca jako jeden z jego pr. dopływów.
Jeden z gł. dopływów A.P. to » Staników Potok, płynący ze Stanikowego Żlebu w
Tatrach.
Nazwa A.P.: od wspom. osiedla...
|
|
| Antałówka (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Antałówka;Nazwa powtarzająca się na Skalnym Podhalu, u samego podnóża
Tatr (także na Orawie). Jedna A. to polana z osiedlem między dolnymi biegami
Wielkiego Głębokiego Potoku i Antałowskiego Potoku, przy zmiennej tu granicy
Witowa i wsi Kościelisko. Druga A. to wzgórze (940, 937 m) z osiedlem w
Zakopanem, zaraz na pn. od Kozińca,
między górną (pd.) częścią ul. Jagiellońskiej a Drogą do Olczy. Na tej zakop. A.
znajduje się »...
|
|
| antologie (Nie okreslony) |
| |
antologie . Nie istnieje żadna obszerniejsza oraz tematycznie i
chronologicznie szersza a. literatury tatrz., jest jednak kilka książek, które
wspólnie wzięte spełniają rolę takiej a. w dość znacznym zakresie. Przede
wszystkim jest to 4-tomowy cykl Ferdynanda Hoesicka Tatry i Zakopane;
Przeszłość i teraźniejszość (1920-31) oraz jednotomowy wybór z tego cyklu
pt. Legendowe postacie zakopiańskie (Wa. 1959).
Zamiarem...
|
|
| Antoniak Feliks (Ludzie) |
| |
Antoniak Feliks (9 V 1888 Kraków - 13 III 1974
Chorzów). Artysta rzeźbiarz, jeden z pionierów narciarstwa w Polsce.
W 1903-08 był uczniem zakop. Szkoły Przem. Drzewn. (klasa rzeźby figuralnej)
i od 1905 pod wpływem dyrektora tej szkoły, Stanisława Barabasza, on i koledzy
jeździli na nartach własnego wyrobu. Od 1906 chodził na wycieczki narc. w
towarzystwie S. Barabasza, Mariusza Zaruskiego, Stanisława Zdyba, Józefa
Lesieckiego,...
|
|
| Antoníček Rudolf (Ludzie) |
| |
Antoníček Rudolf (1921 Hranice).
Czes. taternik i alpinista.
W Tatrach był najczynniejszy w 1951-57 dokonując wtedy wielu wejść zim., np.
wsch. ścianą Lodowego Szczytu drogą Grosza w 1952, pn. ścianą Małego
Kiezmarskiego Szczytu drogą Stanisławskiego w 1955, pd.-zach. ścianą Gierlachu
Kominem Sawickiego w 1956.
Główną Grań Tatr Wys. przeszedł w lecie 1955 i...
|
|
| Antoniewicz Włodzimierz (Ludzie) |
| |
Antoniewicz Włodzimierz (15 VII 1893 Sambor - 20 V
1973 Warszawa). Wybitny archeolog, prof. UW, czł. PAU i PAN, autor b. licznych
prac z zakresu archeologii, muzeologii, etnografii itd., działacz krajozn. i
tur. w AKT, PTT i PTK, czł. hon. PTTK (1965).
W 1912 jako student był kierownikiem zakop. schroniska AKT i po egzaminie
złożonym przed komisją przewodnicką (Mariusz Zaruski i przew. Jakub Wawrytko)
uzyskał (wraz z Józefem Oppenheimem)...
|
|
| antymonit (Geologia) |
| |
Siarczek antymonu, należący do grupy » błyszczów. Niekiedy towarzyszą mu drobniutkie
wpryśnięcia złota lub srebra, występujące np. w górnych partiach Krywania, także w okolicach Mnicha. Te ilości kruszcu są minimalne,
nieopłacalne do eksploatacji. Również w Tomanowej Dolinie, w żyłach kwarcu występuje a., też z minimalnymi
wpryśnięciami złota.
|
|
| Anusine Oczko (Woda) |
| |
Anusine Oczko;wyjątkowo Suchy Staw
Bystry;
Anitino očko jest nazwą
używaną przez pasterzy lipt. przed 1935. Anusine Oczko jest jej kalką.
Młodziejowski używał przejściowo nazwy Suchy Staw Bystry (od Suchego
Zadku).
Pomiary Jerzego Młodziejowskiego z 1935
(w nawiasach powojenne pomiary czechosł.): pow. 0,394 (0,34) ha, 120 x 54,5 (119
x 53) m, głęb. 2,9 m.
|
|
