| Pawłowy Grzbiet (Nie okreslony) |
| |
Pawłowy Grzbiet (ok. 1400-2000 m), także Grzbiet nad Pawłową lub po
prostu Nad Pawłową; Nad Pavlovou; Pavlovarücken; Pavlova-hát. S.Szeroka
dolna część pd. grani Krywania, na pn.-wsch. od Pawłowej Polany (od niej
pochodzi nazwa).
|
|
| Pax Ferdinand (Nie okreslony) |
| |
Pax Ferdinand (26 VII 1858 Königinhof = Dvůr Králové nad Labem, Czechy -
1 III 1942 Wrocław). Niem. botanik (znany morfolog i cytolog), doc. Uniw. Wrocł.
do 1889, potem kustosz ogrodu bot. w Berlinie (1889-93) i prof. Uniw. Wrocł.
(1893-1928).
Rezultatem jego podróży nauk. po Karpatach jest dwutomowe dzieło Grundzüge
der Pflanzenverbreitung in den Karpathen (Leipzig 1898, 1908). Tatr i
Podtatrza dotyczy też szereg jego in. prac...
|
|
| Pax Ferdinand, jun. (Nie okreslony) |
| |
Pax Ferdinand, jun., syn znanego botanika o tym samym imieniu (zob.
wyżej). Niem. zoolog, we Wrocławiu jeszcze w pierwszych latach po II wojnie
światowej.Podobnie jak ojciec zajmował się trawertynami w Ganowcach na Spiszu,
mianowicie ich fauną kopalną w pracy Einige fossile Insekten aus den
Karpathen ("Zs. f. Wiss. Insektenbiol." 1908). Niepylaka apollo dotyczy jego
praca Geographische Verbreitung und Rassenbildung des Apollofalters in den...
|
|
| Payer Hugo (Nie okreslony) |
| |
Payer Hugo (24 XI 1823 Maciejowce na Spiszu - 15 III 1898 Kiezmark).
Spiskoniem. działacz tur. i społ., z zawodu nauczyciel (1845-67 w Kiezmarku),
potem urzędnik kasy oszczędnościowej tamże (1867-72) i dyr. banku kiezm.
(1872-88). W 1861-67 był wielce zasłużonym prezesem spiskiego związku
nauczycieli.
Był jednym z założycieli (1873), pierwszym wiceprezesem i b. aktywnym
działaczem Węg. Tow. Karp. (MKE) oraz redaktorem pierwszych 3 tomów...
|
|
| pegmatyt (Nie okreslony) |
| |
pegmatyt. Gruboziarnista, b. kwaśna skała, barwy białawej, różowej,
czerwonawej, występująca żyłowo w granicie i gnejsie. Utworzyła się przez
wykrystalizowanie składników z jeszcze gorącej cieczy, pozostałej po wytworzeniu
się granitu. Skład chemiczny p. różni się nieco od granitu. P. występuje na
terenie Tatr w paru typach. B. dużo p. znajduje się w okolicy Kasprowego
Wierchu, na obszarze tzw. tatrzańskiej wyspy krystalicznej.
|
|
| Pelíšek Josef (Nie okreslony) |
| |
|
|
| Peltz Magnus (Nie okreslony) |
| |
Peltz Magnus, błędnie Pelz (II poł. XIX w.). Niem. przemysłowiec,
fabrykant lalek i zabawek w Saksonii, zięć » Ludwiga Eichborna, od którego w
1881 przejął dobra białczańsko-zakop. i był ich właścicielem do 1888, kiedy
dobra te zostały sądownie zlicytowane.
P. w 1881 całkowicie zaniechał w Kuźnicach nieopłacalnej już produkcji hutn.,
a otworzył w tymże roku papiernię wytwarzającą masę drzewną i tekturę. W 1884
założył na...
|
|
| pełnik siedmiogrodzki (Nie okreslony) |
| |
pełnik siedmiogrodzki (Trollius europaeus ssp. transsilvanicus
), z rodziny Jaskrowatych (Ranunculaceae ). Piękna roślina o liściach
głęboko pięciodzielnie powycinanych i zazębionych, podobnych trochę do liści
jaskra, o kwiatach jak niewielkie cytrynowożółte różyczki. Górale nawet nadali
mu nazwę górska róża, a czasami nazywają go lelują .
P. rośnie najczęściej w piętrze hal, na podłożu...
|
|
| perć (Terminologia) |
| |
perć (plur. perci lub percie). W gwarze podh.: wąska
ścieżka, czasem miejscami zanikająca, wydeptana przez owce lub krowy, przez dziką zwierzynę (kozice, jelenie itd.), także przez turystów lub taterników. Wyjątkowo używa się tego terminu
na oznaczenie zbudowanego szlaku, np. Orla
Perć.
|
|
| Perkowski Piotr (Nie okreslony) |
| |
Perkowski Piotr (17 III 1901 Oweczacze, Ukraina - ok. 15 VIII 1990).
Kompozytor (studia m.in. u Karola Szymanowskiego), prof. wyższych szkół muzycz.
we Wrocławiu i Warszawie, prezes różnych stowarzyszeń muzycz. Przyjaźnił się z
Szymanowskim, bywał u niego w Zakopanem w "Atmie".Skomponował m.in. utwór w
pierwszej wersji kameralny na skrzypce i fortepian pt. Karolowi
Szymanowskiemu (1952, wyd. 1955), a w drugiej wersji na orkiestrę kameralną...
|
|
| Petecki Jan Kazimierz (Nie okreslony) |
| |
Petecki Jan Kazimierz (21 V 1911 Jarosław - 18 IX 1939 Tarnopol).
Turysta, narciarz, taternik, działacz PTT i Klubu Wysokogórskiego, prawnik (UJ,
ok. 1936, mgr). W 1930-36 był czynnym członkiem Sekcji Wioślarskiej AZS w
Krakowie.
Poprzez harcerstwo doszedł do turystyki górskiej i taternictwa. W 1935-37
uczestniczył w lecie i zimie w nowych przejściach tatern., m.in. ze Stefanem
Bernadzikiewiczem, Stanisławem Grońskim i Wawrzyńcem...
|
|
| Petőfi Sándor (Nie okreslony) |
| |
Petőfi Sándor (1 I 1823 Kiskőrös k. Budapesztu - 31 VII 1849 na polu
walki pod Segesvár = Sighisoara w Siedmiogrodzie, obecnie Rumunia). Wybitny węg.
poeta, uczestnik rewolucji w 1848-49, walczył w armii L. Kossutha, w 1849 był
adiutantem gen. Józefa Bema.W 1845 przebywał jakiś czas w Nowej Wsi Spiskiej i
wybrał się wtedy w Tatry, jednakże z powodu niepogody zawrócił z Kiezmarku. W
jego poezji występują Karpaty w wierszu Az alföld , a...
|
|
| Petr Karel (Nie okreslony) |
| |
Petr Karel (1871 1936). Czes. działacz tur., wielki miłośnik Tatr.
Pisywał pod różnymi pseudonimami, najczęściej jako Karel Petrovič. Jest autorem
przewodnika Průvodce po Vysokých Tatrách (Pr.1924) i ogłaszał artykuły na
tematy tatrz., np. Vyšná cesta tatranská, zvaná Sokolská ("Krásy Slov."
3, 1923, nr 4), Závory, 1879 m (tamże 5, 1925-26, nr
3).
|
|
| Petrik Lajos (Nie okreslony) |
| |
Petrik Lajos (1851 Sopron - 7 VI 1932). Węg. turysta, taternik i
fotograf, chemik, prof. i dyr. Wyższej Szkoły Przem. w Budapeszcie.
W 1891 on i przewodnicy spiskoniem. Matthias i Stefan Faith dokonali II
wejścia na Jastrzębią Turnię; wejście to było wtedy mylnie uważane za pierwsze i
jako takie opisane przez P.: A Kárbunkulus torony első megmászása ("Tur.
Lapja" 1892, nr 1), a w rzeczywistości I wejścia dokonał przew. Maciej...
|
|
| Petrycki Roman (Nie okreslony) |
| |
Petrycki Roman (? Poznań? - 25 VIII 1987 Warszawa). Operator film.,
fotograf górski, taternik, alpinista. Po II wojnie świat. mieszkał przez szereg
lat w Zakopanem, potem kolejno w Krakowie i Warszawie, realizując filmy
krótkometrażowe dla telewizji.W Tatrach m.in. zrealizował tatern. film
instruktażowy Technika asekuracji (1955). Jako operator film. brał udział
w dwóch pol. wyprawach alpin. i nakręcił na nich filmy krótkometrażowe....
|
|
| pęknięcie (Nie okreslony) |
| |
pęknięcie. W taternictwie oznacza wąską, podłużną szczelinę w skałach, o
b. różnych wymiarach; zasadniczo termin ten jest synonimem »
szczeliny.
|
|
| piarg (Terminologia) |
| |
Wyraz z gwary podh., oznaczający okruchy skał różnej
wielkości gromadzące się gł. u stóp ścian górskich, na mniej stromych stokach
oraz w żlebach i poniżej ich wylotów. Ruchomy p. to taki, który przy stąpnięciu
nań łatwo osuwa się w dół. P. gromadząc się u stóp ścian górskich i poniżej
wylotów większych żlebów często tworzy
większe lub mniejsze stożki piargowe, jak u stóp Mięguszowieckiego Szczytu i Cubryny nad Morskim...
|
|
| piarżysko (Nie okreslony) |
| |
piarżysko. Duży obszar piargów.
|
|
| Piarżysta Dolina (Nie okreslony) |
| |
Piarżysta Dolina; Piargová dolinka. S. Jest to górna część
Ciemnosmreczyńskiej Doliny: jej trzecie piętro (z Wyżnim Ciemnosmreczyńskim
Stawem) i czwarte (najwyższe) piętro. Nazwa P.D. jest pochodzenia lud., od słowa
piarg. Dla górali podh. w dawnych czasach dolina ta była jednym z
ulubionych terenów polowań na kozice (nawet śpiewali o niej piosenkę).Nazwą P.D.
często oznacza się całą Ciemnosmreczyńską Dolinę, co nie jest...
|
|
| Piarżysta Przełęcz, Skrajna (Nie okreslony) |
| |
Piarżysta Przełęcz, Skrajna, dawniej Zachodnia Przełęcz pod Cubryną;
Smrečinské sedlo, Temnosmrečinské sedlo; Südwestliches Smrečiner Joch;
Délnyugati-Szmrecsini-hágó. S. Wcięcie w grani łączącej Cubrynę z
Koprowym Wierchem w miejscu, gdzie stromo opadająca pn.-wsch. grań tego
ostatniego przechodzi w zasadniczo poziomy grzebień Piarżystych Czub.Pierwsze
wejście i przejście:Władysław Kleczyński i przew. Klemens Bachleda ok....
|
|
| Piarżysta Przełęcz, Zadnia (Nie okreslony) |
| |
Piarżysta Przełęcz, Zadnia, dawniej Wschodnia Przełęcz pod Cubryną; Sedlo
pod Čubrinou, sedlo pod Čubrinkou; Nordöstliches Smrečiner Joch;
Északkeleti-Szmrecsini-hágó. S. Wąska szczerba mn. w. w połowie długości
grani łączącej Cubrynę z Koprowym Wierchem, między Cubrynką a Piarżystymi
Czubami.Pierwsze wejście i przejście: Tytus Chałubiński i towarzysze z zakop.
przewodnikami ok. 1880.Nazwa: od Piarżystej Doliny.
|
|
| Piarżyste Czuby (Nie okreslony) |
| |
Piarżyste Czuby; Piargový chrbát. S. Turniczki i garby w grani
między Zadnią Piarżystą Przełęczą a Skrajną Piarżystą Przełęczą. Pierwsze
przejście granią: A. Pawłowski, Mieczysław Świerz i Władysław Ziętkiewicz w
1921.Nazwa: od Piarżystej Doliny.
|
|
| piarżysty (Terminologia) |
| |
Pokryty lub wypełniony piargiem, np. piarżyste zbocze, piarżysty żleb.
|
|
| Piasecki Eugeniusz (Nie okreslony) |
| |
Piasecki Eugeniusz (13 XI 1872 Lwów - 17 VII 1947 Ptaszyn k. Cieplic,
poch. w Poznaniu), syn »dra Wenantego Piaseckiego.
Lekarz (studia w UJ 1891-96, dr), teoretyk wychowania fiz., narciarz i
taternik, działacz harcerski. Prof. Uniw. Pozn. 1919-39 i 1945-47 oraz Uniw.
Lwow. 1939-41, a od 1920 także dyr. Studium Wychowania Fiz. w Poznaniu. Autor
wielu prac z dziedziny wychowania fiz. i medycyny.
Od młodości dużo przebywał w Zakopanem,...
|
|
| Piasecki Stanisław (Nie okreslony) |
| |
Piasecki Stanisław (15 XII 1900 Lwów - 12 VI 1941 Palmiry k. Warszawy),
najstarszy syn » Eugeniusza Piaseckiego. Literat, publicysta, krytyk lit.,
skrajnie prawicowy działacz polit., taternik, mgr ekonomii Uniw. Pozn. 1925.
Dużo przebywał w Zakopanem, gdzie w 1917 otrzymał maturę. W 1919-20 służył w
» Kompanii Wysokogórskiej i wtedy uprawiał taternictwo w towarzystwie
Mieczysława Świerza i in. Brał udział w I wejściu zach. filarem na...
|
|
| Piasecki Wenanty (Nie okreslony) |
| |
Piasecki Wenanty (15 VII 1832 Magdalówka k. Tarnopola - 25 VIII 1909
Linz, Austria). Lekarz (studia przerywane, w UJ, uniw. w Pradze i UJ 1867, dr
1870), propagator przyrodolecznictwa, teoretyk i nauczyciel wychowania fiz.,
jeden z pionierów ruchu gimnastycznego w Polsce, działacz "Sokoła", w powstaniu
1863 komisarz Rządu Narodowego. Był jednym z pierwszych lekarzy osiadłych w
Zakopanem (od 1880).
Zakopane i Tatry poznał już w 1863, w drodze z...
|
|
| piaskowiec (Nie okreslony) |
| |
piaskowiec. Skała osadowa, powstała z ziarn piasku, posklejanych
lepiszczem (wapiennym, ilastym, żelazistym lub krzemionkowym). Piaskowce w
Tatrach powstawały w triasie, w jurze, także w kredzie, a częściowo i w eocenie
jako składniki zespołu fliszowego. Skały piaskowcowe występują np. w Tomanowej
Dolinie, nad Smytnią Polaną w Kościeliskiej Dolinie, w pobliżu Tokarni, pod
Jatkami w Przednich Koperszadach.
|
|
| Piątkiewicz Bronisław (Nie okreslony) |
| |
Piątkiewicz Bronisław (14 IX 1878 Babica, pow. Rzeszów - 4 XII 1966
Warszawa). Geodeta (Politechn. Lwow. i Uniw. Lwow. 1898-99, UJ 1899-1902 i za
granicą), w Polsce jeden z pierwszych specjalistów od fotogrametrii, kier.
Oddziału Fotogeodezyjnego Min. Robót Publ. 1924-32, prof. fotogrametrii
Politechn. Warsz. 1946-60. Działał w skautingu, potem w harcerstwie.
W 1924 brał udział w pracach pol.-czechosł. komisji delimitacyjnej,
ustalającej...
|
|
| Piątkowski Eugeniusz (Nie okreslony) |
| |
Piątkowski Eugeniusz (3 VIII 1898 Kraków - 12 I 1976 Warszawa).
Nauczyciel (wydz. filoz. UJ 1916-21), urzędnik, taternik, fotografik tatrz., w
1959-65 kier. biura zarządu gł. Klubu Wysokogórskiego.
Po Tatrach chodził dużo i często od 1908, najpierw tylko turystycznie,
później także taternicko. Przed 1959 był działaczem Koła Warsz. Klubu
Wysokogórskiego.
Był zamiłowanym i wybitnym fotografikiem tatrz., którego prace fot....
|
|
| Piekielnikowa Turnia (Nie okreslony) |
| |
Piekielnikowa Turnia; Pekelník; Höllenturm; Pokol-torony. S.
Turnia w pd.-wsch. grani Diablowiny, nad Szatanią Przełęczą. Nazwa P.T.: »
Szatan.
|
|
