ZAKOPANE I TATRY - ZAKOPANE I TATRY - ZAKOPANE I TATRY - ZAKOPANE

E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
ZAKOPANE - PORTAL ZAKOPIASKI - ZAKOPANE - PORTAL ZAKOPIASKI - ZAKOPANE - PORTAL ZAKOPIASKI - ZAKOPANE
Noclegi - Baza turystyczna Noclegi - Baza turystyczna
kwatery, pensjonaty, hotele, noclegi
odbierz pocztinformacja online
Kamera online (webKamera) - widok na Tatry z okna MATinternet s.c. ZAKOPANE - ul. Ks. Stolarczyka 12
Narty Narty
wyciągi, narty, snowboard
Tatry Tatry
wycieczki, encyklopedia, porady
Informator Informator
zarezerwuj pokój, praktyczne informacje
Nowiny Nowiny
aktualności, kalendarz imprez
Zakopane Zakopane
wszystko o Zakopanem
Galeria tatrzańska Galeria tatrzańska
zdjęcia z Tatr, kartki elektroniczne
Podhale-Sport Podhale-Sport
Podhale-Sport - sport na Podhalu
Podhale Podhale
miejscowości, folklor, powiat
felietony felietony
opowiadania opowiadania
fotoreportaże fotoreportaże
ogłoszenia w portalu Zakopane, Tatry, Noclegi ogłoszenia
kalendarz imprez kalendarz imprez
kamery online - aktualny widok na Giewont / Tatry kamery online
spacery i wycieczki po Zakopanem, Podhalu, Tatrach spacery/wycieczki
informator turystyczny - Zakopane, Podhale Tatry informator turysty
Wielka Encyklopedia Tatrzańska encyklopedia
ośrodki narciarskie, wyciągi, narty, snowboard, deska, trasa, slalom, warunki na stoku, kamery ośrodki narciarskie
ABC turysty abc turysty
zaplanuj wycieczkę w Tatry zaplanuj wycieczkę
aktywny wypoczynek dla aktywnych
pogoda / warunki pogodowe - Zakopane, Podhale, Tatry pogoda / warunki
rozkłady jazdy PKS, PKP, BUSY rozkłady jazdy
dojazd do Zakopanego Zakopane - dojazd
galeria tatrzańska galeria tatrzańska
galerie użytkowników wasze galerie
wyślij kartkę elektroniczną wyślij kartkę
konkursy konkursy
folklor - muzyka góralska, śpiew góralski, taniec góralski, gwara góralska, kuchnia góralska, oscypek, ciupaga, strój góralski, zwyczaje góralskie folklor
kultura i sztuka kultura i sztuka
imprezy regionalne imprezy regionalne
baza turystyczna - noclegi, kwatery, pokoje, pensjonaty, apartamenty, hotele baza turystyczna
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański» Historia - Zakopane

Historia Zakopanego

 
Zakopane w XIX w. (fot. arch. Muzeum Tatrzańskiego)

Osadnictwo, posuwające się w górę potoków Biały Dunajec, Zakopianka i Cicha Woda, dotarło w rejon Zakopanego (a raczej przysiółków Ustup i Olcza) najprawdopodobniej na przełomie XV i XVI wieku.

Równolegle rejon ten był terenem tzw. przepasek - górale, idący z owcami w hale szlakiem prowadzącym przez grzbiet Gubałówki, pozostawali w Kotlinie Zakopiańskiej do czasu zejścia śniegów z gór. Najpóźniej w połowie XVI w. powstały dwa najstarsze centra osadnicze Zakopanego - w okolicach Ustupu i Olczy oraz w widłach Cichej Wody i Potoku Młyniska. Pierwsze dokumenty, wzmiankujące Zakopane pochodzą z początku XVII w. Nazwa Zakopane pojawia się po raz pierwszy w Kronice Parafii Czarnodunajeckiej z datą 1605 r., następnie w dokumencie sądowym rodziny Rubzdelów z 1616, a potem w przywileju cerklowym dla Jędrzeja Jarząbka z 1630. W wieku XVII i XVIII coraz więcej rodzin osiadało w Zakopanem: w 1765 r. odnotowano tu 37 osiadłości i 2 młyny, ale liczba ta wydaje się dość zaniżona. Zajęcia ludności to ubogie rolnictwo (uprawa jęczmienia i owsa, kapusty i - od XVIII w. - ziemniaków) i pasterstwo. W 1766 rozpoczęto w Kuźnicach budowę huty żelaza. Górnictwo i hutnictwo stało się dodatkowym źródłem dochodu dla mieszkańców. W połowie XIX w. pod rządami rodziny Homolacsów huta była największym zakładem metalurgicznym Galicji.

W 1770 r. Austria, pod pozorem utworzenia kordonu sanitarnego, przesunęła granice i zagarnęła starostwo nowotarskie z Zakopanem (oraz ziemię sądecką i czorsztyńską).
 
  
W Kuźnicach w XIX w.



W głębi budynki starej hamerni



(fot. archiwum)

Niebawem Kuźnice stały się centralnym punktem doliny zakopiańskiej, gdzie na przełomie XVIII i XIX w. zaczęli przybywać pierwsi badacze Tatr, a niebawem pierwsi kuracjusze, leczący żentycą choroby płucne. W 1806 Jan Homolacs został właścicielem huty. Około 1800 r. powstała z fundacji Pawła Gąsienicy pierwsza kaplica przy późniejszej ul. Kościeliskiej.

Wg spisu ludności z 1818 r. Zakopane wraz z Kościeliskiem liczyło 340 domów, 445 rodzin: 871 mężczyzn i 934 kobiety. W 1824 r. Emanuel Homolacs kupił od rządu austriackiego posiadłości na Podhalu oraz w Tatrach, stając się właścicielem tzw. dóbr zakopiańskich. W 1847 r. powstał drewniany kościół przy ul. Kościeliskiej, od 1848 r. administrowany przez pierwszego proboszcza Józefa Stolarczyka. W tymże roku proboszcz założył szkółkę parafialną.
 

Najstarsze zdjęcie Zakopanego



1860 r.



(fot. archiwum MT)
   
Stary Kościół w Zakopanem



w 1889 r.



(fot. archiwum MT)
   
Ksiądz Józef Stolarczyk



w 1889 r.



(fot. archiwum MT)

Od połowy XIX w. Zakopane stawało się coraz modniejszą wioską letniskową. W 1860 r. ukazał się pierwszy polskojęzyczny przewodnik po Tatrach Eugeniusza Janoty, niebawem przewodniki po Tatrach zaczął wydawać Walery Eljasz.


Karpaten-Land (mapa Galicji, Węgier itd. -  wyd. George Westermann, Brunszwik 1891 r.)
mapa udostępniona przez Tomasza Mrowcę

W 1867 r. władze galicyjskie utworzyły w Zakopanem autonomiczną gminę. Około 1870 r. powstała w Kuźnicach pierwsza poczta, a przy ul. Kościeliskiej sklep Samuela Riegelhaupta i karczma.

  
Tytus Chałubiński z przewodnikami
ok. 1875 r.
(fot. arch. Muzeum Tatrzańskiego)

W 1873 r. przybył na pierwszy dłuższy pobyt do Zakopanego słynny lekarz z Warszawy - dr Tytus Chałubiński, który niebawem stworzył modę na odwiedzanie Tatr przez ludzi sztuki. W tymże roku powstało w Zakopanem Towarzystwo Tatrzańskie - pierwsza ponadzaborowa organizacja turystyczna. W 1875 r. w Kuźnicach dr Ludwik Ganczarski uruchomił pierwszy zakład wodoleczniczy. Produkcja hutnicza zmniejszała się, by wreszcie upaść zupełnie w końcu lat 70. XIX w. W 1875 r. powstała (staraniem TT) Szkoła Przemysłu Drzewnego, w 1881 - szkoła ludowa, w 1883 - szkoła koronkarska dla dziewcząt. Coraz więcej osób przybywało do Zakopanego na wypoczynek lub leczenie. Ułatwiła to otwarta w 1884 r. linia kolejowa Kraków - Sucha - Chabówka. Staraniem TT i Tytusa Chałubińskiego w 1886 r. Zakopane otrzymało status Stacji Klimatycznej (uzdrowiska). W 1889 r. właścicielem dóbr zakopiańskich został Władysław Zamoyski.

1 2 3 



•  Historia Zakopanego   Zgłóś moderatorowi do usunięcia
 waclawhetman      12:20 Pią, 29 Paz 2010
Ten wartościowy artykuł oparty na materiałach dra Macieja Pinkwarta komentuję z przewrotnego przekonania, że dzięki temu zostanie w portalu na dłużej, przynajmniej na stronie forum: komentarze. Nie każdy przecież ma w zasięgu jakiś przewodnik a "wiodący" tekst portalu o prawie szlaku albo o tym, że go nie będzie - osłabia .
...na dobry początek Polki wygrały I seta z Japonkami!










Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024