Zamkovszky István

Zamkovszky István, w słow. literaturze Zamkovský Štefan (1906 Lewocza - 15 V 1961 Bańska Szczawnica). Węg. taternik i przewodnik tatrz., z zawodu fotograf.

Przybył w Tatry w poszukiwaniu pracy i przez kilka lat zarabiał na życie jako tragarz wynosząc zaopatrzenie do Schroniska Téryego i Zbójnickiego Schroniska. W 1936-42 wsp. z Janem Kácianem prowadził jako dzierżawca Schronisko Téryego.

Taternictwo zaczął uprawiać jeszcze wtedy, gdy był tragarzem. W latach 1927-38 był jednym z czołowych i najbardziej aktywnych taterników po pd. stronie Tatr. Dokonał licznych pierwszych wejść, z tego wiele najlepszych w 1932-37 w towarzystwie Stanisława Motyki i Jana Sawickiego, ale także z Zoltánem Brüllem oraz in. taternikami węg., słow., czes., spiskoniem. i pol. (np. Bolesław Chwaściński, Zdzisław Dąbrowski, Wiesław Stanisławski).

Uczestniczył w zdobyciu takich nowych dróg jak: pd.-wsch. ścianą Zamarłej Turni, pr. filarem wsch. ściany Zadniej Baszty, pd. filarem i pd.-zach. ścianą Ostrego Szczytu, zach. ścianą Małego Lodowego Szczytu, zach. ścianą Łomnicy wprost pod Żółte Plamy, pd. ścianą Wsch. Szczytu Wideł i wielu in. Brał też udział w I wejściu pd.-wsch. uskokiem Zadniego Mnicha (w 1934 z Motyką i in.), co było jedną z najwybitniejszych dróg przebytych w Tatrach z zastosowaniem techniki hakowej aż do II wojny światowej.

Wspinał się też dużo w zimie, np.: I przejście granią z Ostrego Szczytu na Jaworową Przełęcz, I wejście zim. przez Niemiecką Drabinę na Łomnicę. Uczestniczył w pierwszej próbie wejścia zim. na Galerię Gankową jej pn.-zach. ścianą.

W 1934 został zawodowym przewodnikiem tatrz.; on i Matthias Nitsch wyróżniali się wśród przewodników po pd. stronie Tatr jako najlepsi taternicy i zarazem najsprawniejsi ratownicy, ale Z. znał lepiej całe Tatry Wysokie.

W 1942 Z. w Dolinie Małej Zimnej Wody blisko górnej granicy lasu wybudował prywatnie z wielkim wysiłkiem własne schronisko tur. i prowadził je w 1942-48; nazywało się wtedy Schroniskiem Zamkowskiego lub Zamkówką (Zamkovskeho chata, Zamkovka).

W 1948 schronisko to zostało skonfiskowane, upaństwowione i przemianowane (Nálepkova chata). Z. w 1949-50 był kierownikiem schroniska na Siodełku (Bilíkova chata), a następnie musiał opuścić ukochane Tatry i podjął pracę w Bańskiej Szczawnicy.

W latach międzywojennych Z. był postacią b. popularną i ogólnie lubianą wśród turystów i taterników po obu stronach Tatr. Przyjaźnił się z ludźmi różnej narodowości, ale uważał się zawsze za Węgra (podobnie jak jego bliski przyjaciel Zoltán Brüll). Był wielojęzyczny, mówił też i pisał po polsku dość płynnie choć z błędami. Opisy swych nowych dróg przysyłał do "Taternika" napisane po polsku, korespondował z Polakami po polsku.

Wspomnienie z próby zdobycia Wyżniej Rówienkowej Przełęczy Klimkowym Kominem od pn. napisał zupełnie samodzielnie i własnoręcznie po polsku i wysłał do tegoż czasopisma; wspomnienie to, po pewnym skorygowaniu polszczyzny przez redakcję, ukazało się pt. Nieznany komin ("Tat." 19, 1934-35, nr 3). Z. jest też współautorem (z Brüllem, Motyką i Sawickim) artykułu O sztuczne ułatwienia wspinaczki (tamże); przy tym artykule jest karykatura Z. rysowana przez Motykę. Z. był członkiem Sekcji Taternickiej KS "Tatry" w Zakopanem.

Lit. - Ivan Bohuš: Na každom kroku kameň. Košice 1966, s. 140-145.

---