Volko-Starohorský Ján

Volko-Starohorský Ján, właśc. Volko, pseud. Starohorský (31 VII 1880 Mikułasz Lipt. - 17 XII 1977 Bratysława, poch. w Mikułaszu Lipt.). Słow. przyrodnik, pedagog (uniw. w Budapeszcie 1908), geolog, speleolog, działacz ochrony przyrody. Od 1908 był krótko nauczycielem szkoły podst. w Hybiach na Liptowie, w 1918-39 prof. gimnaz. w Mikułaszu Liptowskim.W 1904-71 ogłosił b. liczne pop.-nauk. i nauk. artykuły i prace w czasopismach i jako osobne publikacje, z dziedziny zwł. geologii, ale także geografii, speleologii, archeologii, nazewnictwa geogr. i ochrony przyrody. Znaczna część jego twórczości pisarskiej dotyczy Podtatrza (zwł. Liptowa) i Tatr (najczęściej Tatr Zach.).Z dziedziny geologii, geografii i szeroko pojętego krajoznawstwa opublikował np.: Ten náš starý Kriváň ("Čas. Muz. Slov. Spol." 7, 1904, nr 2 i 3), Či na Liptovských Holiach a Centrálnej Tatre boly gletšery a prečo ich niet ("Sbor. Muz. Slov. Spol." 10, 1905), Liptovské hole (tamże 11, 1906; 12, 1907), Popradské jazero ("Čas. Muz. Slov. Spol." 12, 1909, nr 4), Vysoké Tatry ("Čas. Tur." 33, 1921, nr 3 i 9-10), Prírodné bohatstvo Liptova (Lipt. Sv. Mik. 1924), Skalnaté pleso ("Host a Turista" 9, 1939, nr 12), ponadto liczne prace geol. o szerszym zakresie terytorialnym, ale uwzględniające Tatry.Jego prace speleol. i archeol. dotyczą pozatatrzańskich części Liptowa. Był jednym z inicjatorów i organizatorów » Muzeum Słowackiego Krasu i w ogóle jednym z pionierów speleologii słow. i czołowych działaczy w tej dziedzinie.Zajmował się też dużo nazewnictwem geogr. na terenie Liptowa i Tatr Zach.; ogłosił m.in.: K názvosloviu Liptovských hol ("Čas. Muz. Slov. Spol." 11, 1908, nr 1 i 2), Názvoslovie v Liptove ("Úradné Noviny župy Liptovskej" 1, przed 1925, nry 30-32 i 35-36), Význam nomenklatúry máp ("Kultúrny život" 2, 1947, nr 1-2).

W latach międzywoj. należał też V.-S. do czołowych działaczy słow. w dziedzinie ochrony przyrody, również tatrzańskiej. Uczestniczył we wspólnych czechosł.-pol. staraniach o utworzenie parków nar. w Tatrach i Pieninach.Pisał nieraz na temat ochrony przyrody, np.: Národný park v Tatrách ("Podtatranský Kraj" 1, 1934, nry 17-21), Liptov v svetle okrašlovania a ochrany prírody ("Krása Našeho Domova" 1935, nr 1), Współpraca naukowa w zakresie geologji w Pieninach (w: "Park Narodowy w Pieninach", Wa. 1935), Okrašlovanie a ochrana prírody (Lipt. Sv. Mik. 1936), Ochrana prírodných pamiatok (Lipt. Sv. Mik. 1941).Zajmował się też in. sprawami Tatr i Podtatrza i ogłosił np.: Kultúrne potreby Liptova (Lipt. Sv. Mik. 1939), Zvláštnost menšinových jazykov a Slováci ("Sbor. Spolku Profesorov Slovakov" 27, 1940, nr 6), História Múzea slovenského krasu v Liptovskom Mikuláši (Br. 1944).

Lit. - "Liptov" 1, 1970 (Anton Droppa). - "Slov. Kras" 17, 1979 (tenże).

---