Niewcyrka

Niewcyrka lub Dolina Niewcyrka; Nefcerka, Nefcerská dolina; Neftzertal; Nefcer-völgy. S. Jedna z najważniejszych odnóg Koprowej Doliny (po jej wsch. stronie), między Hrubym Wierchem a Krywaniem. W N. znajdują się Teriańskie Stawy; z dolnego wypływa Niewcyrski Potok z Niewcyrskimi Siklawami. Nad dolnym progiem doliny wśród lasu leży » Niewcyrska Polanka.

N. była od dawna znana pasterzom i myśliwym, także podh. kłusownikom, a w I poł. XIX w. bywali tu kartografowie. Pierwszym znanym z nazwiska turystą w tej dolinie był Eugeniusz Janota, który z towarzyszami i przew. Maciejem Sieczką szedł tędy na Przełęcz Szparę w 1867. Zimą: Józef Lesiecki i Józef Oppenheim w 1914. Już przed I wojną świat. N. była dość popularna wśród pol. turystów; chodzili tędy m.in. na Krywań.

Obecnie N. jest ścisłym rezerwatem.Bujna roślinność dolnej części N. i skalne urwiska (zwł. Krywania) otaczające jej wyższe piętra czynią tę dolinę jedną z najpiękniejszych w Tatrach. Poświęcone jej są wiersze Leopolda Lewina i Kazimierza Wierzyńskiego.

Nazwa Niewcyrka w pol. literaturze występuje w kilku odmianach: Niekcyrka, Niechcyrka, Niefcyrka, Niewcerka, Newcyrka i Niewcyrka; od czasów Tytusa Chałubińskiego upowszechniła się odmiana ostatnia. Z ust górali podh. zanotowano Niekcyrka i Niechcyrka. W niem. literaturze spotykamy: Nefcertal, Neftzertal, Nefzerka i Nevčerka. W węg. literaturze: Neftzer-völgy, Nefczer-völgy, Nefcer-völgy, Nechczerka-völgy i Nevczerka. W literaturze słow. (nowszej) jest Nefcerka. Pisano sporo o tej nazwie, ale dotąd nie znamy ani jej oryginalnej czy prawidłowej formy, ani jej pochodzenia. Są tylko podania i domysły.Według jednego podania nazwa doliny ma pochodzić od niejakiego Neftzera, który miał się w niej zabić. Istnieje też podanie, że dolina otrzymała swą nazwę od konfederata barskiego, którego potomkowie (o nazwisku Neffzer czy Nefcer) żyli w Austrii jeszcze w końcu XIX w. A domysły są takie, że nazwa doliny może pochodzić od nazwiska któregoś z Neftzerów, którzy w XVII i XVIII w. zarządzali na Liptowie majątkami król., obejmującymi omawianą dolinę.

W dawniejszej literaturze występuje też całkiem inna nazwa tej doliny: Teriańska Dolina (Teriansko-Thal, Teriansko-völgy), ale również nie ma żadnych konkretnych danych o pochodzeniu tej nazwy. Przetrwała ona do dziś w nazwie stawów w N.: Teriańskie Stawy.Wszystkie kilkujęzyczne nazwy w okolicy Niewcyrki w rodzaju: Niewcyrska Polanka, Niewcyrskie Turnie, Niewcyrski Potok itp. oraz Teriańska Turnia itd. zostały w nowszych czasach utworzone od nazwy doliny lub owych stawów.

Lit. - Ivan Bohuš: Meno Nefcerky. "Tatr. Noviny" 2, 1955, nr 8.

---