Marusarzówna Helena (17 I 1918 Zakopane - 12 IX 1941 Pogórska Wola k.
Tarnowa, w 1958 poch. w Zakopanem na starym cment.), siostra » Stanisława
Marusarza, narciarza i kuriera tatrz. Podh. góralka, zawodniczka narc., w czasie
II wojny świat. kurierka w pol. ruchu oporu (na trasie przez Tatry).
W 1936-39 była czołową pol. zawodniczką narc. (SNPTT Zakopane), kilkakrotną
mistrzynią Polski w konkurencjach alpejskich (bieg zjazdowy, slalom i
kombinacja). W 1939-40 w pol. ruchu oporu pełniła służbę łączniczki w Zakopanem
i kuriera na trasie Zakopane-Budapeszt (» kurierzy), przeprowadzając przez Tatry
ludzi uchodzących na Węgry. Schwytana w marcu 1940 przez słow. straż graniczną
na granicy węg., została przekazana do gestapo w okupowanej Polsce, uwięziona w
Tarnowie i następnie rozstrzelana w Pogórskiej Woli. Po wojnie jej ekshumowane
szczątki zostały uroczyście pochowane 27 IX 1958 w Zakopanem.
W 1967 pośmiertnie odznaczona Krzyżem Walecznych. Jej imię nadano dwu szkołom
podst. na Podhalu: w Zębie (1970) i w Zakopanem na Wilczniku (1971) oraz jednej
z ulic w Zakopanem. W 1972 jednej ze szkół podst. w Dusznikach-Zdroju nadano
imię Heleny Marusarzówny i Bronisława Czecha; wmurowano tam poświęconą im
tablicę pamiątkową. Zob. też Memoriał Bronisława Czecha i Heleny
Marusarzówny.
W 1970 powstał film dokumentalno-propagandowy Janusza Kidawy Dwoje z gór,
o B. Czechu i H. Marusarzównie. Również w 1970 urządzono w Zakopanem wystawę
poświęconą pamięci tychże.
Lit. - "Przekrój" 1966, nr 1095-1096 i 1973, nr 1458 (Zbigniew K. Rogowski).
- "PSB" 20, 1975 (W.H. Paryski). - "SCZ" 1986.
KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
