Kapeniak Józef (11 III 1906 Zakopane - 28 I 1977 tamże, poch. na
starym cment.). Pisarz związany z terenem Tatr i Podhala
, działacz polit. i społeczny.
W latach międzywoj. uprawiał w Tatrach turystykę i narciarstwo wysokogórskie. W
1930-38 był członkiem KPP i wtedy zajmował się przerzutem komunistów i
literatury komunist. przez Tatry, co stało się potem tematem jego
zbeletryzowanych wspomnień Cienie na granicy (Wa.1956, 1971).
Po wybuchu wojny przebywał w 1939-41 w ZSSR, potem wrócił do Polski i
pracował w 1941-45 w Krościenku. Po wojnie mieszkał (z przerwą) w Zakopanem,
gdzie poza działalnością polit. i społ. pracował w 1946-55 we Wczasach
Pracowniczych i w PTTK (w schroniskach tatrz.).
Najważniejszym jego dziełem jest trylogia powieściowa Ród Gąsieniców :
(1.) Ród Gąsieniców (Wa.1954), (2.) Konary (Wa.1957) oraz (3.)
Krwawi i hyrni (Wa.1959); były też wznowienia i wydanie całości
jednotomowe (Wa.1966). Trylogia ta daje obraz góralszczyzny podh. od czasów
zbójnictwa aż do pierwszych lat po II wojnie światowej. Krwawi i hyrni w adaptacji Wojciecha Jesionki stały się w 1969
słuchowiskiem radiowym, a na podstawie Rodu Gąsieniców w 1979 powstał pod tym tytułem seryjny film telewiz. (reż.
Konrad Nałęcki).
Inne utwory K. o różnorodnej tematyce tatrz. i podh.: W pogoni za Ikarem
(Wa.1957, powieść), Przeciw ludziom i żywiołom (Wa.1957, reportaże i
opowiadania), Pleban na szałasie ("Teatr Lud." 1959, nr 10, utwór
dramatyczny), Przepaść (Wa.1960, powieść), Wierchowy wykrot i inne
opowiadania (Wa.1961, Kr.1971), Tatrzańskie diabły (Wa.1971, opowieść
o pol. narciarzach), Kronika śnieżnych tras (Wa.1977, współautorzy Ludwik
Fischer i Marian Matzenauer), Góralskie opowieści (Wa.1982, wybór jego
poprzednio wydanych opowiadań).
Ponadto K. od 1952 ogłaszał w wielu czasopismach swoje wspomnienia,
opowiadania, fraszki itd.
