Ze znawcą kultury góralskiej, Janem Karpielem Bułecką, rozmawia P. Bolechowski.

Burza wybuchła wokół Janosika. Chodzi oczywiście o najnowszy film Agnieszki Holland „Janosik – historia prawdziwa”. Film niedawno miał swoją premierę u górali i po pierwszych projekcjach na jego temat rozgorzała gorąca dyskusja. Słów krytyki pod adresem filmu nie szczędzi m.in. Związek Podhalan. Panie Janie, jak Pan podchodzi do protestów związanych z „Janosikiem – historią prawdziwą”?

Wiem, że niektórym się nie podoba seks, który w filmie jest. Ale powiem tak – sami pomyślmy, co oni wtedy mieli robić? Nie było ani telewizji, ani radia. A ciemno robiło się dość szybko. No to co tu robić? Zresztą każdy może sięgnąć do kazań księdza Józefa Stolarczyka, który opisuje co się pod Tatrami działo w XIX wieku. A przecież historia opowiedziana w filmie Agnieszki Holland dzieje się jeszcze wcześniej, bo w XVII wieku. To wtedy z tymi sprawami mogło być jeszcze lepiej.

Są też zarzuty, że film jest smutny czy też nie przedstawia dokładnie w strojach kultury góralskiej.

Nikt chyba nie spodziewał się, że Janosik wystąpi „na szkle malowany”. Jeśli sięgniemy do historii, to się okaże, że jeszcze do niedawna nasz strój był bez żadnych wyszyć i ozdób. Jeszcze inna sprawa, że niektóre ozdoby mieli jedynie najbardziej majętni górale. Często były to dwie osoby na całą wieś. Stąd i może moje mieszane uczucia, gdy widzę poprzebieranych teraz strojnie kelnerów, którzy jakoś umniejszają rangę stroju góralskiego. Niezależnie od tego trzeba pamiętać, że nigdy Janosik na Podhalu czy na ziemi nowotarskiej nie był. Urodził się w rejonie Tierchowej. Ale i tam ozdobnych strojów dawno temu nie było.

A czy my trochę nie patrzymy na obecnego Janosika przez pryzmat filmu, gdzie zbójnika grał Marek Perepeczko?

Oczywiście, że tak! I według nas Janosik musi mieć trzy metry wzrostu i muszą w filmie odbywać się te słynne pojedynki typu samurajsko-kowbojskiego. Nie możemy patrzeć na postać Janosika przez pryzmat tamtego filmu. Zresztą wtedy sam reżyser przyznawał, że nie jest to próba wiernego odtworzenia postaci tamtego zbójnika.

Co wiemy w takim razie o prawdziwym Janosiku?

Był to mężczyzna postury przeciętnej, na pewno sprawny i sprytny. Świadczy o tym fakt, że w jednej z dolin odebrał austriackiemu wojsku sto karabinów. To tak jakby dziś ktoś rozbroił armię i pozbawił ją rakiet ziemia-powietrze czy pocisków balistycznych. Na pewno nie lada wyczyn.

Jak więc Pan ocenia ten film?

Myślę, że film jest zrobiony dobrze. Pokazuje takie życie, jakie ono wtedy najprawdopodobniej było. I nie porównujmy tego z wyidealizowanymi obrazami. Warto pójść do kina i obejrzeć tę produkcję. Niech każdy wyrobi sobie o filmie własne zdanie.