Nie bój się widma Brockenu. Są tacy, którzy je widzieli i nadal żyją. Zorza polarna, ognie św. Elma, halo księżycowe czy „morze mgieł” to zjawiska, które czasami można zaobserwować w Tatrach. Skąd się biorą i jak spotkać tłumaczy Marek Kotlarczyk ze Stacji Badań Niwalnych (badania śniegu) na Hali Gąsienicowej.


- Proszę powiedzieć, jakie zjawiska najczęściej obserwujemy w Tatrach? Które z nich są najbardziej spektakularne?

- Najbardziej popularna jest Gloria. Jest to jedna lub kilka serii barwnych pierścieni, widzianych przez obserwatora naokoło swego cienia, występującego na mgle lub chmurze.

Jeśli chmura lub mgła znajduje się dość blisko obserwatora, jego cień wydaje się bardzo duży - nazywa się go zjawiskiem Brockenu - od nazwy najwyższego szczytu gór Harzu, gdzie po raz pierwszy raz został zaobserwowany.

Innym ciekawym zjawiskiem jest tzw. „morze mgieł”. W wyniku osiadania cięższego, wilgotnego, zimnego powietrza w dolinach, gromadzą się w nich chmury, natomiast ciepłe, suche i lżejsze powietrze unosi się do góry.

Możemy wtedy z wierzchołków tatrzańskich obserwować ,,zaleganie” tych chmur w dolinach, a często też nad całym Podhalem. Stąd nazwa ,,morze mgieł”, które często wprowadza w błąd turystów mieszkających w dolinach.

- Podobno, gdy się zobaczy widmo Brockenu, czeka nas jakieś nieszczęście?

- To tylko legenda. Znam ludzi którzy widzieli widmo Brockenu wielokrotnie, a żyją długo i szczęśliwie.

- Czy jakieś zjawiska towarzyszą księżycowi?

- Najpopularniejszym jest tzw. halo księżycowe (może być też słoneczne), które jest zjawiskiem optycznym w postaci pierścieni, łuków, słupów lub plam świetlnych, powstających wskutek załamania lub odbicia światła przez kryształki lodu, unoszące się w powietrzu (chmury piętra wysokiego).

Z obserwacji wynika, że w okolicy pełni księżyca utrzymuje się zazwyczaj okres ładnej pogody, co z pewnością można uwzględnić przy planowaniu górskich wycieczek.

W grupie licznych fotometeorów jest jeszcze m.in.: miraż (fatamorgana), który jest zjawiskiem optycznym, składającym się głównie ze stałych lub ruchomych, pojedynczych lub wielokrotnych, prostych lub odwróconych, powiększonych lub zmniejszonych w kierunku pionowym obrazów odległych przedmiotów.

Miraż może występować np. nad dużymi polami śnieżnymi, w miejscach, gdzie stykają się masy powietrza o różnej temperaturze.

Oprócz fotometeorów występują też elektrometeory. Obok najpopularniejszego zjawiska, jakim jest burza ( są odnotowane przypadki zaburzeń psychicznych po przeżyciu burzy w górach), należy wymienić: (bardzo rzadko obserwowane w Tatrach, obserwowane ze szczytowych partii gór) ognie św. Elma, które są mniej lub bardziej ciągłymi o słabym lub umiarkowanym natężeniu świetlnymi wyładowaniami elektrycznymi w atmosferze, pochodzącymi z wysokich przedmiotów naziemnych (piorunochrony, wiatromierze, maszty statków) albo ze statków powietrznych w locie (końce śmigieł, skrzydeł, itp.).

Drugim rzadkim zjawiskiem tatrzańskim jest zorza polarna, występująca w górnych warstwach atmosfery w postaci łuków, pasm, draperii lub zasłon.

- Czy istnieje jakieś zjawisko, które obserwowane jest tylko i wyłącznie w Tatrach?

- Nie istnieje nic takiego. Nawet wiatr halny, który najczęściej wieje wiosną i jesienią, charakteryzujący się wałem chmur, tworzącym się nad masywem Czerwonych Wierchów i Giewontu, jest rodzajem wiatru fenowego występującego na całym świecie.

Rozmawiał Jakub Brzosko Foto | Marcin Józefowicz Widmo Brockenu w Tatrach.